Antwoord aan Marcel Gelauff (NOS Nieuws)

http://www.israel-palestina.info/actueel/2016/03/03/antwoord-aan-marcel-gelauff-nos-nieuws/

Beste Marcel Gelauff,

Bedankt voor uw uitgebreide reactie. Ik weet dat het Israelisch-Palestijns conflict veel emotie oproept en ook dat jullie kritiek van verschillende kanten krijgen. Door de één wordt je ervan beticht een verlengstuk te zijn van de Israelische propaganda machine, door de ander wordt je voor antisemiet uitgemaakt. Soms zijn die reacties inderdaad ingegeven door de eigen vooringenomen positie en eist men dat de NOS die overneemt. Dat was niet de bedoeling van mijn open brief en ik vind het jammer dat dat blijkbaar wel zo bij u is overgekomen. Ik wilde met u een gesprek aangaan over de vraag hoe je objectief over het Israelisch-Palestijns conflict bericht. Vandaar dat ik een aantal incidenten uit Israel naar Nederland verplaatste en in een NOS artikel over Israel zette. Zo zou er nooit bericht worden over incidenten hier, of in een ander Europees land. Is dat terecht, omdat we emotioneel meer betrokken zijn, of is dat een teken dat de berichtgeving niet klopt? Ik denk het laatste. De emotionele nabijheid kan in een aansluitende reportage aan bod komen, in de berichtgeving dienen de feiten zo goed en helder mogelijk te worden gegeven, in de juiste volgorde.

Ik vroeg u waarom u dat niet doet en telkens eerst de Israelische reactie meldt, in de kop soms zonder iets over de oorzaak. U ontkent daarop dat u de Israelische reactie teveel benadrukt, en verwijst naar koppen als:

http://nos.nl/artikel/2077264-politie-israel-schiet-gewapende-palestijn-dood.html

http://nos.nl/artikel/2082802-israel-doodt-twee-palestijnen-na-aanval-met-messen.html

http://nos.nl/artikel/2082274-palestijns-meisje-doodgeschoten-na-aanval.html

Ik vind dit geen objectieve koppen. De politie schiet pas nadat Palestijnen aanvielen, maar in de kop ligt de nadruk op Israelische agressie. U zou voor de verandering ook eens koppen kunnen maken waarin eerst de aanval wordt genoemd, zoals: ‘Palestijn valt Israeli aan en wordt doodgeschoten’. Ik heb geen enkele kop gezien waarin het werd omgedraaid. Waarom niet?

Meisje

Overigens is het artikel over het Palestijnse meisje een goed voorbeeld van hoe de Palestijnen weer vooral als underdog worden neergezet. In plaats van het onschuldig klinkende ‘meisje’ (ik zie het roze strikje in haar haar al voor me) had er ook ‘tiener’ of ‘minderjarige’ of ‘jongere’ kunnen staan. In de tekst staat dan ook nog een citaat van haar moeder dat dit beeld versterkt:

De moeder ontkent dat er thuis een ruzie was. “Ze is een klein meisje, waarom zou ze iemand willen neersteken?”, zegt ze.

Dat is inderdaad misschien moeilijk te begrijpen als je zo zelden aandacht besteedt aan een belangrijke oorzaak van het geweld, namelijk de opruiing door Palestijnse media onder juist jongeren en kinderen. Fatah en Hamas richten hun propaganda ook expliciet op zeer jonge mensen en stellen aanslagen op Israeli’s voor als heroïsche daden of zelfs de wens van Allah. Ik zag zopas weer een foto van een Palestijns jongetje op de schouder van pa met een groot vervaarlijk mes in zijn hand. Die moeder weet dat natuurlijk ook wel, maar ontkent zoals zoveel ouders wanneer haar kind iets ergs blijkt te hebben gedaan. Haar mening lijkt me dan ook nogal irrelevant; het is moeders eigen om wat hun kinderen te doen te bagatelliseren of ontkennen, en als ze er niet onderuit kunnen ligt het natuurlijk alleen maar aan de wrede Israeli’s, zoals de moeder in de reportage van Monique van Hoogstraten in januari over de jongen in Oost Jeruzalem die alleen nog bij zijn paard rust kan vinden en de treiterijen van de Israelische soldaten even kan vergeten.

Dan verwijst u naar de volgende koppen als bewijs dat ‘Palestijnse aanvallen evenzeer benoemd worden’:

http://nos.nl/artikel/2062101-weer-steekpartijen-in-israel.html

http://nos.nl/video/2062032-opnieuw-steekpartijen-in-israel.html

Deze koppen komen inderdaad neutraler over, maar Palestijns geweld wordt er niet in benoemd; het blijft immers vaag wat voor steekpartijen het zijn en wie de daders zijn (uit het artikel blijkt dat het om verschillende incidenten met zowel een Joodse als Palestijnse dader gaan, de kop is wat dat betreft zeker fair, maar feit blijft dat in de 99% van de gevallen dat de daders allen Palestijn zijn dit in de kop zeer zelden wordt vermeld).

