'Op de Dam moeten we geen SS'ers herdenken'
OPINIE - Bram Enning − 27/04/12, 11:03
VK OPINIE Al haalde het Nationaal Comité 4 en 5 mei gisteren een streep door zijn omstreden voornemen, het lijkt nog steeds niet goed te begrijpen waarom een gedicht over een SS'er thuishoorde bij de Nationale Dodenherdenking. De kwestie geeft te denken over de capaciteiten van het Comité. Dat stelt Bram Enning, onderzoeker bij het NIOD.
Idealen en de hoop op een beter leven. Dat waren volgens de 15-jarige scholier Auke de Leeuw de motieven van zijn oudoom Dirk Siebe, die in de Tweede Wereldoorlog sneuvelde. Een uitnodiging van het Nationaal Comité 4 en 5 mei aan deze jongen om het gedicht dat hij over zijn oudoom schreef voor te dragen tijdens de Nationale Dodenherdenking op de Dam, werd gisteren ingetrokken. Oudoom Dirk Siebe was niet in het verzet of aan geallieerde zijde gesneuveld, had niet als Jood voor zijn leven in Auschwitz gevochten, nee, Dirk Siebe had aan het Oostfront gestreden in het leger van de vijand, in de Waffen-SS.
Na felle protesten tegen de geplande voordracht, van onder andere het CIDI en het Nederlands Auschwitz Comité - dat met een boycot van de Dodenherdenking dreigde - trok het Nationaal Comité zijn uitnodiging gistermiddag in.
In een toelichting op dat besluit verklaarde het comité dat de betrokken scholier met zijn 'integer geschreven' gedicht een 'speelbal' was geworden in een discussie tussen volwassenen. Dat kon zo niet langer.
Waarom?
Het gaat echter niet om de integriteit van deze 15-jarige scholier. De werkelijk relevante vraag is waarom het comité juist zijn gedicht koos voor de Nationale Dodenherdenking - waar volgens datzelfde Comité de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog centraal zouden moeten staan.
Het Nationaal Comité wilde volgens directeur Nine Nooter met dit gedicht laten zien hoe 'de oorlog generaties lang doorwerkt'. Dat is een echo van geluiden uit de jaren tachtig over tweede- en derdegeneratieproblematiek. Toen leefde het idee dat nakomelingen van oorlogsslachtoffers (én daders) met bijzondere psychische en sociale problemen kampten. Dat idee is allang niet meer actueel en kan moeilijk worden gezien als aanleiding voor de uitnodiging aan de 15-jarige Auke.
Bovendien was hier van psychische problemen helemaal geen sprake. Auke de Leeuw was een van de finalisten van een dichtwedstrijd. De betrokken en geïnteresseerde scholier liet zich inspireren door familieverhalen, schreef er een mooi gedicht over, maar won de wedstrijd niet - wellicht voelde de jury aan dat dit een stap te ver zou gaan, want de hoofdprijs was: spreken bij de Nationale Dodenherdenking op de Dam. Wel mocht Auke aanvankelijk zijn gedicht voordragen bij het Herinneringscentrum van Kamp Westerbork, het kamp van waaruit vrijwel alle vermoorde Joden uit Nederland werden weggevoerd. In Westerbork zelf stuitte de geplande voordracht vervolgens op problemen. De directeur van het herinneringscentrum, Dirk Mulder, - die doorgaans de aandacht voor NSB'ers en hun kinderen niet uit de weg gaat - weigerde het gedicht.
Weloverwogen keuze
Nadat, om bij mij onbekende redenen, de winnares van de dichtwedstrijd afviel voor de plechtigheid op de Dam, ging het Comité 4 en 5 mei op zoek naar een vervanger. Het kon kiezen uit een aantal jonge dichters. Het comité koos voor het gedicht van Auke de Leeuw. Dat was dus een bewuste, weloverwogen keuze.
Nine Nooter verdedigde die keuze door erop te wijzen dat het gedicht niet goed werd gelezen en dat het niet de bedoeling was van het comité om daders en slachtoffers op één lijn te zetten. De laatste zin van het gedicht - 'omdat ook Dirk Siebe niet vergeten mag worden' - laat echter weinig ruimte voor twijfel. De zin kan niet anders worden begrepen dan dat ook gesneuvelde SS'ers moeten worden herdacht op de Dam.
Iedereen heeft het recht zijn eigen doden te herdenken, ook deze scholier en zijn familie. Maar tijdens de Nationale Dodenherdenking staan de slachtoffers centraal. Dat vindt zelfs het Nationaal Comité. De pogingen van het comité om met een gedicht over een Nederlands lid van de Waffen SS de toch al elastische grenzen van het slachtofferschap verder op te rekken, is mislukt. Slachtoffers van de oorlog en zeer velen die de oorlogsslachtoffers willen herdenken, voelen zich nu geschoffeerd. Evenals de betrokken scholier trouwens. Dit geeft te denken over de capaciteiten van het Nationaal Comité.
Bram Enning is onderzoeker bij het NIOD.
Dutch Nazis who made 'wrong choice' also remembered
http://www.jpost.com/JewishWorld/JewishNews/Article.aspx?ID=267871
By CNAAN LIPHSHIZ, JPOST CORRESPONDENT
04/29/2012 01:30
Homage is to be paid in a poem written by the 15-year-old relative of a Dutch SS soldier who died on Germany's Eastern Front.
THE HAGUE – Dutch Nazis who died in World War II will be commemorated this year alongside their victims, at the national memorial ceremony in Amsterdam.
The homage is to be paid in a poem written by the 15-year-old relative of a Dutch SS soldier who died on Germany's Eastern Front.
The boy's poem, "Wrong Choice," speaks of his great uncle, who "sought to escape poverty and dreamed of a better life," but "chose the wrong army and wrong ideology." He "needs to be remembered too," on May 4, Dutch Memorial Day, the poem states.
The boy who wrote the poem is scheduled to publicly read it on Dutch Memorial Day at the Dam Square during a ceremony attended by the Dutch army's top brass, war veterans and members of the royal family of the Netherlands.
Representatives of the Dutch Jewish community said they would not attend the ceremony unless the national memorial committee, Nationaal Comite 4 en 5 mei, scraps the poem.
"It is wholly inappropriate to compare the consequences of a wrong choice with the death of partisans, Jews and other victims of the Nazi regime," said Ronny Naftaniel, director of the Hague-based Center for Information and Documentation on Israel. "According to the same logic, Adolf Eichmann could also be commemorated as victim one day."
In a letter addressed to the committee, Naftaniel called the poems inclusion in the program "an insult to all the real victims."
Nine Nooter, director of the Nationaal Comite 4 en 5 mei, said the poem should not be interpreted as a plea to commemorate Nazi Dutchmen. She added that the fallen SS soldier had four brothers who fought as partisans against the Nazis.
"It's a poem about the right and wrong choices taken inside one family," she said, adding that she did not intend to remove the poem from the program.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten