= IMO Blog =
De BDS beweging bewerkt regelmatig muzikanten, theatermakers en andere kunstenaars die in Israel willen optreden, en zet hen onder druk om dit niet te doen. In 2013 werd de saxofonist Yuri Honing naar eigen zeggen lastig gevallen met o.a. nachtelijke telefoontjes met een intimiderend karakter om vooral niet op het Red Sea Jazz Festival in Eilat op te treden. Soms gaat men nog een stap verder en worden concerten of voorstellingen verstoord enkel omdat een van de uitvoerders Israelisch blijkt te zijn. Zo werd vorig jaar een optreden van de hoogbejaarde actrice Lia Koenig verstoord door BDS activisten die leuzen scandeerden. Eerder werd een voorstelling van een kindertheatergroep uit Rishon le Zion verstoord door schreeuwende BDS activisten. In Engeland werd een klassiek concert verstoord omdat de muzikanten uit Israel kwamen.
Rototom rumoer
Soms ook worden de organisatoren bewerkt en onder druk gezet om een Joodse of Israelische spreker of zanger af te zeggen. Het laatste voorbeeld is het Spaanse festival Rototom Sunsplash, dat de Joodse reggaezanger Matisyahu op het allerlaatst afzegde omdat hij zich in het verleden pro-Israelisch had uitgelaten, volgens de organisatoren onder druk van de BDS beweging. BDS is niet antisemitisch, zo zegt men zelf, want wanneer Joden antizionistisch zijn en de Palestijnse strijd steunen, is er niks aan de hand. Wat betreft Israeli’s ligt dat iets ingewikkelder. Zij blijven in de ogen van veel BDS’ers toch vertegenwoordigers van een verdorven regime en illegale staat, ook wanneer zij die staat zelf fel bekritiseren. Vandaar dat bij bijvoorbeeld de academische boycot juist helemaal niet gekeken wordt naar hoe iemand tegenover de nederzettingenpolitiek staat; alle Israeli’s dienen te worden geweerd van internationale congressen en ook hun bijdragen aan wetenschappelijke tijdschriften zijn niet welkom. Een aantal universiteiten heeft anti-Israelische resoluties aangenomen die uitwisselingen en samenwerking met Israelische universiteiten onmogelijk maken, ondanks de vaak zeer kritische houding tegenover Israels beleid en geschiedenis op die universiteiten.
Maar Matisyahu is Joods, niet Israelisch, en dus kreeg hij nog een kans. Als hij een verklaring zou ondertekenen waarin hij een Palestijnse staat steunt en het Israelische geweld tijdens de Gaza oorlog afkeurt, mocht hij optreden zoals gepland. Dat wist de lokale BDS groep van Valencia voor elkaar te krijgen bij de organisatie, die later zelf sprak van een ‘campaign of pressure, coercion and threats employed by the BDS País Valencià’. Matisyahu weigerde, en schreef op zijn facebookpagina:
“The festival organizers contacted me because they were getting pressure from the BDS movement. They wanted me to write a letter, or make a video, stating my positions on Zionism and the Israeli-Palestinian conflict to pacify the BDS people. I support peace and compassion for all people. My music speaks for itself, and I do not insert politics into my music. Music has the power to transcend the intellect, ideas, and politics, and it can unite people in the process. The festival kept insisting that I clarify my personal views; which felt like clear pressure to agree with the BDS political agenda. Honestly it was appalling and offensive, that as the one publicly Jewish-American artist scheduled for the festival they were trying to coerce me into political statements. Were any of the other artists scheduled to perform asked to make political statements in order to perform?
Nee, dit werd van geen andere artiest gevraagd. Alleen Matisyahu moest zich, vanwege zijn Joods zijn en eerdere uitspraken waarin hij Israel steunde, nu solidair verklaren met de Palestijnen. Terecht riep dit veel verontwaardiging op, zelfs de Spaanse regering (die dit festival mede subsidieert) uitte haar ongenoegen, waarop de organisatie op haar besluit terugkwam en haar verontschuldigingen aanbood. Terecht wordt dit gezien als overwinning op de BDS beweging met haar intimidaties, maar het laat bij mij wel een ongemakkelijk gevoel achter. Hoe kan het dat we inmiddels zover zijn dat organisaties dit van Joden durven te vragen? En dat er nog mensen zijn die met droge ogen beweren dat het allemaal heel terecht is, want ja, dan had hij Israel maar niet moeten steunen. De Tilburgse anarchist Peter Storm schrijft op zijn weblog:
Kortom: óf je vraagt elke artiest op een festival om een verklaring over de Palestijnse zaak. Of je doet dat met geen van de artiesten. Een joods artiest wel en een niet-joods artiest er niet naar vragen, enkel vanwege die verschillende herkomst, is een onrechtvaardig onderscheid maken op basis van afkomst. Racisme, dus. Nogmaals: áls de weergave van de Volkskrant klopt, is de boycot van Matisyahu een verwerpelijke antisemitische actie, en het terugdraaien ervan een goede zaak. Als…
Maar de weergave klopt dus niet, en ik ben daar niet verbaasd over. Deze zanger Matisyahu is helemaal niet de onschuldige apolitieke artiest die hij volgens de Volkskrant beweert te zijn. Hij heeft een lange carrière van fel pro-zionistische en anti-Palestijnse stellingnames. Geheel los van zijn herkomst hadden organisatoren van het festival hele legitieme redenen om hem een paar lastige vragen daarover te stellen.
Het is een raar onderscheid dat veel antizionisten maken: iemand enkel om zijn joods zijn anders behandelen mag niet, iemand om zijn Israel visie anders behandelen wel. Maar ook als het verhaal over Matisyahu’s zionistische activiteiten klopt (hierover dadelijk meer) dan blijft het vreemd dat a.) alleen een Joodse zanger hierover een verklaring moet afleggen, en niet de Israelvisie van alle optredende artiesten is onderzocht, en b.) dat de visie op Israel en de Palestijnen blijkbaar zo’n centrale rol speelt, en niet die op pakweg homo’s, de bezetting van Tibet, de Iran deal, de klimaatverandering, het eten van vlees, de doodstraf, of welke andere sociale en maatschappelijke kwestie dan ook.
De BDS beweging verwijst naar de doelstelling van Rototom, dat vrede en respect tussen culturen wil bevorderen, waarmee een pro-Israel visie in tegenspraak zou zijn. Het is echter juist een militant pro-Palestijnse visie (waarin Palestijns geweld tegen Israelische burgers wordt vergoelijkt of zelfs gepropageerd) die hiermee op gespannen voet staat. De BDS beweging wijst projecten gericht op verzoening tussen Joden en Palestijnen juist af; men heeft initiatieven op dat gebied van bijvoorbeeld de vredesbeweging One Voice in het verleden verstoord. Men is tegen vrede en een compromis, en tegen Israels bestaansrecht. De doelstelling van Rototom past dan ook beter bij de visie van Matisyahu dan van de BDS beweging zelf.
Peter Storm verwijst naar het ‘zeer neutrale en betrouwbare’ Electronic Intifada, waar de ‘helemaal niet radikaal antizionistische’ Ali Abunimah een beeld neerzet van Matisyahu als een extreme en militante zionist. Een zionist is bij hem sowieso al gelijk aan een nazi, en wie nodigt er nou een nazi uit om op zijn festival te komen optreden, vooral als dit festival ook nog eens voor vrede en verzoening is? Terecht dus, die ‘lastige vragen aan Matisyahu’. Uit de bronnen die Abunimah aanhaalt komt echter een ander beeld naar voren. Matisyahu voelt zich verbonden met Israel, met de Joden en met de Joodse religie en gebruikt ook veel religieuze elementen in zijn muziek. En Joden, Israel en het jodendom zijn natuurlijk met elkaar verbonden. Antizionisten ontkennen dat verband graag, om zo vol te kunnen houden dat hun strijd tegen en afkeer van Israel niks met Joden te maken heeft, maar veel Joden voelen een natuurlijke band met het land waar altijd Joden hebben gewoond, de religie haar wortels heeft en het Joodse leven na de verschrikkingen van de Holocaust opnieuw tot bloei kwam. Dus wanneer Matisyahu zegt dat hij een ‘strong supporter’ van Israel is volgt daar geen havikachtige tirade tegen de Arabieren op, maar zegt hij:
“I’ve recorded in Israel. I have tons of friends and musicians that live there. To me, it’s one of the most, probably the most, beautiful place in the world. And it’s very, very fraught with conflict, sort of like the history of the Jewish people.”
De rest van het interview gaat over zijn muziek en religieuze connecties. Op een gegeven moment zegt hij:
“I’m a singer, and I’m not a politician, and I have no answers for how to make world peace. All I know is that music – at least in my life – is the most powerful tool for making connections and breaking down barriers between people that feel that they don’t have an understanding of each other.”
Waarna hij vertelt dat hij veel moslim fans heeft en daar blij mee is. Ook in een ander interview dat Abunimah aanhaalt als bewijs van Matisyahu’s verderfelijke hardline posities, komt dit beeld van een niet door politiek maar door muziek en spiritualiteit gedreven man naar voren. Hij zegt o.a.:
No, I don’t vote. I don’t really believe in politicians. I don’t know what they’re really offering, though that could just be my own ignorance. I’ve never voted. I’ve been asked that question before, but I’ve never felt the desire to vote.
Op de vraag waar hij staat in het Israelisch-Palestijns conflict zegt hij:
Well, as far as I understand, there was never a country called Palestine. There was the British occupation, but there was never a government. Palestine was a creation that was created within Israel, as Israel had already come about. That’s my understanding, but again, I’m not going to claim that I have the answer or the truth or the right knowledge. (…) But I have no answers as to who’s right and who’s wrong, and how we should deal with such huge issues that go back so far. All I know is that I have devout Muslim followers that love my music. To me, that’s what it’s about with modern people now, getting past who killed who, and knowing that God created this world in mercy. And if we could emulate that quality of mercy, we would be godly people.
Niet bepaald de woorden van een extreemrechtse militante zionist die het liefst alle Arabieren uit het land verdrijft. Abunimah wijst vervolgens op een uitspraak van Matisyahu dat Israel in zijn territoriale wateren schepen mag tegenhouden en controleren, en op optredens voor bijeenkomsten van o.a. AIPAC en ‘Friends of the IDF’. Voor antizionisten zijn dat natuurlijk allemaal vreselijke zaken. Het Israelische leger, dat al die etnische zuiveringen dagelijks uitvoert en massaal baby’s doodt, het is voor sommigen het symbool van het kwaad. Matisyahu dacht wellicht een organisatie te steunen die de soldaten, 18 jarigen die net van school komen, helpt en dat het legitiem is dat Israel, zoals ieder land, een leger heeft dat ervoor zorgt dat haar burgers veilig zijn en de grenzen bewaakt. Voor AIPAC trad hij overigens op samen met de Israelische artiest David Broza, die volgens Jeffrey Goldberg nauw verbonden is met Peace Now en optreedt bij vredes- en verzoeningsbijeenkomsten tussen Israeli’s en Palestijnen, dus dat moet ook een zeer militante happening zijn geweest.
Dan is er nog de klacht dat Matisyahu verkeerde vrienden heeft, specifiek zou het gaan om iemand die hij zijn spirituele leider heeft genoemd en -oh schande- in een nederzetting woont, Hebron nog wel. Abu Pessoptimist, die in een eerdere blog nog op voor zijn doen zeer gematigde toon schreef ‘de opsomming (van de BDS’ers tegen Matisyahu, RP) niet vreselijk overtuigend’ te vinden, waaruit ‘Matisyahu als een tamelijk zwevend persoon, die niet veel kaas heeft gegeten van politiek’ naar voren komt, doet nu volop mee met deze guilt by association. Vriend Ephraim Rosenstein haalt namelijk geld op voor een foute pro-kolonisten organisatie, dus dat maakt Matisyahu ook schuldig. De BDS maakt ervan dat Matisyahu “has praised Israeli settlers stealing Palestinian land in the occupied West Bank and making the lives of Palestinians a living hell.” Wat is er aan de hand? Goldberg laat zien dat het om een artikel gaat waarin Matisyahu schrijft:
“Eventually I met an anti-establishment renegade Russian therapist/original thinker/Chassidic and Kabalistic creative wiz with a heart of gold and no fingers. They were shot off at point-blank range at his home in Hebron, where he lived with his family surrounded by Arabs in a trailer with no locks on the doors and bullet holes in the walls. Fearless and fuckin’ cool as shit! He came to Crown Heights every other week and we started intensive therapy and became close friends. I had found my teacher and friend and I began to heal.”
Ook hier blijkt weer het apolitieke karakter van wat Matisyahu zegt. Hij is helemaal niet bezig met de kolonisten, met de strijd om Hebron en wie er nou het meeste recht op heeft. Hij vindt het een toffe vent omdat hij wars is van conventies, moed heeft, risico’s neemt, originele ideeën heeft en tegendraads is. Iemand die blijkbaar spiritueel op dezelfde golflengte zit, maar waarmee hij het niet veel over politiek lijkt te hebben gehad.
In het kleine wereldje van de BDS’ers en antizionisten is iedereen die niet anti-Israel is een extreme kolonist die Palestijnen haat. Mensen als Matisyahu, die niet politiek opereren, daar inderdaad misschien niet zoveel kaas van hebben gegeten, maar op een menselijk niveau grenzen slechten en mensen bij elkaar brengen, zijn daarin niet in te passen.
Jeffrey Goldberg schrijft over zijn politieke visie:
As for Matisyahu’s views, the political ones seem to have been offered rarely, and in response to direct questions by interviewers. The ones he asks to be judged by are the ones he puts out intentionally, in his music. The one that’s essential to our present conversation is the observation that forms the refrain and spine of his stunningly personal confessional in “Hard Way”: “I know nothing, it seems, until it’s way too late. I’m learning this the hard way.” Yup.
De lijst van de BDS’ers, waar Abu Pessoptimist zich nu 100% achter lijkt te scharen, is inderdaad niet erg overtuigend. Tot slot het argument dat iemand met uitgesproken politieke visies daarop mag worden aangesproken, of in de woorden van Peter Storm:
Anders gezegd: deze zanger heeft een kant gekozen: die van de anti-Palestijnse onderdrukker. Dát – en niet zijn joodse achtergrond – is een volstrekt legitieme reden om hem te boycotten en te weren van een festival dat volgens Electronic Intifada zaken als “vrede, gelijkheid, mensenrechten en sociale gerechtigheid” in haar vaandel voert.
Ten eerste blijkt dat Matisyahu helemaal niet zulke uitgesproken politieke visies heeft, en het beeld van de grote zionist en propagandist nogal bij elkaar geraapt en gezocht is.
En dan Electronic Intifada dat het heeft over vrede, gelijkheid en mensenrechten. De site die niks anders doet dan ophitsen tegen Israel, waar Israels bestaansrecht niet wordt erkend en geweld tegen de Joodse inwoners van Israel (zionisten in het jargon van EI) openlijk gesteund, haalt de woorden ‘vrede, gelijkheid, mensenrechten en sociale gerechtigheid’ aan om iemand die oprecht verbinding zoekt met anderen te isoleren. Wat Storm, en Pessoptimist, en de BDS beweging, in feite zeggen is: als je onze politieke visie op het conflict niet deelt, als je begrip toont voor of zelfs je steun uitspreekt voor zaken die wij afkeuren, dan hoor je geïsoleerd te worden. Dan hoor je niet op te treden op een festival, dan horen je spullen niet gekocht te worden, dan ben je niet welkom op wetenschappelijke congressen, dan ben je een paria. En waar men nog erkent dat wanneer dit enkel gebeurt op grond van afkomst je je bezondigt aan discriminatie, is het helemaal prima iemand om zijn politieke visie uit te sluiten. Misschien is inderdaad geen sprake van antisemitisme in dit geval, maar of het minder ernstig is, waag ik te betwijfelen. Zoals Elma Drayer afgelopen week in de Volkskrant schreef:
Kunstenaars voorschrijven wat ze wel en niet mogen doen – totalitaire regimes zijn er dol op. Doorgaans is het de eerste daad waartoe ze overgaan zodra ze aan de macht komen. Schrijvers krijgen te maken met censuur, musici en acteurs moeten hun loyaliteit betuigen, filmmakers mogen alleen draaien als hun werk de welgevallige boodschap uitdraagt.
Het valt te prijzen dat de festivalorganisatie op haar besluit is teruggekomen, maar het is jammer dat daar zoveel ophef voor nodig was, en volgens sommigen zelfs een verkapt dreigement van de regering om de subsidie voor het festival in te trekken. Iets wat in de ogen van Pessoptimist nogal dubieus was, en terug te voeren op de militante en goed geoliede pro-Israellobby, die de Spaanse regering (en die van alle andere landen, en de banken, en de media) om haar vingers windt. Het is inderdaad dubieus dat dergelijke ophef of druk nodig was om te voorkomen dat een kunstenaar in een vrij land de mond werd gesnoerd en een loyaliteitsverklaring moest afleggen.
Ratna Pelle
