= IMO Blog =
Israel is boos over een Nederlands schoolboek voor het VMBO onderwijs waarin een nogal eenzijdig beeld wordt gegeven van het Arabisch-Israelische conflict. De zaak kwam aan het rollen toen een Joodse leerling aan de bel trok, aldus het Israelische Ynet:
Teenager Barak Gorani, who describes himself as an Israeli patriot, complained to his teacher about the book. The teacher agreed that the text was riddled with historical errors, but that she was required to teach it because the Education Ministry required it.
Gorani then turned to his father, who got in touch with the Israeli embassy and showed them the relevant pages.
Gorani’s father told the embassy that he was amazed no one complained before his son read the book. “The Dutch, even the Jews, let it pass in silence,” he said.
He added that the conclusion students reading the book would reach is that the Jews continue to murder and massacre Palestinians to this day, and therefore cannot return to their native land.
Minister Naftali Bennett heeft met staatssecretaris Sander Decker gebeld en om opheldering gevraagd, maar die heeft hem voor inhoudelijke kritiek doorverwezen naar uitgever Noordhoff. Ook de Israelische ambassade is ontstemd, en zelfs de Nederlandse ambassadeur in Israel, Caspar Veldkamp, zei tegen persbureau ANP dat hij vreest “dat er toch iets mis is gegaan in de kwaliteitscontrole bij uitgever Noordhoff”, aldus het NRC.
“De geschiedenis lijkt hier eerder suggestief weergegeven dan in de juiste verhouding geplaatst, zoals hun woordvoerder beweert.”
Daarnaast hebben het CIDI en een aantal anderen het boek al gehekeld.
Er staan zowel suggestieve als onjuiste zaken in de tekst, naast sterk vereenvoudigde zaken die daardoor erg onvolledig zijn. Dat laatste is lastig te vermijden als je in vijf pagina’s ‘even’ het Israelisch-Palestijns conflict aan VMBO leerlingen van 15 jaar wilt uitleggen. Misschien moet je dat ook wel helemaal niet willen, en het of wat grondiger doen of helemaal weglaten. Je kunt ook geen vierkantsvergelijkingen in een weekje behandelen. De tekst begint met een stukje over de Joodse diaspora en het Europese antisemitisme. Er is geen plek om daar ook maar iets over toe te lichten, en ook de ernst wordt niet echt duidelijk. In een paar regels is men van de Romeinen al in 1900 beland. Na de Russische pogroms worden de zionisten beschreven als mensen die geloofden dat de Joden alleen veilig zouden zijn in een eigen staat. Klopt, maar men vergeet te vermelden waarom Palestina zo belangrijk voor de Joden was. Dat daar hun religieuze en historische wortels liggen. En bovenal dat het zionisme ervan uit ging dat de Joden een volk zijn en niet alleen een religie en daarom ook een eigen staat nodig hebben, waar men zelf in de aarde moet wroeten, wegen aanleggen, mensen genezen en zichzelf verdedigen. Het zionisme bestond al langer als idee en streven, maar eerder zag men geen mogelijkheid dit ook in de praktijk te brengen.
De tekst hopt echter na een paar regels zionisme alweer door naar het Britse Mandaat, dat in tegenstelling tot de Turken de Joden wel op grote schaal toeliet en vervolgt met het nogal suggestieve ‘de Joden pasten zich niet aan’. Ze stichtten landbouwkolonies en steden, zetten een eigen bestuur op en hadden een leger. En spraken geen Arabisch maar een eigen taal, zo vervolgt de tekst, en dat ‘leidde tot spanningen met de Palestijnen’. Waar die ‘spanningen uit bestonden wordt in het midden gelaten en men gaat verder met de bewering dat ook de Palestijnen een eigen staat wilden. Van daar hopt men naar 1945, toen nog meer Joden naar Palestina kwamen en ‘het geweld tussen Joden en Palestijnen toenam‘. De Britten droegen vervolgens het bestuur over aan de VN, die het verdelingsplan opstelden, dat werd geaccepteerd door de Joden maar niet door de Palestijnen. Daarop probeerden ‘Palestijnse strijders de Joden te verjagen, maar die sloegen terug. Joodse milities moordden Arabische dorpen uit.‘ Dat is denk ik de meest foute zin uit het hele stuk. Het klopt dat de Joden terugsloegen, maar er werden niet doelbewust dorpen uitgemoord. Een van de weinige voorbeelden daarvan is Deir Yassin, uitgevoerd door de Irgun en niet de Haganah – de Haganah had wel toegestemd in de verovering van het dorp, maar vond het strategisch niet van belang, en men wist niet dat er een massaslachting van burgers zou plaatsvinden. Dit was allesbehalve exemplarisch voor de werkwijze van de Haganah of het Israelische leger. Het gaat daarbij ver om de Arabische aanval op Israel te reduceren tot een zinnetje over de Palestijnen die de Joden wilden verjagen. De legers van vier landen vielen aan, en na verschillende vechtrondes en een belegering van Jeruzalem van bijna een half jaar werden pas in 1949 de wapenstilstandsakkoorden met de verschillende Arabische landen getekend. Ook de diverse Arabische opstanden en pogroms van de jaren ’20 en ’30 blijven onvermeld, en moeten blijkbaar vallen onder het zinnetje over de toenemende spanningen en geweld, suggererende dat de Joden evenveel geweld gebruikten. Spanningen die bovendien kwamen in reactie op die ‘onaangepaste Joden’ en daardoor wel te begrijpen zijn, zo suggereert men. Maar hoezo moesten de joden zich aanpassen? De kern van het zionisme was nou juist om zich na meer dan 2000 jaar een keer niet meer aan te passen maar inderdaad eigen instituties op te zetten en zichzelf te gaan besturen. In een uitgebreider verhaal waarin ook het Arabische geweld en de vele initiatieven van Joden die juist wel wilden samenwerken een plek had gekregen, had dit zinnetje wel gekund, maar zo komt het nogal suggestief over.
Overigens is de zin dat de ‘Britten de Joden wel op grote schaal toelieten’ ook gedeeltelijk onjuist. Dat was aanvankelijk inderdaad zo, maar dit werd aangepast onder Arabische druk, juist toen de situatie voor de Joden in Europa steeds penibeler werd. In 1939 werd het zogenaamde White Paper van kracht en mochten nog maar 1500 Joden per maand naar Palestina emigreren, wat indruiste tegen de voorwaarden waaronder Groot-Brittannië het mandaat had gekregen. De Joden hadden op dat moment geen enkele plek meer om naartoe te vluchten, en juist dit besef heeft enorm bijgedragen aan de motivatie zo snel mogelijk een eigen staat te stichten, omdat dat de enige manier was om te overleven.
Vervolgens is er wel aandacht voor de ‘honderdduizenden Palestijnen die op de vlucht sloegen en in vluchtelingenkampen over de grens terecht kwamen’. Prima om dit te benoemen, maar vermeldt dan ook de vele Joodse vluchtelingen die uit de Arabische staten werden verdreven, en laat ook vooral mufti Hai Amin Al Hoesseini niet onvermeld, die met een eigen legertje tegen de Joden ten strijde trok en met de nazi’s collaboreerde.
Vandaar gaat het, hops, gelijk door naar de Zesdaagse Oorlog. Voor de afsluiting van de Straat van Tiran (bij Eilat) en het Suez kanaal is geen ruimte (dit is volgens het oorlogsrecht een zogenaamde casus belli, een legitieme reden om aan te vallen), de Suez Crisis, de VN vredesmacht in de Sinaï en het wegsturen daarvan door Nasser, de enorme troepenconcentratie aan de grens waardoor Israel al weken gemobiliseerd was en daardoor economisch praktisch op zijn gat lag… In een zinnetje staat dat Nasser plannen maakte met Jordanië en Syrië en dreigde de Joden de zee in te drijven ‘maar voor hij kon aanvallen sloeg Israel toe’. Men vervolgt met het onjuiste ‘Israel had zich met Amerikaanse hulp tot de tanden bewapend. Het had de modernste wapens en een goed getraind en uiterst gemotiveerd leger’.
Nee, Israel had wapens gekocht van Groot-Brittannië en vooral Frankrijk, voor hard geld, en had daarnaast veel oud spul uit de Tweede Wereldoorlog dat men her en der had verkregen en zelf had opgelapt. De Arabische staten daarentegen waren goed bewapend door de Sovjet Unie, maar dat acht men niet vermeldenswaard. Hoe maak je anders in drie regels aannemelijk dat het kleine Israel drie veel grotere buurlanden in zes dagen versloeg? Dan maar een paar leugentjes, zodat we snel doorkunnen naar de vrede met Egypte waarbij ook de Yom Kippoeroorlog nog even snel wordt beschreven, ook weer gedeeltelijk onjuist. Terecht schrijft men dat Israel werd verrast, ‘maar na de eerste schrik sloeg Israel hard terug. Het dreigde de hoofdsteden van Egypte en Syrië in te nemen, tot de VS Israel dwongen de aanval te staken’. Onjuist. Israel had het Egyptische derde leger omsingeld en dit dreigde te verhongeren. Hierdoor zou Egypte alsnog een smadelijke nederlaag leiden, wat volgens de VS de vredesbesprekingen zou bemoeilijken. Het was naar inschatting van de Amerikaanse regering belangrijk dat Egypte zijn eer na de nederlaag van 1967 terug had gewonnen om bereid te zijn vrede te sluiten. Daarom, en niet vanwege een dreigende aanval op Cairo, werd Israel onder druk gezet om de aanval te staken en voedsel en water door te laten voor de Egyptische soldaten. Ook in Syrië was geen sprake van een aanval op Damascus, de gevechten vonden plaats op de Golan en rond de strategisch gelegen plaats Quneitra. De Amerikaanse interventie werd overigens aan het Arabische olie-embargo geweten, terwijl dat met name een Europees probleem was en de Europese landen hun beleid daarom aanpasten. In de VS speelde dat niet zo. De leertekst eindigt met de vrede tussen Egypte en Israel. De vredesbesprekingen met de Palestijnen en de Osloakkoorden komen – zeer summier – nog aan de orde in een kadertje over Arafat. De beide intifada’s en de tweestatenoplossing als algemeen geaccepteerde en gewenste oplossing van het conflict worden in het geheel niet genoemd.
(Wordt vervolgd)
Ratna Pelle
