Het Monument voor het Joods verzet (Joseph Glatt 1988)
= IMO Blog =
Ik dacht dat de ‘alternatieve’ Kristallnachtherdenking in Amsterdam vorig jaar een dieptepunt had bereikt met de toespraak van de Palestijnse Haneen Zoabi. Voor wie meent dat zij slechts redelijke kritiek op het Israelische beleid heeft gegeven, hier even een reminder. Dit schreef ik vorig jaar over haar toespraak:
Daarna ging het al snel over Israel, dat net zo erg zou zijn als de nazi’s toen. Voortdurend vergeleek ze de situatie toen met die in Israel nu. Zoals de Duitse meerderheid toen zweeg, zwijgen nu de meeste Israeli’s (ze bedoelt natuurlijk Joodse Israeli’s) wanneer er kerken en moskeeën in brand worden gestoken, een familie en een 15 jarige jongen worden verbrand en er ‘Dood aan de Arabieren!’ wordt gescandeerd. Heel clever roept ze een beeld op van een fascistisch Israel waar Palestijnen met goedkeuring van de regering voortdurend worden aangevallen, vernederd en gelyncht en hun huizen in brand gestoken. Israel zou al vanaf 1948 bezig zijn de Palestijnen etnisch weg te zuiveren (waar ze gezien de bevolkingsgroei onder Palestijnen bar slecht in geslaagd zijn), en zou via propaganda en demonisatie van de ander het Joodse publiek klaarstomen voor deze wandaden, precies zoals in Duitsland onder de nazi’s.
Door Joodse Israeli’s als de nieuwe nazi’s neer te zetten en Israel als een fascistisch land dat op dezelfde weg is met de Palestijnen als Duitsland indertijd met de Joden, ruit ze op tegen Joden en wakkert haat tegen hen aan. Niet toevallig dat een Fatah sympathisant met een terroristisch verleden en mensen die oproepen tot geweldtegen Israelische toeristen, er ook aanwezig waren. (Zie o.a. op de Blog van Keesjemaduraatje.)
Zwarte bladzijden
Ook zei ze dat ze ‘als Palestijnse te maken heeft met een staat die haar wil laten geloven dat ze moet lijden om het onrecht aan de joden ‘goed te maken’ en dat ze net zo’n racisme moet ondergaan als waarmee de Joden in het Duitsland van de jaren dertig vorige eeuw te maken kregen.’ Hoever gaat iemands inlevingsvermogen die zijn eigen situatie, voor een flink deel door de Palestijnen zelf veroorzaakt, vergelijkt met die van de Joden tijdens de opmaat naar de Holocaust? Ze mag van mij zoveel over het Palestijnse leed praten als ze wil, maar waarom op die dag, op dat moment en op die plaats, bij het monument ter ere van het Joodse verzet tijdens de oorlog? Juist daar zou het even niet over de Palestijnen mogen gaan, uit respect en eerbied voor de nabestaanden van de ergste massamoord in de geschiedenis. Israel is juist een antwoord op het antisemitisme en de Holocaust; zo zorgen Joden ervoor dat dit hen niet meer kan gebeuren. Veel Palestijnen (en andere Arabieren) stonden destijds aan de verkeerde kant en steunden de nazi’s. Ook tegenwoordig wordt soms, bijvoorbeeld door Hamas leiders, steun uitgesproken voor de nazi’s en hun antisemitisme. Dit wordt zelden bekritiseerd, integendeel. President Abbas sprak in 2010 zijn bewondering uit voor nazi-collaborateur moefti Haj Amin Al Husseini, en minimaliseerde in zijn eigen proefschrift de Holocaust. Mein Kampf is een bestseller onder Palestijnen. Dus misschien dat Zoabi het daar de volgende keer dat ze weer bij een dergelijke herdenking wordt uitgenodigd, eens over kan hebben? Dat zou leiden tot werkelijke verzoening en toenadering. Het zou een groots gebaar zijn van de Palestijnen wanneer zij over dergelijke zwarte bladzijden hun spijt zouden betuigen, in plaats van hun eigen lijden te vergelijken met de Holocaust.
Drie herdenkingen
Ik begrijp de woede die de toespraak van Zoabi opriep zeer goed. Je zou hopen en verwachten dat er een keer een einde komt aan deze kaping van de Kristallnachtherdenking door een uit extreemlinkse en migrantenorganisaties bestaand platform, maar de misère was dit jaar niet minder groot. Aanvankelijk leken er dit jaar drie herdenkingen te komen, één van het linkse platform dat Zoabi vorig jaar uitnodigde, één van het Centraal Joods Overleg dat sinds 2011 jaarlijks weer een eigen herdenking organiseert, en één door de actiegroep Time to Stand Up for Israel. Enkelen van hen waren vorig jaar bij de herdenking van het platform om in stilte te protesteren (ze vormden bijvoorbeeld een kring om het monument om dit symbolisch te beschermen) en hoorden Zoabi bij het monument ter ere van het Joodse verzet ‘Jeeews, Jeews’ gillen. Men besloot dat dit niet nog eens moest gebeuren en vroeg de dag na deze wanvertoning een vergunning aan voor een eigen herdenking in 2016 bij deze locatie. Slimme zet, en deze opzet leek te slagen. De gemeente had nog gebeld in oktober met de vraag of er geen twee herdenkingen mogelijk waren, maar het antwoord daarop was duidelijk. Hoewel het doel het verhinderen van de Platform herdenking was, wilde men er een waardige herdenking houden met o.a. nabestaanden van het Joodse verzet als sprekers.
Uiteraard was het Platform not amused, en schreef in een verontwaardigd persbericht onder andere:
Toen PSRU in augustus een aanmelding deed bij de gemeente van de jaarlijkse Kristallnachtherdenking bleek dat een ander extreemrechtse gelegenheidsorganisatie, met de illustere naam: “Time to stand up for Israël” de plek aan de Amstel al eerder had geclaimd.
Altijd makkelijk om je tegenstanders van een negatief label te voorzien. Wat er precies extreemrechts aan deze organisatie is, blijft verder onvermeld. Dat niet alle leden zich op sociale media altijd even genuanceerd uitlaten mag een feit zijn, dat maakt een organisatie nog niet extreemrechts. Dit zegt dan ook meer over waar dit Platform zelf staat.
Godwin
Het Platform week als alternatieve locatie uit naar de Uilenburgersjoel. Daar had men aanvankelijk liggen slapen, maar werd wakker en probeerde onder de overeenkomst met het Platform uit te komen omdat dit niet bij de eigen ideeën aansluit. Het Platform weigerde echter naar een andere locatie uit te zien en dreigde met juridische stappen, waarop de Uilenburgersjoel zich genoodzaakt zag de herdenking door te laten gaan. In een open briefschreef men onder meer:
De Uilenburgersjoel is een Joods cultureel en pluriform centrum, open en respectvol. Een plek waar iedereen zich welkom kan voelen. Dit staat haaks op de herdenking van het Platform: deze is niet cultureel, niet respectvol, niet open en niet verwelkomend. De Stichting Uilenburgersjoel distantieert zich dan ook van de inhoud van de programmering.
Daarop reageerde het platform nijdig met:
De traditionele Kristallnachtherdenking van PSRU wordt in het artikel in het NIW “niet cultureel, niet respectvol, niet open en niet verwelkomend” genoemd. Onbegrijpelijke verwijten omdat de elk jaar terugkerende bezoekers altijd spreken van een waardige, ingetogen en respectvolle herdenking die naast herdenken ook waakzaam wil zijn tegen nieuwe vormen van racisme en discriminatie. Het Platform wordt verweten “omstreden” te zijn en een “controversieel programma” te hebben. PSRU is in 2010 opgericht met een demonstratie tegen Engelse fascisten van de English Defence League die toen naar Amsterdam kwamen. (…)
“Omstreden? controversieel?” Het is een verwijt uit onmacht. Het zijn pogingen die ons doen denken aan het monddood maken van het linkse verzet tegen de opkomst van de nazi’s in de 30er jaren. Met alle gevolgen van dien.
Je kon er misschien op wachten, maar hij valt toch koud op je dak, deze Godwin. Jezelf vergelijken met de slachtoffers van de nazi’s wanneer je kritiek krijgt; je moet maar durven. Beste leden van het PSRU, er zijn geen nazi’s in Nederland die jullie of wie dan ook monddood willen maken. Er is wel een fel debat en polarisatie tussen verschillende bevolkingsgroepen, links en rechts en hoog- en laagopgeleid. Daarin wil men vanuit verschillende posities niet meer naar de mening van een ander luisteren. Dat geldt ook in het debat over de vraag hoe er herdacht moet worden en welke les we uit de Kristallnacht en de Holocaust moeten trekken. Daarin zijn jullie minstens even uitgesproken als de mensen die tegen jullie herdenking zijn. Overigens getuigt het van lef om Joden die hun eigen familieleden willen herdenken nu met de nazi’s te vergelijken die de Joden vervolgden en vermoordden. Het linkse verzet indertijd steunde de Joden, en vertelde ze niet wat ze moesten vinden en hoe ze zich moesten gedragen. Jullie doen dat wel. Joden mogen niet achter Israel staan, want dan doen ze hetzelfde als de nazi’s toen. Joden mogen ook niet alleen de Kristallnacht herdenken of huidig antisemitisme hekelen maar moeten vooral de nadruk leggen op discriminatie en racisme tegen andere groepen. En ze mogen niet boos worden als die andere groepen de Joodse geschiedenis voor hun eigen boodschap gebruiken, en daarbij zelf de grens met antisemitisme overschrijden. Op die manier plaats je jezelf juist aan de verkeerde kant van de geschiedenis, aan de kant van de antisemieten.
Holle retoriek
Je staat niet automatisch aan de goede kant als je de verschrikkingen van de Holocaust herdenkt en zegt op te komen voor de onderdrukten van nu. En tegenstanders van een dergelijke vertoning zijn niet automatisch rechts en zitten daarmee in het ‘foute’ kamp, het kamp van de antisemieten en de nazi’s indertijd. Op zichzelf is er niks mis mee als je wilt waarschuwen voor onverdraagzaamheid, uitsluiting en racisme in de huidige tijd, integendeel. Het vervalt echter in holle retoriek wanneer je zelf juist Joden uitsluit door te ontkennen dat er een probleem is met hedendaags antisemitisme dat grotendeels komt uit de hoek van allochtonen en de islam. Het is behoorlijk aanmatigend om Joden te willen vertellen hoe zij moeten herdenken, en hun kwalijk te nemen dat ze niet akkoord gaan met jullie manier. En met een haatzaaister als Zoabi en de aanwezigheid van antisemieten en ex-terroristen kom je ronduit aan de verkeerde kant te staan.
Het is eigenlijk van de gekke dat er verschillende herdenkingen zijn en dat er ieder jaar weer gesteggel over is wie waar hoe mag herdenken. Laat de Joodse gemeenschap bepalen hoe en wat, en organiseer een dag later je eigen activiteit ter nagedachtenis aan de Kristallnacht en de lessen die we daaruit zouden moeten trekken. Nodig uit wie je wilt, voor mijn part Appa en Abou Jahjah, om de Joden te vertellen dat ze de nieuwe nazi’s zijn en het huidige niet bestaande antisemitisme misbruiken om hun eigen wandaden te rechtvaardigen. En laat vervolgens een rechter oordelen of dit nog binnen de vrijheid van meningsuiting valt, zoals dat met Wilders nu ook gebeurt. Maar ga niet op de meest symbolische plaats, namelijk het Monument voor het Joodse verzettijdens de oorlog, een hysterische antizionist over Joodse privileges en Joodse apartheid laten schreeuwen. Dat is ongepast en kwetsend, en leidt daarmee tot protesten en alles wat juist niet bij een waardige herdenking hoort.
Ratna Pelle
