Israel & Palestijnen Blog: Gedachtegoed Sabeel niet waarheidsgetrouw (IPI)

maandag 25 februari 2013

Gedachtegoed Sabeel niet waarheidsgetrouw (IPI)

Gedachtegoed Sabeel niet waarheidsgetrouw

http://www.israel-palestina.info/actueel/2013/02/25/gedachtegoed-sabeel-niet-waarheidsgetrouw/

Tijdens Sabeel-reizen wordt het lijden van Jezus met de positie van de Palestijnse christenen vergeleken.

Daniël van der Veen, aardrijkskundeleraar op scholengemeenschap De Goudse Waarden in Gouda, hield zaterdag 16 februari bij Christenen voor Israël in Nijkerk een lezing over zijn ervaringen tijdens een Israëlreis met Sabeel. Een verslag daarvan door Tjalling.

Daniël van der Veen, die eerder al eens een jongerenreis van Christenen voor Israël meemaakte, begon zijn lezing met een eigen definitie van Sabeel: 'Een interkerkelijke organisatie van Palestijnse Christenen die opkomt voor de rechten van de Palestijnse Christenen'. (Drie procent van de Palestijnse bevolking is Christelijk. Tj.) Het woord Sabeel is Arabisch voor `de weg', `kanaal' of `bron van levend water'. Het doel van Sabeel is om mensen vanuit de hele wereld kennis te laten opdoen over de positie van Palestijnse Christenen. Sabeel treedt weliswaar op een vriendelijke manier naar buiten, maar draagt wel een felle onderhuidse anti Israël boodschap uit. Van der Veen ervoer naar eigen zeggen de door Sabeel gegeven informatie als niet-waarheidsgetrouw.

De organisatie heeft enkele medewerkers in dienst die het gedachtegoed van Sabeel promoten door bijvoorbeeld voor leden van de PKN-kerk reizen te organiseren door Israël en de Westelijke Jordaanoever. De PKN doneert via Kerk in Actie jaarlijks een vast bedrag aan een medewerker die betrokken is bij Sabeel. Hierbij ziet de PKN zich overigens wel geconfronteerd met de vraag hoe de zogeheten dubbele loyaliteit, trouw willen zijn aan Israël maar tegelijk ook aan de Palestijnse christelijke kerken, op een juiste manier te handhaven. Om reden van die dubbele loyaliteit werd via Kerk in Actie Meta Floor uitgezonden, die zich tijdens haar werkzaamheden is gaan identificeren met het gedachtegoed van Sabeel. Mevrouw Floor organiseert regelmatig de al eerder genoemde reizen, waarbij helaas ook vaak mensen meegaan die niet goed op de hoogte zijn van wat er zich allemaal werkelijk afspeelt. Niet alleen leken, ook predikanten kunnen aan dergelijke reizen meedoen. De PKN geeft hen daar zelfs studiepunten voor. Dat laat zien hoe welwillend de PKN tegenover Sabeel staat.

De werkwijze van Sabeel geeft te denken. Van der Veen lichtte die toe aan de hand van zijn ervaringen. Meteen al aan het begin van deze reis werd hij geconfronteerd met de stelling dat Jezus een geboren Palestijn zou zijn geweest. Later bleek deze reis helemaal aan de hand van die stelling te zijn gepland. De deelnemers werden alleen vanuit het Palestijns perspectief voorgelicht, waarbij de underdogpositie van de Palestijnse Christenen werd vergeleken met het lijden van Jezus.

Op de tweede dag van hun reis kregen de deelnemers vier kaarten van Palestina onder ogen. Die lieten zien hoe het Palestijnse grondgebied tussen 1922 en 2013 aan het krimpen was. Daarbij werd niet gezegd dat er nooit een Palestijnse staat had bestaan en dat er in het hele gebied tussen de Middellandse Zee en de Jordaan ook ruimte zou horen te zijn voor een Joods Nationaal Tehuis. Opvallend was dat geen enkele deelnemer een kritische vraag stelde naar aanleiding van die vier kaarten. (Zie hierover ook: Palestina op de landkaart.)

Het meest confronterend was voor Van der Veen de toespraak van de Palestijnse auteur en activist Mazin Qumsiehdat, die inderdaad en onomwonden stelde dat Jezus geen Jood was, maar een geboren Palestijn. Toen Van der Veen hem vroeg wat hij daarmee bedoelde, zei Qumsiehdat dat Jezus van Nazareth geen nazaat van David was. In plaats daarvan zou Jezus iemand zijn geweest die wel de Joodse religie beleed, maar niet tot het Joodse volk behoorde. "Ik kreeg voor mijn kritische vraag helaas geen bijval van anderen", zei Van der Veen, die tegelijk constateerde dat onder de deelnemers aan de reis de weerstand tegen Israël gaandeweg groeide, wat ook hun Bijbelkennis aantastte. Het eerste hoofdstuk van het Tweede of Nieuwe Testament, Mattheüs, laat namelijk aan duidelijkheid niets te wensen over. Daarin is een geslachtsregister opgenomen van de familie waaruit Jezus in mannelijke lijn voortkwam en waaruit duidelijk blijkt dat Jezus een verre nazaat van de beroemde Joodse koning David was.

