http://www.israel-palestina.info/actueel/2020/04/08/tolerantie-voor-uitingen-van-antisemitisme/
= IMO Blog =
De tolerantie voor antisemitische uitingen en thema’s lijkt toe te nemen nu de Tweede Wereldoorlog en de Shoah langer geleden is. Tegelijkertijd is er wel veel aandacht voor de oorlog, vooral in dit herdenkingsjaar van ’75 jaar bevrijding’, en ook jongeren worden daarbij betrokken. Een verklaring voor deze tegenstrijdigheid is mogelijk dat de oorlog meer los van de Joden wordt gezien; al jaren is er een soort verbreding bezig en worden Joden minder gezien of benoemd als de belangrijkste slachtoffers van de nazi’s. Het Jeugdjournaal bestond het bijvoorbeeld in een uitzending over de herdenking van de bevrijding van Auschwitz de Joden niet eens apart te noemen als slachtoffers, achteraf werd dit enigszins rechtgezet (waarover later meer).
Herdenken zonder Joden
Rond de officiële Dodenherdenking op 4 mei speelt al lang de discussie wie precies moeten worden herdacht en met hoeveel nadruk, en bij de zogenaamde ‘alternatieve’ zwaar gepolitiseerde Kristallnachtherdenking zijn Joden van slachtoffers van toen veranderd in daders van nu, met als dieptepunt in 2015 de toespraak van het Arabische en rabiaat antizionistische parlementslid Haneen Zoabi uit Israel. Soms vergat ze netjes ‘zionisten’ te zeggen als ze het over wandaden, arrogantie, uitverkorenheid en lobbies had, zodat het ‘Jews’ over Amstel weerklonk. Sommige Joodse aanwezigen werden er werkelijk onpasselijk van. Gelukkig vindt deze ‘herdenking’ niet meer plaats, maar het is beschamend hoe lang een klein radikaal clubje, dat samenwerkte met o.a. de Internationale Socialisten die achter terreur tegen Israel staan, een dergelijk evenement op een dergelijke datum op een dergelijke plaats mocht organiseren.
Vooral onder mensen met een migratieachtergrond leeft het idee van ‘herdenken zonder Joden’ zoals de Joodse Robert Vuijsje krachtig omschreef in zijn Anton de Komlezing van 2016. Hij vertelde dat hij op de Dag van de Empathie, georganiseerd door Jerry Afriyie (Kno’Ledge Cesare), op 3 mei had verteld over zijn eigen multiculturele geschiedenis en het belang van het inleven in de ander. Later stelde iemand uit het publiek voor om “4 mei voortaan geheel los te koppelen van de herdenking van de slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. De wereld kende zoveel onrecht dat het beter was om 4 mei te gebruiken als een dag tegen oorlog in het algemeen. Op geen ander moment tijdens deze avond kreeg een spreker zoveel bijval. Niet een van de toespraken leidde tot het gejuich dat nu hoorbaar was.”
Vuijsje verbaast zich over dit gebrek aan empathie en ziet hier een patroon in: de mensen die hij al jaren voor zijn Volkskrant serie over afkomst interviewt, zien in hem geen minderheid die ook met discriminatie en uitsluiting te maken heeft maar iemand die bij de ‘machtigen’ hoort:
“Niet alleen hoor ik in hun ogen bij de meerderheid, vaak noemen ze ook voorbeelden waaruit moet blijken dat mensen zoals ik de machtigste van het land zijn. Mijn gesprekspartners in de Volkskrant hadden vaak een scherp oog voor detail ontwikkeld als het ging om hun eigen behandeling, waarvoor ze (terecht) inlevingsvermogen opeisten van witte Hollanders. Tegelijk zagen ze niet hoe primitief de antisemitische vooroordelen waren die ze vanzelfsprekend vonden.”
Deze opvattingen, van mensen die hier veelal niet geboren zijn en voor wie de Tweede Wereldoorlog niet de betekenis heeft die zij voor ons heeft, zijn natuurlijk niet representatief voor hoe Nederlanders denken, maar ze nemen wel in belang toe en vinden ook ingang onder autochtone jongeren en progressieve mensen.
Gemeenschappelijke vijand
Een tweede reden dat de tolerantie voor antisemitische opvattingen groter wordt, is dus dat er meer mensen met een niet-Europese afkomst hier wonen, voor wie de Jodenvervolging verder weg staat en geen deel uitmaakt van hun geschiedenis. Terwijl zij met succes het racistische karakter van Zwarte Piet hebben aangekaart ontbreekt het hen aan oog voor vooroordelen tegen Joden; sterker nog, ze hebben ze vaak zelf, ingegeven door de afkeer van Israel waarmee ze zijn opgegroeid en het staats-antisemitisme van veel Arabische landen.
In het tegengaan van antisemitisme is het cruciaal om deze mensen te bereiken, en de vooroordelen die ze hebben weg te nemen. We zullen de discussie moeten aangaan over hoe antisemitisme in de islam en ook door Arabische regimes en staats-tv wordt gebruikt om de eenheid te bewaren en een gemeenschappelijke vijand te creëren. Over het feit dat Palestijnen door sommige Arabische landen zelf minstens zozeer worden gediscrimineerd als door Israel, over het geweld dat tegen hen is gebruikt door bijvoorbeeld de legers van Libanon en Jordanië, over het macabere spel dat wordt gespeeld waarin zij als pionnen tegen Israel worden ingezet. En misschien ook wel over de dubieuze rol van de Arabische landen tegenover de nazi’s en het warme welkom dat sommige nazi’s er na de oorlog kregen.
Dit alles moet niet alleen door mensen als Wilders en Baudet worden geroepen, integendeel. Het moet door mensen worden gezegd die er geen anti-islam agenda op na houden, die zich evenzeer rekenschap geven van de Europese antisemitische erfenis, en die zich evenzeer zorgen maken over racisme en discriminatie van allochtonen. Zoiets zou misschien op een volgende Dag van de Empathie kunnen gebeuren: dat allochtoon en autochtoon vanuit een open houding de eigen geschiedenissen kritisch tegen het licht houden en onderzoeken. Of misschien beter een Dag van Gezamenlijk Onderzoek. Als het werkt vloeit de empathie daaruit voort.
Dit geldt niet alleen voor antisemitisme maar bijvoorbeeld ook voor het slavernijverleden, de ‘politionele acties’ etc. Wij moeten ruiterlijk onze schuld bekennen en excuses maken, maar er moet tegelijkertijd (en zonder dat dit als verzachting of excuus wordt gebruikt) oog zijn voor racisme in niet-westerse landen, voor hun aandeel in de slavernij, hun wreedheden en bijvoorbeeld de moderne slavernij die nu in sommige Arabische landen aan de gang is tegenover Oost-Aziaten. Doe eigenlijk maar een Jaar van Gezamenlijk Kritisch Niets-en-Niemand-Ontziend Onderzoek. Om te beginnen dan.
Ratna Pelle
