Judt noemt zijn artikel 'Een alternatief voorstel voor Israël', maar een binationale staat is geen alternatief voor Israël, het is het afschaffen van Israël. Daarmee passeert Judt de grens van kritiek op het beleid naar kritiek op het bestaan van Israël.
Hoe zou de binationale staat van Judt eruit- zien? Hij geeft weinig bijzonderheden. Zijn verbeelding houdt geen gelijke tred met zijn verontwaardiging. Een binationale staat, zegt hij, vereist de aanwezigheid van een internationale strijdmacht en het ontstaan, onder Joden en Arabieren, van een nieuwe politieke klasse. Dat is alles. Het meest meedogenloze aspect aan zijn Utopia erkent hij niet: dat het, gezien de demografische realiteit, binnen een paar jaar een Palestijnse staat zou zijn met een Joodse minderheid: een Groot Palestina. De Joodse minderheid in Groot Palestina zal klein zijn. Veel Joden zullen voorzichtigheidshalve emigreren om eraan te ontsnappen. Anders dan sommige andere voorstanders van de binationale staat, eist Judt niet dat deze democratisch en constitutioneel moet zijn. Misschien is hij daar realistisch in, maar dan is zijn voorstel nog onverantwoordelijker. Waarom zouden de Israëliërs zich voor hun veiligheid verlaten op de democratische talenten van de Palestijnen?
Democratie is in theorie universeel, maar in de praktijk niet. Je moet het zien om het te geloven. En de politieke cultuur van de Palestijnen is nu een strijd tussen religieus en seculier geïnspireerd terrorisme.
'Palestijnse hervormingen' zijn tot dusver een van de bitterste teleurstellingen van deze teleurstellende tijd, maar Judt zou de Joden van Israël er wel in willen laten delen. De nachtmerrie van etnische zuivering in Groot Israël houdt hem uit zijn slaap, maar de nachtmerrie van etnische zuivering in Groot Palestina niet. Groot Israël betekent oorlog, maar Groot Palestina betekent vrede. Zullen de djihadstrijders van Hamas echt hun handen thuishouden wanneer de stad Afula eindelijk van hen is? Wie zal de Joden in Groot Palestina beschermen tegen hun woede? Een internationale strijdmacht? Het voorstel is ongehoord. De recente geschiedenis leert dat een volk dat bij etnische zuiveringen zijn redding verwacht van een internationale strijdmacht zijn eigen doodvonnis tekent.
Judt geeft verschillende redenen voor zijn verfoeilijke voorstel. De eerste is dat Israël een 'anachronisme' is. Het 'kwam te laat' omdat tegen de tijd dat het er was de wereld de natiestaat had verlaten voor 'een wereld van individuele rechten, open grenzen en internationaal recht', van 'pluralistische staten die al lang geleden multi-etnisch en multicultureel zijn geworden'.
Maar waarom zou de afschaffing van de natiestaat moeten beginnen met de afschaffing van de Joodse natiestaat? Opnieuw een uitverkiezing van de Joden, denk ik. En waarom is Groot Palestina te prefereren boven Groot Israël? Judt wil de Palestijnse stateloosheid inruilen voor de Joodse stateloosheid. Is dat gerechtigheid?
Ook de historische kennis van Judt rammelt een beetje, wat niets voor hem is. Israël is niet de laatste natiestaat die werd gesticht. India en Pakistan werden in dezelfde tijd gesticht als Israël. Ook zij ontstonden met geweld en afscheiding. En de afscheiding maakte geen einde aan het geweld. Was die afscheiding daarom fout? En als dat zo is, waarom eist Judt dan niet ook de ontmanteling van Pakistan? Bovendien zijn er sinds eind jaren veertig veel postkoloniale natiestaten bij gekomen waarvan de morele autoriteit door Judt níet wordt betwijfeld omdat ze te laat kwamen.
Maar werkelijk ontstellend is dat Judt zich zo volledig heeft laten inpalmen door het sprookje van de globalisering. Het hardste feit over de huidige wereld is wel dat die, politiek gezien, níet multi-etnisch en multicultureel is. Waar is deze prachtige, kosmopolitische planeet, deze vrolijke van rassen bevrijde mensenfamilie, waarin Israël de uit de toon vallende uitzondering is? Een wereld van individuele rechten en internationaal recht? Vertel dat maar aan de Bosniërs, de Rwandezen, de Albanezen, de ... nou ja, hij kent het rijtje wel. We hebben de laatste jaren heel wat gehoord over noodzakelijke inbreuken op de soevereiniteit, bijvoorbeeld in het geval van etnische gruwelen. Maar de inbreuk op nationale soevereiniteit in bijvoorbeeld de Europese Unie is nog geen vernietiging van nationale soevereiniteit. Frankrijk bestaat nog steeds, zelfs nu de franc niet meer bestaat. En de reden dat Frankrijk nog steeds bestaat, is dat het berust op een nationaal gevoel, een collectieve subjectiviteit die niet alleen historische feitelijkheid bezit, maar ook morele geldigheid.
Dat brengt ons op de tweede reden waarom Judt Israël veroordeelt om te verdwijnen. Hij is gegriefd door het ideaal van 'erbij horen' dat Israël vertegenwoordigt: ,,In een wereld waarin naties en volkeren zich steeds meer vermengen, waarin culturele en nationale belemmeringen om te communiceren bijna helemaal zijn verdwenen, waarin wij steeds meer kunnen kiezen uit meerdere identiteiten en ons opgesloten zouden voelen als wij slechts met één identiteit zouden moeten leven, in zo'n wereld is Israël werkelijk een anachronisme.'' Dit zijn allemaal banaliteiten. Zijn de belemmeringen om te communiceren weggevallen? Alleen technologisch. Maar we zijn elkaar er niet beter door gaan begrijpen. Tot dusver heeft de vermenging van volken geen gouden eeuw van verdraagzaamheid opgeleverd: iedereen wil nog steeds niet zijn als ieder ander.
Judts ideeën over identiteit zijn ondoordacht. De gedachte dat we kunnen kiezen uit meerdere identiteiten is niets meer dan dwaze oppervlakkigheid. Een enkelvoudige identiteit is soms de enige weg naar betekenis en diepte en zelfs naar een juiste waardering van vrijheid.
Judts karakterisering van Israël als een door religie gedreven etnostaat is een tendentieuze karikatuur. Het is waar dat nationaal gevoel - ook in het postzionistische Israël overvloedig aanwezig - een schandaal is voor de elasticiteit die de hedendaagse catechismus voorschrijft, maar er zijn ergere schandalen. Je zou zelfs kunnen zeggen dat nationaal gevoel, lid zijn van een groep, betrokkenheid bij de traditie en het behouden van gemeenschapszin - alles in een kritische geest natuurlijk, en afgewisseld met vervreemding en andere liefhebberijen, en waakzaam voor de verdorvenheden van eigenliefde - een slag toebrengt aan de filosofische oppervlakkigheid van deze tijd. Maar het probleem van de tijdgeest is geen Joods probleem.
Judts derde reden om wakker te willen worden in een wereld zonder Joodse staat is de meest gênante. Judt wordt door Israël in verlegenheid gebracht. En daarom moet Israël weg. Wat volgt is een passage waarvan ik nooit had gedacht die in mijn tijd nog eens te zullen lezen. Ik huiver en typ: ,,Het gedrag van een zich Joods noemende staat beïnvloedt de manier waarop alle anderen tegen de Joden aankijken. De toegenomen aanvallen op Joden in Europa en elders moeten vooral worden toegeschreven aan verkeerd gerichte pogingen, vaak van jonge moslims, om Israël terug te pakken. De deprimerende waarheid is dat Israël vandaag de dag slecht is voor de Joden.''
Slecht voor de Joden! Dit is een bespottelijke mate van Joodse onzekerheid, een bijna komische innerlijke zwakte en Judt komt daar zonder ironie mee aan. Het gedrag van de zichzelf Joods noemende staat schijnt invloed te hebben op de manier waarop alle anderen naar hem kijken. Ik bespeur de littekens van diners en conferenties. Hij wil niet verantwoordelijk worden gesteld voor dingen die hij niet zelf heeft gedaan. Het is onaangenaam als anderen een verkeerde voorstelling van je geven. Dit zijn oude angsten. Maar er is een nieuwe remedie die Judt zelf aangeeft. Er is nu de reddende elasticiteit van de hedendaagse identiteit. Waarom verwijdert hij niet eenvoudig zijn zionisme of zijn steun aan Israël uit zijn menu van meervoudige keuze-identiteiten? Waarom moet Israël betalen voor zijn ongemakkelijke leven?
De reden is, vrees ik, dat Judt de aard van de vijandigheid die hem benauwt, verkeerd heeft geïnterpreteerd. Hij vindt dat hij 'impliciet geïdentificeerd' wordt met Israëls daden in bijvoorbeeld Jenin. Maar hij was helemaal niet in de buurt van Jenin. Hij heeft niemand gedood. Sterker nog: hij is een fervent tegenstander van het doden en van de politiek van de regering-Sjaron in de bezette gebieden. Alles wat hij hoeft te doen, is dat te zeggen en vervolgens zijn woede te laten blijken over de suggestie dat hij op wat voor manier dan ook verantwoordelijk is voor wat ook híj betreurt. Want het idee dat alle Joden verantwoordelijk zijn voor wat welke Joden dan ook doen, dat elke daad van een Jood een Joodse daad is, is geen zionistisch idee. Het is een antisemitisch idee.
Maar Judt beschouwt het liever als een lastig uitvloeisel van het zionisme. Hij weigert de schuld voor dit onrechtvaardige oordeel over hemzelf te leggen bij degenen die het vellen. Hij maakt dezelfde fout in zijn evaluatie van het steeds meer voorkomen van aanvallen op Joden in Europa. Hij weet dat die 'verkeerd gericht' zijn, maar toch beschrijft hij ze als 'pogingen, vaak van jonge moslims, om Israël terug te pakken'. Hoe kan het in brand steken van een synagoge een manier zijn om Israël terug te pakken? Dat kan alleen op de antisemitische manier. Want als je antisemitisme verklaart als een reactie op Joden en racisme als een reactie op zwarten en misogynie als een reactie op vrouwen, dan heb je het niet begrepen. Dan heb je je er opnieuw schuldig aan gemaakt.
En slecht voor welke Joden? Israël is zeker niet slecht voor de Russische Joden, of de Argentijnse Joden of de Iraanse Joden of welke Joden dan ook die een toevluchtsoord nodig hebben. Judts idee van de overbodigheid van de Joodse staat kan niet geheel los worden gezien van zijn eigen voorspoedige lot als Jood. Maar de toevluchtshaven die andere Joden nodig kunnen hebben, is afhankelijk van het voortbestaan van een Joodse meerderheid in een Joodse staat, wat de reden is dat het zionisme van de aantallen altijd urgenter is geweest dan het zionisme van de grenzen.
Hiermee komt duidelijk het probleem in zicht van de tirannie van de meerderheid; maar ook dit is geen probleem dat uniek is voor de Joodse staat. Als de rechten van de Arabische minderheid in Israël niet nauwgezet worden gerespecteerd en krachtig worden afgedwongen, dan heeft de Joodse staat zijn liberale principes verloochend, maar er is niets in de etnische samenstelling van deze meerderheid wat zo'n verloochening onvermijdelijk maakt. Elke meerderheid kan zich tegenover elke minderheid rechtvaardig of onrechtvaardig gedragen.
De laatste reden voor Judts voorstel is wanhoop. Dat valt te eerbiedigen. Maar de Palestijnen die met Judt het binationalisme omhelzen, doen dat niet uit wanhoop. Zij leggen daarmee hun sterkste troef op tafel. Het is hun middel om het zionisme te verslaan en de heerschappij te verkrijgen over het hele land.
Deling is het enige juiste antwoord op de Palestijnse kwestie. Het idee van deling ontkent niet de rechten op het land van Israëliers of Palestijnen. Integendeel. De twee-statenoplossing maakt van het probleem - het delen van het land - de oplossing. De oplossing is niet een Groot Israël met een Palestijnse minderheid (of erger nog: een Palestijnse meerderheid), noch een Groot Palestina met een Joodse minderheid, maar Israël én Palestina.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten