http://www.israel-palestina.info/actueel/2015/03/25/israel-wordt-steeds-rechtser-in-de-media/
= IMO Blog =
Israelische verkiezingen zijn voor de Nederlandse media altijd een goede aanleiding weer eens te benadrukken hoe havikachtig en rechts Israel is geworden. Bij iedere verkiezing lijkt Israel opnieuw een ruk naar rechts te hebben gemaakt, lijkt alleen rechtse retoriek aan te slaan en buitelen de kandidaten over elkaar heen in een poging de rechtse kiezer te paaien. Het is zeker waar dat rechtse retoriek het goed doet bij een deel van de kiezers. Men speelt handig in op het sentiment dat Israel vaak niet wordt begrepen in het buitenland en terwijl de Arabische wereld in brand staat en er honderdduizenden zijn omgekomen en miljoenen gevlucht, Israel vaak het felst veroordeeld wordt. Daarbij is men terecht bang voor aanslagen, raketten, tunnels en voor Arabieren uit Oost-Jeruzalem die voetgangers omver rijden. Wat bij ons vooral een theoretische discussie is, is daar een dagelijkse realiteit. Logisch dus dat met name op dat gebied veel Israeli’s ‘rechtser’ zijn dan wij. NRC is dat ook opgevallen, en men schrijft in een ‘vraag en antwoord’ artikel:
Heeft ‘centrum-links’ of ‘centrum-rechts’ in Israël dezelfde betekenis als in Nederland?
Nee. Het Zionistische Kamp is rechtser dan de PvdA en Likud rechtser dan de VVD. Dit uit zich bijvoorbeeld in standpunten over de illegale Israëlische bezetting van Palestijns gebied. De VVD is voorstander van een tweestatenoplossing, Likud ziet weinig in onderhandelingen met de Palestijnen. En zelfs het Zionistische Kamp, officieel voorstander van ‘twee staten voor twee volkeren’, is niet zo eenduidig over Israëlische terugtrekking. Zo zat Amos Yadlin, kandidaat-minister van Defensie voor het Zionistische Kamp, in het bestuur van een organisatie die promoot dat Joodse kolonisten huizen in het Palestijnse Oost-Jeruzalem binnentrekken.
Oost Jeruzalem is niet ‘Palestijns’ of ‘bezet’. Sommige wijken waren voor 1948, toen Jordanië dit deel van de stad veroverde en van Joden zuiverde, deels of grotendeels Joods. Dat de Zionistische Unie vindt dat daar ook Joden mogen wonen, is dus geen bijzonder havikachtig standpunt en zeker niet tegenstrijdig met een tweestatenoplossing. Zo’n standpunt als rechts bestempelen vind ik nogal kort door de bocht. Daarbij is het vreemd dat het hier alleen maar over de Palestijnen gaat, en niet over sociaal economische zaken, immigranten, vrouwenrechten, milieu en andere thema’s die we met links associëren. We hebben vaak de neiging om alleen door het prisma van het Israelisch-Palestijns conflict naar Israel te kijken, en vergeten dan dat daar ook allemaal interne zaken spelen. Overigens is het opvallend dat concessies aan de Palestijnen, en meer in het algemeen een pro-Palestijns standpunt, algemeen als links is gaan gelden. Van daaruit worden de Arabische partijen altijd als het meest links beschouwd, terwijl de islamisten en ook de nationalistische Arabieren op sommige terreinen juist rechtse standpunten hebben. De nieuwe verenigde Arabische lijst is een samengaan van communisten, islamisten en nationalisten en ik heb zo’n vermoeden dat die op het gebied van emancipatie, homorechten en zaken rond geloof, huwelijk en medische ingrepen behoorlijk conservatief is.
Dit thema, dat de Zionistische Unie eigenlijk helemaal geen echt links alternatief is, kwam in meerdere artikelen tot uiting. In een commentaar door correspondent Dirk Walters, eveneens in het NRC (14 maart), schrijft hij:
“Maar hoe links is Herzog eigenlijk? (…) Toch is hij niet in alle opzichten de tegenhanger van Netanyahu. De naam zegt het al: het Zionistische Kamp is net zo goed een partij die het Joodse karakter van Israel van groot belang acht. Als het diplomatieke overleg met Iran faalt, vindt ook Herzog dat Israel een aanval moet lanceren op Iran. En het Zionistische Kamp wil, net als Netanyahu, grote nederzettingenblokken behouden voor Israel. Kortom, de standpunten van het ZK zijn in lijn met de verrechtsing van Israel.”
Zo dekte men zich vorige week zaterdag handig in tegen de mogelijkheid dat de ZU zou winnen. Nee, dan blijkt het beeld wat we de afgelopen jaren van Israel hebben geschetst niet verkeerd, want eigenlijk is dit gewoon Netanyahu-light. Trouw flikte eenzelfde kunstje:
Ook in de relatie met de Palestijnen belooft Herzog een ander geluid. Zo heeft hij aangekondigd dat hij weer met Egypte wil samenwerken, om het vastgelopen vredesproces weer op gang te brengen. Toch is het de vraag of hij op dit punt meer zal bereiken dan Netanyahu. In de Israëlische krant Ha’aretz zei Herzog onlangs dat hij de bezetting van de Westelijke Jordaanoever best wil beëindigen, maar alleen als hij het land dankzij een akkoord in goede handen kan achterlaten. Hij wil ook best nederzettingen ontruimen, maar alleen in overleg met de kolonisten. Intenties zijn er dus wel, maar het is onduidelijk of Herzog bereid is om door te pakken als de Palestijnen grote concessies vragen of als de kolonisten dwarsliggen.
Wat onder een links kabinet in ieder geval verandert, verwacht Midden-Oosten-specialist Daniel Levy van de European Council on Foreign Relations, is de toon. Israël zal zich minder provocatief opstellen en beter uitkijken met omstreden strafmaatregelen, zoals de uitbreiding van nederzettingen of het inhouden van Palestijns belastinggeld. Maar, zeggen cynici, een vriendelijker toon alleen helpt de Palestijnen niet vooruit – integendeel, de impasse duurt er alleen maar langer door.
Oftewel, in feite verandert er niets omdat Herzog niet meteen zonder voorwaarden bereid is de hele Westoever aan de Palestijnen over te dragen. Dat men de grote blokken wil houden is echter geen teken dat er geen akkoord kan komen; eerdere plannen zoals het vergaande Geneefse Akkoord of de Clinton Parameters gingen uit van een landruil van 2-5% van de Westbank, zodat Israel de grootste nederzettingenblokken kan houden. In eerdere onderhandelingen zouden de Palestijnen met een beperkte ruil (ca. 2%) hebben ingestemd. Voor Jeruzalem geldt iets vergelijkbaars: het zou vreemd zijn als men al bij voorbaat zich bereid zou verklaren heel Oost Jeruzalem op te geven. Dat men de claim op wijken en delen waar vroeger Joden woonden of Joodse geschiedenis ligt, niet zonder meer opgeeft, is niet meer dan logisch. En dat men alleen land wil opgeven als men dat ‘dankzij een akkoord in goede handen kan achterlaten’, wat is daar mis mee? Dat lijkt me een voorwaarde voor vrede. En natuurlijk probeer je bij het ontruimen van nederzettingen met de kolonisten te overleggen, en ga je niet op voorhand al roepen dat je ze zomaar van de ene op de andere dag hun huis uit mietert. Het zijn wel staatsburgers van Israel. Wanneer de Palestijnen ‘grote concessies vragen’, is het de vraag of men uberhaupt moet ‘doorpakken’ of dat dat een teken is dat de Palestijnen zelf geen vrede willen en niet bereid zijn daar wat voor op te geven.
Deze zin uit het NRC is complete nonsens: “Kortom, de standpunten van het ZK zijn in lijn met de verrechtsing van Israel.”
De arbeidspartij heeft deze standpunten altijd gehad, wat niet wil zeggen dat er geen ruimte is in de onderhandelingen. De alom gewaardeerde Rabin had zelfs ‘rechtsere’ standpunten over een Palestijnse staat en Jeruzalem. Bovendien is de ZU een samengaan van Labor en de middenpartij van Livni, en in dat licht bezien is het dus zelfs een ‘verlinksing’ (vreemd dat dat woord niet bestaat) dat Livni nu de standpunten van Labor heeft overgenomen.
Tot slot de eveneens idiote zin uit het NRC dat de naam het al zegt en de Zionistische Unie eveneens belang hecht aan het Joodse karakter van Israel. Oftewel: als je jezelf zionist noemt deug je al niet, en ben je voor een etnisch zuivere Joodse staat of iets anders engs en nationalistisch dat wij hier verafschuwen. Zionisme is de nationale bevrijdingsbeweging van de Joden, en staat voor het streven naar en in stand houden van een staat waar de Joden zelfbeschikking hebben. Dat is niet nationalistischer dan andere volken die zelfbeschikking hebben. Ook het linkse Meretz, dat misschien als enige Joodse partij de goedkeuring van de journalisten van Trouw en NRC kan wegdragen, noemt zich zionistisch, ondanks het feit dat men fel tegenstander is van de bezetting. Juist Livni had fel geprotesteerd tegen de wet over Israels Joodse karakter die Netanyahu erdoor wou drukken, omdat die onnodig is en de Arabieren onnodig van de staat vervreemdt. Dat Israel een Joods karakter heeft lijkt me echter een feit en iets waar ook niks mis mee is. Met 80% Joden kun je dat zo hebben. Zolang de rechten van minderheden zijn gegarandeerd, is er niks aan de hand.
Zoals gezegd was er veel aandacht voor de felle verkiezingsretoriek van Netanyahu, en de ‘verrechtsing’ die daar weer uit zou blijken. Met die retoriek haalde hij vooral stemmen weg bij nog rechtsere partijen die flink zetels verloren, waardoor in feite sprake was van verlinksing, zeker als je het verlies van de harediem en de winst van de Arabische lijst meetelt ten gunste van links. Maar dit wordt niet opgemerkt, het lijkt wel of Israel en ‘verrechtsing’ twee woorden zijn die automatisch bij elkaar zijn gaan horen voor de gemiddelde journalist. Er was dan ook veel aandacht in diverse media voor Netanyahu’s grove uitspraak dat de Arabieren in drommen bij de stembureaus werden afgeleverd door linkse en door het buitenland gefinancierde NGO’s. Links in Israel reageerde hier terecht verontwaardigd op, maar je kunt je afvragen of dit echt racistisch is. Arabische Knessetleden zoals Zoabi hebben zich ook behoorlijk grof uitgelaten, en dan buiten verkiezingstijd.
Ook de ‘scherpe ruk naar rechts’ van Netanyahu is niet uitzonderlijk. Zijn uitspraken over nederzettingen en een Palestijnse staat waren onhandig naar het buitenland, en populistisch en ongeloofwaardig omdat hij weet dat hij na de verkiezingen weer met Obama en anderen regeringsleiders te maken heeft, maar ze mogen ook niet echt verbazen. Wat ook niet echt verbaast is de afzwakking en zelfs de excuses voor de Arabieren uitspraak en de tweestatenoplossing na de verkiezingen. Dat Netanyahu een opportunist is die handig tussen verschillende posities door weet te laveren is geen nieuws. Die excuses hebben echter vooralsnog in de VS niet veel indruk gemaakt.
Trouw schrijft:
Het wordt dan geen gemakkelijke termijn. De verhoudingen met de VS en de EU zijn verziekt door Netanyahu’s compromisloze houding tegenover de Palestijnen, en dat zal er niet beter op worden als hij zijn radicale verkiezingsbeloftes van de afgelopen dagen in beleid om gaat zetten.
Ook andere media benadrukken het isolement waarin Israel met Netanyahu terecht is gekomen en vermoeden dat dit alleen maar erger zal worden. De Volkskrant schrijft:
Netanyahu gaat niet alleen regeren over een verdeeld Israel, maar ook over een geïsoleerde staat. Met zijn tirade tegen Teheran schoffeerde hij bovenal de VS, met zijn botte afwijzing van een Palestijnse staat bruuskeerde hij vrijwel de hele wereld. In Europa zal de roep toenemen om een onafhankelijk Palestina te erkennen. (19 maart, Theo Koele)
Dat Israel steeds geïsoleerder komt te staan klopt tot op zekere hoogte, hoewel de banden met India en andere Aziatische landen over het hoofd worden gezien. Wat meer stoort is het automatisme waarmee dit geheel aan Israel zelf wordt geweten. De EU stelt zich al jaren pro-Palestijns op en je kunt met evenveel recht stellen dat Israel in reactie op de koele houding van de EU en VS en de vijandige houding van de VN, voor een sterke man heeft gekozen die ferme taal spreekt. En hoezo bruuskeerde Netanyahu de hele wereld en Abbas niet, toen hij wegliep uit de onderhandelingen omdat hij zijn zin niet snel genoeg kreeg? Evenals Netanyahu geeft Abbas verschillende boodschappen af over de tweestatenoplossing (en het zogenaamde recht op terugkeer dat hiermee in tegenspraak is) maar dat wordt nooit in de media gehekeld en als obstakel voor vrede gezien. Ook de VS lijkt zich onder Obama milder op te stellen naar de Palestijnen.
Tegenover Netanyahu’s ontactvolle optreden en power politiek in de VS staat een even bot optreden van de VS. Beide regeringsleiders laten duidelijk blijken weinig respect voor elkaar te hebben. Het gekonkel van Abbas, Erekat c.s. gaat geheel aan de media en grotendeels aan het Witte Huis voorbij, waar alleen Israels daden en uitspraken van Israelische leiders op een goudschaal worden gewogen. Het is een vreemde wereld, waarin Israel geheel vrij van enige context lijkt te opereren, waar verkiezingsretoriek elders niet bestaat, waar de daden van belangrijke partners, rivalen en vijanden onbetekenend zijn. En waar al bij voorbaat vast staat dat wie de verkiezingen ook wint, Israel een ruk naar rechts maakt en hoofdschuldig blijft aan het uitblijven van vrede.
Ratna Pelle