Op een andere reisdag werd een heel concrete vergelijking getrokken met het lijden van Jezus op de Via Dolorosa, beter bekend als de Kruisweg waarop Hij met het kruis op zijn rug zou hebben gelopen. Sabeel heeft namelijk een lijst opgesteld en daar eigen opmerkingen op gezet als parallel naast elke uitspraak van Jezus op de Kruisweg. Deze vergelijkingen gaan volledig mank en iedere context ontbreekt. Maar de suggestie hierbij is wel heel duidelijk; het zijn weer de Joden die nu de goedbedoelende Palestijnen laten lijden.

Tijdens een rondleiding in Hebron kwam de groep waar van der Veen deel van uitmaakte, oog in oog te staan met een poster van de vroegere Palestijnse leider Yasser Arafat. Sabeel nam geen afstand van de misdaden die de PLO en Fatah onder Arafat hadden begaan, zoals bijvoorbeeld in Zuid Libanon. Er werd daarentegen wel gesproken van `occupation' en `oppression' als het over Israël ging. Dat is wel heel eenzijdig en grenst aan het hypocriete.

Bij een checkpoint zong de groep, op een georkestreerde provocerende manier, het lied "Bethlehem under occupation", waarbij Israëlische militairen toekeken. Bovendien werd er tijdens dit bezoek een microfoontje aan alle bezoekers doorgegeven die daarin elk een suggestief tekstje moesten zeggen wat verband hield met het lijden van Jezus. Van der Veen deed daar niet aan mee en ook niet aan een andere groepsactiviteit; de herbouw van een huis dat vijf keer gesloopt was door het Israëlische leger omdat er geen bouwvergunning voor was afgegeven.

Van der Veen zei aan het eind van zijn lezing begrip te hebben voor de frustraties van Palestijnen. Zij verkeren inderdaad lang niet allemaal in een comfortabele positie. Echter om Israël daarvan alleen de schuld in de schoenen te schuiven, zoals Sabeel dat duidelijk suggereert, is unfair. De moeilijke positie van met name Palestijnse Christenen wordt vooral veroorzaakt door de houding van de Arabische leiders en de intolerantie vanuit de Islam.

De bevrijdingstheologie van Sabeel doet volgens hem geen recht aan de betekenis van de Bijbel: "Sabeel legt de Bijbel uit vanuit de problemen die Palestijnse Christenen ervaren met de Joodse staat. De eigen emoties zijn het uitgangspunt, wat het zicht belemmert op de wezenlijke Bijbelse boodschap. Zo ontstaat er een soort van theologie op eigen Palestijns Christelijke leest geschoeid". Daarmee sloeg Van der Veen de spijker op zijn kop.

Naar aanleiding van de positie van de Palestijnen kwam ook de officiële bevrijdingstheologie nog even aan de orde. Van der Veen lichtte toe dat vanuit Sabeel ook een parallel wordt getrokken tussen de voormalige positie van de zwarte inwoners van Zuid Afrika en die van de Palestijnen en de Arabische inwoners van Israël zelf. Om deze parallel wordt Israël in toenemende mate gezien als een apartheidsstaat.

Commentaar Tjalling:

De lezing gaf een helder zicht op het doel, de activiteiten van Sabeel en haar manier van werken. Jammer was wel dat het feitelijke probleem, namelijk het conflict tussen Israël en de Palestijnen door Van der Veen teveel vanuit een Bijbels perspectief werd gebracht. In werkelijkheid immers, gaat het om een gebied waar twee volken aanspraak op maken, elk vanuit eigen – historisch – perspectief en/of beloften. Het is dan ook de grote vraag of een dergelijk conflict opgelost kan worden vanuit religieuze invalshoek. Alhoewel een politieke oplossing voor het MO-conflict uiteraard buiten de sfeer en de bedoeling van de lezing viel was het toch goed geweest dat de spreker ook duidelijk zou hebben gemaakt dat het gedachtegoed van Sabeel onderdeel is van het MO-conflict juist omdat het aansluit op de Arabische weigering Israël als Joodse staat te erkennen.

Bovendien wees Van der Veen niet duidelijk genoeg op de toenemende invloed van het gedachtegoed van Sabeel binnen de PKN, waarbij er zelfs weer ruimte komt voor de aloude vervangingstheologie, namelijk dat het Joodse volk vervangen zou zijn door Jezus Christus en de Christelijke Kerken. De intentie van Sabeel is een moderne variant daarvan.

Tenslotte moet nog worden opgemerkt dat ik Van der Veens definitie van Sabeel aan de magere kant vond. Op haar site zegt Sabeel over de doelstelling dat men zich geïnspireerd weet door het leven en de leer van Jezus Christus. Het zou een extra tintje aan de lezing hebben gegeven wanneer Van der Veen de inspiratie van Sabeel tegenover de Bijbelse zou hebben geplaatst.

Bronnen: