In een lang interview met de Wall Street Journal dat op 31 januari jl. werd gepubliceerd, verklaarde president Bashar Assad van Syrië dat de Arabische opstand Syrië niet zou bereiken. Hij voerde voor deze overtuiging twee redenen aan. De eerste was dat Syrië aan de 'goede' kant zou staan waar het gaat om haar houding tegenover Israel en het 'vredesproces' in het Midden-Oosten. Met andere woorden, Syrië hoort bij het Iraanse 'verzetsblok' en kan daardoor rekenen op de sympathie van de Arabische massa's. De tweede reden was dat hij meende dat hij goed op de hoogte was van wat er onder zijn volk leefde.
Assad in grote problemen
Het is nu bijna drie maanden na dat interview, en Assad's regime is in grote problemen door een massale volksopstand en de brute onderdrukking ervan.
Werden er eerst sluipschutters ingezet om de opstanden in de diverse Syrische steden te ontwrichten, dit weekeinde greep Assad naar grover geschut en zette tanks in tegen de demonstranten.
Inmiddels zijn er honderden Syriërs gedood en het geweld neemt slechts toe.
De demonstranten lijken echter over de angstbarrière heen en ook uit Damascus komen nu berichten dat de Syriërs de straat opgaan om het aftreden van het regime te eisen.
De Mukhabarat, de gevreesde Syrische geheime politie, probeert op allerlei manieren de opstand de kop in te drukken. Gewonde Syrische demonstranten werden bijvoorbeeld in ziekenhuizen gearresteerd en van hun bed gelicht. Pro democratische dissidenten worden thuis gearresteerd.
Twee dagen geleden werd er voor het eerst melding gemaakt van een groep gewapende opstandelingen die een gebouw van de Syrische veiligheidsdienst had aan gevallen.
Reactie wereldgemeenschap
De reactie vanuit de wereldgemeenschap op de Syrische opstand verschilt tot nu toe hemelsbreed met die op de Egyptische revolutie en de burgeroorlog in Libië.
Nog slechts een maand geleden noemde de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Clinton [Assad] 'een hervormer' en kondigde aan dat de VS niet militair zouden ingrijpen in Syrië.
Pas nu komt er langzaam verandering in de houding van de wereldgemeenschap tegenover Assad, en klinken de eerste oproepen tot sancties.
Rol leger
Of het Assad regime deze opstand zal overleven hangt niet alleen af van de houding van de wereldgemeenschap, de belangrijkste factor is het Syrische leger.
In Egypte en Tunesië bleef het leger namelijk passief of steunde zelfs de demonstranten.
Syrië is in alle opzichten een politiestaat waar iedere oppositie in de kiem wordt gesmoord.
Het bekendste voorbeeld was het neerslaan van een door het Moslim Broederschap georganiseerde opstand in Hama in 1982, daarbij kwamen naar schatting 20.000 Syriërs om.
Sinds die tijd is georganiseerde oppositie in Syrië vrijwel onmogelijk.
Islamisten
Assad claimt dat buitenlandse elementen (VS en Israel) en Salafistische groepen achter de opstand zouden zitten. De Salafisten zijn echter niet georganiseerd en beperkten zich in Syrië van oudsher tot het opbouwen van een naar Salafistisch model gevormde samenleving.
Ze participeren in de opstanden maar hebben geen rol van betekenis in het organiseren ervan.
Het Moslim Broederschap is op de achtergrond aanwezig maar is in tegenstelling tot haar Egyptische zusterorganisatie slechts in staat om vanuit het buitenland oppositie te voeren tegen Assad's regime.
Vanaf februari voert het Moslim Broederschap een mediacampagne tegen Assad. Die campagne werd gesteund door de geestelijke leider van de Soennitische islamisten in het Midden-Oosten, Youssouf al Qaradawi.
Een andere oppositieleider is Abd al-Hallim Khaddam, de voormalige vicepresident van Syrië, die sinds 2005 in Londen woont. Na zijn breuk met het Assad regime vormde hij tijdelijk een alliantie met het Moslim Broederschap. In februari 2009 onthulde hij dat Iran betrokken is bij de meeste Syrische militaire en economische instituten en met Assad samenwerkt in het exporteren van de Iraanse Islamitische revolutie in het Midden-Oosten. De Iraanse invloed strekte zich zelfs uit tot de religieuze elites. De moefti van Syrië werd door Khaddam een Iraanse prediker genoemd. Oost Syrië is door deze ontwikkelingen gedeeltelijk onder de invloed van de Shia Islam gekomen.
Gevolgen val Assad
De eventuele val van het Assad regime zal vrijwel zeker niet leiden tot het scenario zoals zich dat in Egypte voltrekt.
Het leger wordt daar door vrijwel iedereen gerespecteerd en is daardoor in staat om de overgang naar een ander regime geordend te laten plaatsvinden.
Het leger in Syrië kan echter niet op de sympathie of het respect rekenen van de massa's. De elite eenheden van Assad's leger zijn al net zo gehaat als de Mukhabarat.
Daarnaast is Syrië qua bevolkingsamenstelling meer met Libanon te vergelijken dan met Egypte.
Zo zijn er in Syrië Druzen, Assyrische en Armeense Christenen, Soennieten (74%), Sjiieten en Alavieten. Deze van de Shia afgesplitste moslims maken slechts voor 6% deel uit van de bevolking, maar vormen het hart van de regerende Baath partij in Syrië.
Een andere grote minderheid vormen de Koerden in Noord Syrië. De anderhalf miljoen Koerden vormen 12 % van de totale bevolking maar zijn verstoken van een groot deel van de rechten die de andere burgers wel hebben. Zij mogen hun eigen taal niet spreken of hun Koerdische tradities naleven.
Verder zijn ongeveer 200.000 van hen stateloos burger en kunnen geen paspoort aanvragen, trouwen of hun kinderen inschrijven bij scholen.
Deze heterogene samenstelling van de Syrische bevolking in combinatie met het gevolg van de verdeel en heers politiek van Alavitische elite, zal vrijwel zeker voor etnisch geweld zorgen in een post Assad tijdperk. Diverse Israëlische experts hebben gewaarschuwd voor dit scenario.
In dat scenario zal de Soennitische meerderheid, gesteund door de Islamisten, proberen de macht te grijpen.
Sommige andere groepen en vooral de Koerden zullen proberen om onafhankelijkheid te bewerkstelligen en zouden wraak kunnen nemen op de Alavitische elite.
De Sjiieten en de Alavieten gesteund door Hizbollah in Libanon en Iran zullen proberen dit proces in hun voordeel uit te buiten. Iets dergelijks gebeurde in Libanon na de moord op Rafiq Hariri en de daarop volgende 'Cedar revolutie' die uiteindelijk door Hizbollah werd misbruikt voor het plegen van een verkapte staatsgreep.
Een burgeroorlog zou dan het gevolg kunnen zijn.
Israel scenario
In Israel wordt gewezen op nog een ander scenario.
Assad weet dat hij in de huidige tijd met de 'burgerjournalistiek' van de You Tube video's en Facebook niet het zelfde kan doen als zijn vader Hafez Al-Assad deed in Hama in 1982.
Er zijn dus beperkingen in de mogelijkheden om de opstand de kop in te drukken.
Gezien Assad's alliantie met Iran/Hizbollah, Hamas en andere militante Palestijnse terreurgroepen zou de noordgrens van Israel gebruikt kunnen worden voor een afleidingsmanoeuvre.
Een beperkt conflict met Israel zoals dat eerder plaatsvond in de Tweede Libanon oorlog en de Gaza oorlog zou door Assad en zijn bondgenoten gebruikt kunnen worden om de opstand te overleven.
De aan Syrië en Iran gelieerde Palestijnse terreurbewegingen Hamas en Islamic Jihad probeerden al eerder om Israel tot een offensief te provoceren toen op 7 april jl. zuid Israel met raketten werd beschoten en een Hornet antitankraket een Israëlische schoolbus trof.
In 2003 vond een dergelijke provocatie plaats toen Hizbollah raketten afschoot op Shlomi in noord Israel. IAF straaljagers gaven Assad toen een waarschuwing door ultra laag over zijn paleis in Damascus te vliegen.
De Tweede Libanon oorlog begon nadat een Iraanse delegatie in Damascus spoedoverleg had gevoerd met Hizbollah op het moment dat de G9 bijeen zou komen om sancties tegen Iran te bespreken.
De kans dat een dergelijk scenario zal plaatsvinden wordt echter vooralsnog klein genoemd.
EU en sancties
Oproepen tot sancties via de VN zoals die nu uit de Europese hoofdsteden komen lijken geen indruk te maken op Assad.
De EU zou kunnen beginnen om met onmiddellijke ingang een eind te maken aan de hulp die het Assad regime geboden wordt bij zogenaamde hervormingsprojecten in het onderwijs, milieu, toerisme, energie en telecommunicatie. Het beëindigen van het partnerschap in het kader van het 'Barcelona proces' zou een andere voor de hand liggende maatregel kunnen zijn.
tel: 0097229309182
Geen opmerkingen:
Een reactie posten