- Door Tjalling –
Al eerder is hier gepubliceerd over de manier van bidden van Sabeel. De gebeden van Sabeel zoals die van de afgelopen advent passen goed in hun anti-Israël houding, want ze zitten vol van eenzijdige aanklachten tegen de Joodse staat. Ze zijn eerder een vorm van geniepige, verbale oorlogvoering tegen Israël dan een integere en werkelijk doorleefde manier van bidden.
Sabeel is een internationaal centrum in Jeruzalem dat sinds eind jaren ’80 de bevrijdingstheologie van christelijke Palestijnse theologen steunt met educatieve projecten, advocacy, conferenties, publicaties en solidariteitsreizen. Dit alles oogt oppervlakkig gezien mooi, maar Sabeel is helaas ook een anti-Israëlische actiegroep, die o.a. oproept om bedrijven te boycotten die actief zijn in de bezette gebieden.
Schuld en geschiedenis
Sabeel legt de schuld van alle Palestijnse problemen bij de Joodse staat en doet daarbij aan geschiedvervalsing. Zo noemde bijvoorbeeld het kwartaalblad van Sabeel de (door Italië en nazi-Duitsland gesteunde) Palestijns-Arabische opstand van 1936 tot 1939 ‘een opmerkelijk succes’. Door de grootschalige stakingen leden echter alleen de Arabieren zelf schade, en de Britten sloegen uiteindelijk de opstand met bruut geweld neer. Het enige ‘succes’ van de opstand was dat de Britten inderdaad besloten de Joodse immigratie een halt toe te roepen. Intussen had de beruchte ‘grootmoefti van Jeruzalem’ Al-Husseini zijn rivalen en tegenstanders, en daarmee een groot deel van de Arabische elite in Palestina, laten uitmoorden, en waren de zionisten doordrongen geraakt van de noodzaak om een eigen verdedigingsleger op te bouwen, waarmee ze in 1948 succesvol hun staat hebben kunnen verdedigen.
Over Palestijns-Arabisch geweld en andere fouten zwijgt Sabeel vrijwel geheel. Het Jeruzalem Sabeel Document, dat Sabeels visie op vrede en verzoening weergeeft, bevat alleen een lijst van eisen aan Israël, waaronder dat het de verantwoordelijkheid voor het Palestijnse leed op zich neemt. Er is geen woord van zelfkritiek of over Palestijnse misdragingen of fouten. Zelfs het geweld van Hamas wordt vergoelijkt als ‘geprovoceerd door Israël’.
Reeds eerder is opgemerkt dat de aperte anti-Israël intentie van Sabeel aan de oppervlakte komt in hun gebeden. Het begrip ‘gebeden’ is echter onjuist. De gebeden van Sabeel zijn niets meer dan een aanklacht tegen Israël en tegelijk een invullijst van eigen politieke wensen. Goed geoutilleerde theologen zouden een dergelijke manier van bidden meteen lek kunnen schieten, maar dit gebeurt jammer genoeg veel te weinig. In plaats daarvan prijken de gebeden van Sabeel op de site van ‘Vrienden van Sabeel’, waar heel veel ethisch bevlogen christenen van smullen tot in Zuid-Afrika aan toe. Geen goede zaak voor Israël dus en daarom andermaal het gevaarlijke geprevel van Sabeel hier aan de kaak gesteld.
Golf van gebed tegen Israël
Nu het nieuwe jaar is begonnen volgt direct een follow up van de Adventsgebeden, tijdens de viering van Schrift en Tafel op het kantoor van Sabeel Jeruzalem. We luisteren even met hen mee: “2014 was voor de VN het “internationale jaar van solidariteit met het Palestijnse volk”; maar een resolutie om de militaire bezetting van Palestijns gebied door Israël binnen twee jaar te beëindigen kwam niet door de VN Veiligheidsraad “. Logisch dat dit , dankzij het tegenstemmen van de VS en Australië, er niet door kwam. De resolutie stelde namelijk een deadline van twaalf maanden voor het afronden van vredesbesprekingen met Israël en een tijdslimiet van drie jaar voor het beëindigen van de Israëlische bezetting en de vorming van een Palestijnse staat met Oost-Jeruzalem als hoofdstad. Kortom, dit alles zou veel te overhaast zijn gebeurd en ook grote veiligheidsrisico’s voor Israël met zich mee hebben gebracht.
Terug naar het gebed. Na de mededeling, want meer dan dat is het niet, over die resolutie, wordt vervolgens Israël zelf aangeklaagd: “Israël houdt nu miljoenen dollars belastinggeld voor de Palestijnse Autoriteit achter . Dit is de straf van Israël voor de aanmelding als lid van het Internationale Strafhof door Palestina”. Het is op zichzelf de vraag of Israël er goed aan doet om als reactie op die aanmelding belastinggeld voor de P.A achter te houden, maar feit is dat de Palestijnen lang niet altijd hun rekeningen betalen voor de door Israël aan hen geleverde elektriciteit. Overigens waren de resolutie en de aanmelding reacties van de P.A. op de mislukte vredesonderhandelingen, waarmee de P.A. Israël wou dwingen tot meer concessies.
Na de genoemde mededelingen wordt er overgeschakeld naar een vorm die letterlijk wel bidden kan worden genoemd, maar in werkelijkheid een verlanglijstje blijkt: “Barmhartige God, we bidden dat de internationale gemeenschap waarlijk solidair mag zijn met het Palestijnse volk door een politieke wil te hebben, waarheid tegen macht te spreken en op te komen voor rechtvaardigheid en vrede”. God wordt hier aangesproken als barmhartige. De barmhartigheid van God gaat ons menselijk inlevingsvermogen ver te boven. Rabbijnen kunnen ons daarbij helpen en ook, zij het binnen de christelijke traditie, Jezus Christus. Het is de vraag of de leden van Sabeel voldoende zijn doordrongen van de visie van Jezus. Ik denk het niet! In het Bijbelboek Mattheus, hoofdstuk 5 de verzen 43-54, staat het volgende citaat van Jezus: ” En ik zeg jullie: heb je vijanden lief en bid voor wie jullie vervolgen, alleen dan zijn jullie werkelijk kinderen van je Vader in de hemel. Hij laat zijn zon immers opgaan over goede en slechte mensen en laat het regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen”. Deze woorden van Jezus staan haaks op het zeuren tijdens gebeden over alles wat Israël in de ogen van Sabeel fout schijnt te doen.
Rechtvaardigheid en theologie
Erger nog is het feit dat er momenteel weer in toenemende mate aan begrippen als solidair en rechtvaardigheid een theologische betekenis wordt toegekend, die de landbelofte van God aan de Joden als passé beschouwt. Dit nu precies is ook de visie van Sabeel . Hun theologische inzichten zijn geïnspireerd door de status van de bezetting en de vurige wens die te willen beëindigen. Vanuit deze achtergrond meent men bij Sabeel teksten uit het Oude Testament dusdanig te kunnen herinterpreteren, dat dit voor Joden inhoudt op Bijbelse gronden geen recht meer te hebben op een eigen Joodse staat. Een markante uitspraak van Hans Jansen is: “Theologie is een levensgevaarlijk vak”. Hij heeft gelijk. Theologie kan inderdaad levensgevaarlijk worden wanneer het zich bezig houdt met `aardse’ conflicten en vanuit een soort goddelijke bevlogenheid met heel ondoordachte uitspraken of intenties komt aanzetten die desastreuze gevolgen kunnen hebben. De geschiedenis heeft dit al heel pijnlijk geleerd.
Het conflict tussen de Israëli’s en de Palestijnen gaat er namelijk om dat twee volken, elk vanuit hun eigen achtergrond, aanspraak maken op hetzelfde land, dus zeker ook het Joodse volk! Werkelijk voortschrijdend inzicht is dat een dergelijk conflict niet meer vanuit theologisch opzicht moet worden opgelost maar bilateraal. Zo’n eventuele oplossing zou natuurlijk ook gevolgen hebben voor de Palestijnse christenen. Hen betrekken bij bilaterale gesprekken lijkt mij fair, maar dan wel onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat zij het bestaansrecht van de Joodse staat accepteren. Dit kan de gewenste vrede alleen maar bevorderen. De kleinzielige gebeden van Sabeel zijn en blijven een wapen tegen Israël onder het misleidende motto van rechtvaardigheid.
