IMO Blog, 28-8-2010
Komende week beginnen de directe onderhandelingen tussen Israël en de Palestijnen in Washington. Op een enkeling na zijn de meeste mensen niet erg optimistisch.
Abbas en onderhandelaar Erekat hebben direct al gedreigd de onderhandelingen stop te zetten als Israël weer gaat bouwen in de nederzettingen. Abbas heeft zich duidelijk met tegenzin naar de onderhandelingen laten sleuren. Eigenlijk wilde hij pas onderhandelen als Israël aan weer nieuwe voorwaarden had voldaan, zoals toezeggingen over de toekomstige grens en het tijdschema, maar Amerika heeft hem onder zware druk gezet.
Officieel gaan de onderhandelingen tussen Netanjahoe en Abbas van start zonder voorwaarden vooraf, wat wordt gezien als een overwinning voor Netanjahoe. Maar inofficieel heeft Netanjahoe mogelijk wel zaken toegezegd aan de Amerikanen, zoals een stilzwijgende verlenging van de bouwstop in de nederzettingen, uitgezonderd Oost-Jeruzalem en wellicht nog een of twee grote blokken. Mogelijk hebben zowel de VS als het kwartet Abbas wel degelijk garanties gegeven over de grenzen van een toekomstige staat en het tijdschema van de onderhandelingen. Desondanks wordt hij door sommige commentatoren gezien als verliezer van deze ronde. Dat komt enerzijds omdat hij zelf steeds allerlei eisen heeft gesteld, en wanneer Israël er (onder Amerikaanse druk) aan voldeed dan verzon hij weer nieuwe. Zo eiste hij een bevriezing van de nederzettingen, erkenning dat er een Palestijnse staat moet komen, uitbreiding van de nederzettingenstop met Jeruzalem, en dat alles heeft hij min of meer gekregen. Nu is de stop bijna voorbij en eist hij voortzetting ervan, en erkenning van de 1967 grenzen, en een bepaald tijdspad, etc. etc. Maar had hij die tien maanden niet moeten gebruiken om te gaan onderhandelen? Waarom zo lang gewacht? Hij had dan op bovenstaande concessies kunnen wijzen als 'oogst' om steun voor de onderhandelingen te verwerven.
Maar Abbas heeft een heel jaar niks gedaan, geen enkele concessie, niks om zijn partij of zijn volk voor te bereiden op onderhandelingen en concessies, integendeel: de ophitsing in Palestijnse media gaat door, en Abbas zelf was met premier Fayyad onlangs bij de begrafenis van een van de planners van de aanslag op de Israëlische Olympische ploeg in München, die als een held werd geëerd. Door deze opruiing in de media bereidt Abbas zijn volk niet voor op vrede en co-existentie, maar op hernieuwde strijd en het vasthouden aan 'heilige' principes, ook als daarvoor bloed moet worden vergoten. In de Israëlische regering is de roep om hervatting van de bouw in nederzettingen dan ook groot. Zelfs de arbeidspartij is voor een beperkte hervatting, in de grote blokken, en volgens verschillende bronnen wordt nu met de VS aan een dergelijk compromis gewerkt. Of het voor Abbas genoeg zal zijn valt te betwijfelen: hij is met al zijn eisen hoog in de boom geklommen, en lijkt er nu beetje bij beetje uit omlaag te moeten komen.
Ondertussen is de steun voor onderhandelingen en concessies aan Palestijnse zijde erg beperkt. Niet alleen Hamas is fel tegen, van de week werd een demonstratie van diverse oppositiepartijen in Ramallah met geweld uit elkaar geslagen. De Arabische journalist Khaled Abu Toameh wijst erop dat noch Abbas noch Fayyad een mandaat hebben van het Palestijnse volk: Abbas' termijn is vorig jaar al verlopen en de verkiezingen zijn telkens uitgesteld, en Fayyad haalde maar 2 zetels bij de verkiezingen maar is door Abbas onder Amerikaanse druk benoemd. Fayyads regering is nooit door het Palestijnse parlement goedgekeurd, zoals vereist in de Palestijnse Basiswet (dit vanwege de coup van Hamas in Gaza, die het parlement heeft lamgelegd).
Abbas dreigt nu in zijn eigen val te lopen: terwijl hij door de VS steeds meer onder druk wordt gezet, heeft hij te maken met een sceptische partij en achterban die weinig zien in onderhandelingen en hem verwijten teveel aan vijand Israël toe te geven, nog voordat er überhaupt is onderhandeld.
De Jerusalem Post schrijft dat Abbas wellicht hoopt dat wanneer de onderhandelingen stuklopen de VS een voor de Palestijnen gunstigere oplossing zal opleggen. Men gelooft echter niet dat de VS veel zullen afwijken van de Clinton parameters en de Roadmap, die waarschijnlijk ook in deze onderhandelingen richtsnoer zullen zijn. Er worden verschillende redenen geopperd waarom Abbas geen vrede kan of wil sluiten:
Could it be, as the Israeli pessimists say – pessimists not only on the traditional Israeli Right, but deep into the mainstream, too – that Abbas, though he may be better intentioned than the duplicitous Arafat, is too weak-willed to have confronted Arafat's malevolent legacy, and is terrified of a vicious domestic backlash, led by Hamas but including Fatah loyalists, too, for the crime of negotiating a viable deal? Is it also that he's betting on Palestinian fertility, unreconstructed regional opposition to the very fact of Israel's existence, and growing international delegitimation of Israel, ultimately sparing the Palestinians the need for significant concessions? And does he believe that the international community will eventually legitimize the state of Palestine that his Prime Minister Salaam Fayyad is steadily constructing, without the need for a negotiated settlement that, unpalatably, recognizes Israel – without the need for reconciliation and a formal end to our decades of conflict?
Ik denk dat deze combinatie van factoren er inderdaad voor zorgt dat Abbas, althans op dit moment, geen vrede wil en zeker niet bereid is er grote risico's voor te nemen. De internationale steun voor de Palestijnen en delegitimatie van Israël, net als de Arabische weigering Israël te erkennen, dragen bij aan Abbas' onwil. De EU en verschillende andere landen hebben er al op gehint een eenzijdig uit te roepen Palestijnse staat te zullen erkennen. Het vooruitzicht een Palestijnse staat te kunnen krijgen zonder pijnlijke concessies te hoeven doen, en zonder driekwart van wat men als historisch Palestina beschouwt, te hoeven erkennen als het land waar de Joden nu recht op zelfbeschikking hebben, is aantrekkelijk. Palestijnen hebben vaak gezegd dat ze de tijd hebben, en kunnen wachten. De kruisvaarders zijn weggegaan, de Britten zijn weggegaan, en de Joden zullen ook weggaan. De geschiedenis is geduldig. Daarnaast heeft men ook twijfels of Israel hun werkelijke soevereiniteit zal willen bieden, zonder allerlei veiligheidsmaatregelen, grenscontroles, bufferzones en andere zaken die voelen alsof men nog steeds niet echt onafhankelijk is.
Aluf Benn legt het fundamentele verschil uit tussen wat beide partijen willen bereiken:
Netanyahu's problem is rooted in the contradictory expectations harbored by both sides. From his standpoint, the establishment of a Palestinian state is supposed to "end the conflict." His Palestinian interlocutors are relying on a statement issued by the Quartet, which said an agreement is meant to end "the occupation that began in 1967." The gap between those two formulations is wide. The Palestinians and the international community want to close the chapter that began with the Six-Day War. Netanyahu, like Barak before him, wants to end the conflict that began decades earlier, and which strikes at the heart of both peoples' self-definitions.
The key element Netanyahu introduced into the process was expanding the agenda by demanding that the Palestinians recognize Israel as "the state of the Jewish people." The Palestinians steadfastly refused. From their vantage point, the Jews are foreign conquerors who usurped the land and dispossessed its residents.
