= IMO Blog =
No one loses more than the Palestinians if US Secretary of State John Kerry's efforts to restart peace talks fail, the PLO's top negotiator said Tuesday.
"The failure of Kerry's peace plan is not an option. Everyone who believes in two states should help Kerry to succeed," Saeb Erekat told reporters in the West Bank a day after Kerry issued a stark warning to Israel and the Palestinians to resume long-stalled talks.
Aldus een bericht van het Palestijnse Ma'an News. Ook in Nederlandse media wordt benadrukt dat de Palestijnen het meeste belang hebben bij vrede. Zij lijden immers het meeste onder de status quo en hebben het meest te winnen bij een vredesakkoord en een eigen onafhankelijke staat. Zou je zeggen. Maar ze handelen er niet naar.
Sympathisanten van de Palestijnen benadrukken dat vrede met 'waardigheid' en 'rechtvaardigheid' gepaard moet gaan, en je niet van de Palestijnen kunt verwachten dat ze met de kruimels die Israel voor ze achterlaat genoegen zullen nemen. Dat mag zo zijn, maar Israel heeft al vaker meer dan kruimels of gatenkaas aangeboden, zoals een aaneengesloten staat in circa 95-98% van de Westbank en de Gazastrook, met een gedeeltelijke landruil en een vorm van deling of gemeenschappelijk beheer in Jeruzalem. De Palestijnen zeiden 'nee'.
Inmiddels zijn we zover dat de internationale gemeenschap en zelfs de VS meegaan in de Palestijnse taktiek dat Israel aan allerlei voorwaarden vooraf moet voldoen voordat er gepraat kan worden. Vroeger was Israel de partij die voorwaarden stelde, en niet met de PLO wilde praten zolang zij Israel niet erkende en het geweld niet afzwoer. Dat is op papier gebeurd, al is het PLO handvest nooit eenduidig aangepast en handelen de PLO en Fatah vaak in tegenspraak met deze toezeggingen. Israel zeurt daar echter allang niet meer over, en hanteert het principe dat er gewoon gepraat moet worden en beide partijen hun problemen en wensen dan op tafel kunnen leggen.
Geen punt meer
Ook is er een tijd geweest dat Israel de onderhandelingen afbrak, of überhaupt niet wilde praten, vanwege Palestijnse aanslagen in Israel. Ook al werden die pro-forma meestal afgekeurd, Arafat rechtvaardigde ze vaak voor een Arabisch publiek, en ook Abbas veroordeelde ze vooral pro-forma en niet omdat hij principieel tegen dergelijk geweld is. Ook daar hoor je Israel niet meer over, omdat er bijna geen aanslagen meer lukken natuurlijk, en er nu redelijk wordt samengewerkt tussen de Israelische en Palestijnse veiligheidsdiensten. Maar ook omdat je zo in feite de extremisten in de kaart speelt.
Israel maakt echter ook geen punt meer van het feit dat de Palestijnen Israel niet echt erkennen (PA en Fatah leiders hebben zich vaker tegen het principe van twee staten voor twee volken uitgesproken) en dat in Palestijnse media de meest walgelijke dingen over Joden en Israel worden beweerd. De Israelische voorwaarden van indertijd konden bij weldenkende mensen in het Westen op felle kritiek rekenen. De een z'n terrorist is de ander z'n vrijheidsstrijder, zo hoorde je vaker, waarbij voor het gemak het verschil tussen het doelbewust doden van burgers met als doel om van heel Israel een Arabische staat te maken, over een kam werd geschoren met ons verzet tijdens WOII.
Ook veel gehoord was de vergelijking met Menachem Begin, die leider was van de radikale Irgun beweging die in de jaren voor Israels stichting aanslagen op Palestijnse en Britse doelen pleegde. Dit waren doorgaans wraakacties voor Palestijnse aanslagen, en beide kanten maakten vaak geen onderscheid tussen strijders en burgers. Het belangrijkste onderscheid met Arafat is natuurlijk dat er tientallen jaren zaten tussen Begins premierschap en zijn, zo je wilt, terroristische verleden, terwijl Arafat tot het einde aanslagen in Israel heeft gesteund en mede gefinancierd.
Taart opsnoepen
Dezelfde mensen die indertijd verbolgen waren over Israels 'arrogante houding' tegenover de Palestijnen, vinden het geen enkel probleem dat de Palestijnen voorwaarden stellen aan Israel. Dit is echter betrekkelijk recent, en in feite pas begonnen in 2009. Onder invloed van de VS en de internationale gemeenschap, die de nederzettingenbouw tot grootste obstakel voor vrede hadden gebombardeerd, eiste Abbas een volledige bouwstop voordat er onderhandeld kon worden. De idee daarachter was dat onderhandelen weinig zin heeft als ondertussen de taart waarover je onderhandelt opgesnoept wordt.
Daar zit wat in, maar Israel meende dat het niet zomaar alle bouwactiviteiten kan staken voor in totaal bijna een half miljoen mensen. Jonge stellen wachten jaren op woningen, oude woningen moeten vervangen, voorzieningen aangepast of uitgebreid, en al lopende projecten kun je niet zomaar afbreken. Zit ook wat in, en dus werd een compromis gevonden: een bouwstop met uitsluiting van de projecten waar al met de bouwfase was gestart, en met uitzondering van Jeruzalem, voor de duur van negen maanden. In die tijd zouden beide partijen het eens kunnen worden over de grenzen, waarmee het probleem waar Israel nog mag bouwen zou zijn opgelost.
Maar zo liep het niet, want Abbas ging dit niet ver genoeg, en pas op het laatst werd er onder grote druk van de VS even gepraat. Abbas stelde direct de eis dat de bouwstop zou worden verlengd, en uitgebreid met Jeruzalem. Israel weigerde, en de onderhandelingen werden afgebroken. Sindsdien is de Palestijnse eis van een volledige bouwstop inclusief geheel Oost Jeruzalem (waarvan diverse wijken voor 1948 Joods of gemengd waren) blijven staan. Andere voorstellen, zoals dat Israel in bepaalde blokken – die volgens bijna alle serieuze vredesvoorstellen geruild zouden worden tegen land elders in Israel – wel mag blijven bouwen, werden door de Palestijnen afgewezen.
Basis voor onderhandelingen
Maar daar bleef het niet bij. De eis van een volledige bouwstop is aangevuld met de eis dat Israel diverse Palestijnse gevangenen vrijlaat, de eis dat Israel van tevoren de pre-1967 wapenstilstandslijnen als basis voor de onderhandelingen erkent, de eis dat Jeruzalem de Palestijnse hoofdstad zal worden etc. In feite moet Israel alle Palestijnse eisen van tevoren erkennen, waarna dan nog slechts over de details hoeft te worden gepraat. Zo werken serieuze onderhandelingen tussen gelijkwaardige partijen natuurlijk niet. Ik heb eerder betoogd dat ik het geen slecht idee zou vinden wanneer beide partijen van tevoren het principe van twee staten voor twee volken zouden onderschrijven, en daarmee erkennen dat beide volken legitieme rechten in het gebied hebben en hier religieus en historisch mee verbonden zijn. Ook zouden beide partijen kunnen erkennen dat men de ander veel leed heeft berokkend. Dat zou een basis kunnen zijn voor het voeren van onderhandelingen in goed vertrouwen.
Abbas heeft naar verluid een lijst van gevangenen opgesteld die Israel moet vrijlaten voordat hij wil gaan praten. Minister Kerry heeft die aan Israel overhandigd, en Israel verzocht hier serieus naar te kijken. Op de lijst staan bijna allemaal mensen die zijn veroordeeld voor dodelijke aanslagen uit de tijd van voor de Oslo Akkoorden. Nabestaanden van de slachtoffers hebben reeds laten weten fel tegen de vrijlating van de moordenaars van hun dierbaren te zijn. Ik zou mij kunnen voorstellen dat de vrijlating van gevangenen onderdeel is van een vredesverdrag, of dat Israel nadat in de vredesbesprekingen vooruitgang is geboekt, gevangenen vrijlaat als gebaar van goede wil en vertrouwen. Dit zou dan gepaard kunnen gaan met een Palestijns gebaar. Israel heeft in het verleden vaker gevangenen vrij gelaten als gebaar van goede wil, de laatste keer onder Olmert in 2008.
Het Israelische publiek is echter cynisch geworden na alle golven van geweld, die vaak volgden op Israelische concessies en terugtrekkingen, en na het telkens mislukken van vredesonderhandelingen. Men ziet het nut van concessies niet meer in. De kolonisten varen daar wel bij, want zolang het publiek niet in vrede gelooft is de motivatie de confrontatie met hun aan te gaan niet erg groot.
Kerry on
Sinds Kerry druk doende is de partijen weer bij elkaar te krijgen, voert Abbas de druk geleidelijk op, evenals de retoriek tegen Israel. Zo heeft hij inmiddels gedreigd de Palestijnse Autoriteit op te heffen als de besprekingen niet voor 20 juni gestart zijn. Israel moet dan wel voor die tijd alle 120 gevangenen van zijn lijst hebben vrijgelaten (zie hier enkele voorbeelden van wie dit zijn) en natuurlijk een bevriezing van de nederzettingenbouw hebben aangekondigd. Ondertussen beschuldigt hij Israel ervan dat het de Al Aqsa Moskee wil vernietigen (een oud verwijt, waarmee in het verleden succesvol Palestijnse massa's tegen de Joden in het land werden opgezet door de Grootmufti) en dat het een religieuze oorlog uitlokt met de vieringen in het kader van de jaarlijkse Jeruzalem Dag:
The Palestinian Ministry of Foreign Affairs said that the organization of the festival called "Lights" in the vicinity of the Al-Aqsa Mosque and the old city tomorrow is "an explicit call to a religious war in the region as a whole."
Deze man wordt door het Westen alom als gematigd afgeschilderd. Vaak wordt Israel gewaarschuwd dat wanneer Abbas vertrekt, er niet snel weer zo'n fijne en gematigde Palestijnse vredespartner zal opstaan. Dus of het die buitenkans maar even snel met beide handen wil vastgrijpen, voor het te laat is. Ondertussen uit Kerry de bekende holle frasen om het Joods-Amerikaanse publiek over de streep te trekken:
"Let's be clear: If we do not succeed now – and I know I'm raising those stakes – but if we do not succeed now, we may not get another chance. So we can't let the disappointments of the past hold the future prisoner."
"I fully recognize the challenges and predicament in which Israel finds itself, but I also firmly believe this is a hopeful time if we choose to make it so. This can actually be a time for possibility, a time for promise," Kerry said.
Omstandig legt hij vervolgens uit wat de voordelen voor Israel zijn van vrede, voor het geval daar nog iemand aan zou twijfelen. Maar dat is het probleem uiteraard niet. Er zijn weinig mensen die tegen vrede zouden zijn, zolang vrede inhoudt wat Kerry eronder verstaat: een tweestatenoplossing, waarbij beide partijen in goed vertrouwen een compromis bereiken over alle lastige onderwerpen, elkaar wat gunnen, zich redelijk opstellen, en vervolgens de strijdbijl begraven om zich te richten op economische samenwerking, samenwerking op toeristisch gebied, op het gebied van waterzuivering en milieu, en wat al niet meer. En zij leefden nog lang en gelukkig.
Gepassioneerd pleidooi voor vrede
Het probleem is zoals gezegd dat weinig Israeli's nog geloven dat vrede mogelijk is met dit Palestijnse leiderschap. Men gelooft niet dat welke redelijke concessie dan ook Abbas over de streep zal trekken. Men gelooft niet dat die 120 gevangenen het verschil zullen maken, of een nederzettingenstop, en zal worden beantwoord met de erkenning van Israel als Joodse staat, of de erkenning dat niet alle nakomelingen van de vluchtelingen terug kunnen, of een einde aan het vereren van terroristen als helden.
Als vrede niet verkrijgbaar is, maakt het niet uit hoe hoog de prijs is die je ervoor biedt, het is immers niet voorhanden. Een hoge prijs zal je vooral kwetsbaarder maken omdat je hebt laten zien hoeveel je ervoor over hebt. Tot nu toe lijken de Palestijnen dat spel goed te beheersen: alles wat Israel ooit geboden heeft geldt als uitgangspunt wat van tevoren al binnen gehaald is, voordat de echte onderhandelingen van start kunnen gaan. Netanyahu weigert dit spel mee te spelen en houdt zich dan ook op de vlakte. Hij herhaalt slechts te willen onderhandelen zonder voorwaarden vooraf. Ik ben geen fan van Netanyahu, ik had liever Livni gezien, of Yacimowich, of Lapid, als premier, maar dit spel lijkt hij wel door te hebben. Nu het Westen nog.
Pas wanneer Kerry zich gepassioneerd tot de Palestijnen richt met zijn pleidooi voor vrede, pas wanneer het Palestijnse leiderschap de druk voelt, en pas wanneer er in het Westen wat minder rooskleurig naar Abbas en de PA top wordt gekeken, maakt vrede misschien een kans. En dan kan van Israel gevraagd worden hier – ook – een hoge prijs voor te betalen.
Ratna Pelle