Israël wil als normale legitieme staat worden gezien, erkend en geaccepteerd in de regio en in de wereld. Vanaf haar ontstaan is zij door de Arabische wereld, maar ook daarbuiten, als een vreemde eend in de bijt gezien, een kunstmatige staat, daar 'geplant' door het Westen na de Holocaust. Niet dat iedereen Israel alsnog zou willen zien verdwijnen, maar men ziet het wel als een vreemde constructie en iets dat achteraf gezien misschien niet zo had mogen gebeuren. Men ziet de Palestijnen als het slachtoffer van iets waar zij niks aan konden doen en als de eigenlijke bewoners van het land. Men deelt de Palestijnse visie dat de Joden vreemde bezetters waren die het land veroverden en de bewoners verdreven, niet rechtmatige bewoners van een land waar men historische, religieuze en fysieke banden mee heeft. Voor Israël is de essentie van vrede dat daar een einde aan komt, dat men door de Palestijnen en in de Arabische wereld maar ook daarbuiten als normaal, als de rechtmatige eigenaar van het land, wordt gezien. Vandaar die nadruk op erkenning als Joodse staat.
Daarmee zouden de Palestijnen echter hun grootste troefkaart uit handen geven. Bovendien raakt dit ook aan hun fundamentele zelfbeeld: hun nationale identiteit is onlosmakelijk verbonden met het slachtoffer zijn van Israel en het zionisme. Hun nationale identiteit ontstond in reactie op het zionisme, en zij zijn zichzelf sindsdien blijven definiëren in die termen. Palestijnse helden zijn strijders tegen Israël en het zionisme, niet grote denkers of dichters of politici die veel voor de Palestijnse samenleving hebben betekend, of religieuze vernieuwers. De Nakba is niet iets tragisch dat in het verleden gebeurde en waarna je zo goed en zo kwaad als het kan probeert verder te gaan, maar de centrale gebeurtenis die de Palestijnen hun identiteit gaf, die ze definieerden tegenover Israël, als slachtoffers van het zionisme.
De Palestijnse haat tegen Israël en Joden, zoals die bijna dagelijks in media en moskeeën wordt geventileerd is niet zozeer het gevolg van de strijd, van het zien van teveel soldaten en vernederende checkpoints, maar is een centraal deel van de Palestijnse identiteit. Vrede zou die identiteit bedreigen, en de Palestijnen dwingen een nieuwe identiteit aan te nemen. Dat is niet onmogelijk, wel moeilijk en vergt moed, veel moed, en liefst ook ondersteuning van buiten. De factoren die de Jerusalem Post hierboven aanhaalt wijzen precies de andere kant op: de internationale gemeenschap bevestigt de Palestijnen in hun slachtofferstatus, de Arabische wereld is onwillig en niet in staat om zelf normale relaties met Israël aan te gaan, en Abbas is niet een erg moedig politicus.
Tot slot heeft ook de VS bijgedragen aan Abbas' weigerachtige houding: een jaar lang heeft zij bijna uitsluitend Israël onder druk gezet om concessies te doen en haar hand uitgestoken naar de Arabische wereld. Dat heeft niet het gewenste effect gehad, en had bovendien tot gevolg dat Abbas meer, niet minder eisen ging stellen. Als de VS eist dat Israël geen steen meer op de andere legt over de groene lijn, inclusief de oude stad van Jeruzalem, hoe kan Abbas dan met minder genoegen nemen? De VS lijkt nu een iets evenwichtigere positie in te nemen maar het kwaad is geschied, en Abbas zit in die boom waar hij niet zomaar uit kan of wil klimmen. De vooruitzichten zijn dan ook niet al te gunstig, en alleen keiharde dreigementen van de VS zullen nog voor enige concessies kunnen zorgen.
Ratna Pelle
Geen opmerkingen:
Een reactie posten