U vervolgt:

Overigens, volgens de laatste tellingen zijn de afgelopen maanden 165 Palestijnen en 27 Israëliërs om het leven gekomen. Het lijkt me onvermijdelijk dat in de berichtgeving doorklinkt dat er aan Palestijnse kant meer doden zijn. Ik kan best met u meegaan dat de Palestijnen vaak de rol van underdog krijgen of aannemen, maar dat kan niet betekenen dat wij negeren wat feitelijk gebeurt.

Het laatste wat u zou moeten doen is negeren wat er feitelijk gebeurt. Besteed dus vooral aandacht aan het feit hoe die doden tot stand komen, waarom en in reactie waarop worden mensen aan beide kanten gedood? Er is daarbij nog wel een verschil tussen ‘laten doorklinken’ en continu benadrukken, zoals u doet. En hoewel soms in de berichtgeving hierover wordt toegevoegd dat de Palestijnen voor een groot deel in reactie op aanvallen werden gedood, blijft dit ook vaak achterwege. Het is bovendien niet alleen een reactie, wat makkelijk als vergelding kan worden gezien, maar ook een manier om erger te voorkomen. Het aantal doden aan Israelische kant zou vele malen hoger hebben gelegen als men niet zo snel en alert reageerde en als niet zoveel Israeli’s bewapend waren. Triest, maar vaak wel gerechtvaardigd.

Relevantie

U schrijft:

Onze journalistieke selectie van het nieuws over Israël wordt altijd bepaald door relevantie voor ons publiek maar ook door het overige nieuws. Iets wat vandaag nieuws is of een kort bericht, komt misschien morgen helemaal niet aan de orde door ander aanbod of juist uitgebreid, omdat we een achtergrond willen schetsen. Als nieuwsredactie doen we niet aan permanente gedetailleerde geschiedschrijving, waarbij alle betrokkenen letterlijk evenveel aandacht krijgen. We zijn op de allereerste plaats een nieuwsorganisatie.

Wat verstaat u precies onder ‘relevantie voor het publiek’? Dit klinkt nogal vaag. Het lijkt me dat u zelf bepaalt wat, gezien de journalistieke maatstaven van de NOS, relevant nieuws is? Dat wanneer de koning zou overlijden er weinig ruimte voor ander nieuw is begrijp ik, maar op de dagen dat Israelische burgers werden doodgestoken en u dit onvermeld liet was er niet dergelijk allesoverheersend nieuws. Waarom, nogmaals, was de tragische moord op Dafna Meir, in het bijzijn van een van haar kinderen, geen nieuws voor u? Toen Joodse extremisten een Palestijn aanvielen of een huis in brand staken was dit wel nieuwswaardig in uw ogen, en terecht. Waarom gaat Monique van Hoogstraten nooit bij kolonisten langs en brengt hun leed in beeld? Nooit. Als zij er al langs gaat is het een stukje van een halve minuut in een reportage van 5 minuten over hoe de Palestijnen lijden onder de bezetting. En zeggen de kolonisten er lelijke dingen in over Arabieren of glunderen omdat ze hun nederzetting gaan uitbreiden.

U schrijft:

Natuurlijk kan men discussiëren over onze keuzes of over fouten die we maken, maar ik hecht eraan om bovenstaande uitgangspunten te benadrukken.

Daar ben ik blij om. Mag ik u dan vragen op bovenstaande kritiek inhoudelijk in te gaan? Waarom wordt kolonistenleed genegeerd evenals de Palestijnse opruiing in media, op scholen en door hoogstaande leden van Hamas en Fatah?

U ontkent vervolgens dat de melding dat volgens een mensenrechtenorganisatie Israel 1800 huizen voor kolonisten heeft gebouwd en dat de internationale gemeenschap daar fel tegen is, niet ter zake doet in een artikel over een Palestijnse steekpartij. U schrijft:

Het geeft context aan het bericht. Zeker, het is niet positief voor Israël maar het zegt iets over de achtergrond van de tegenstelling tussen Israël en Palestijnen. Relevant dus.

Waarom geeft dit bericht meer context dan een willekeurige andere opmerking over iets dat een van beide partijen heeft gedaan, positief dan wel negatief? Dagelijks vinden er tientallen kleine incidenten plaats (vooral stenengooien), worden er wapens bij checkpoints gevonden, moeten Palestijnen lang wachten bij een checkpoint of maakt een dokter een Palestijnse jongen beter. Er worden duizenden woningen gebouwd, voor Joden en Arabieren. Waarom is dit bericht, in een kort artikeltje op de website, zo relevant? Ziet u hierin geen overdreven focus op de bezetting en de nederzettingen om alles in het conflict te verklaren? Ik wel, het staat er immers niet voor niets, en lijkt bedoeld om te verklaren waarom Palestijnen zo vaak op Israeli’s insteken de laatste tijd. Of om aan te geven dat ook Israel vervelende dingen doet die de vrede in de weg staan. Alsof we dat nog niet vaak genoeg hebben gehoord en gelezen.

Joodse versus Palestijnse levens

U ontkent ook dat de volgende uitspraak van Van Hoogstraten gekleurd is.

,,Weer is een Palestijnse verdachte van een terreuraanslag gedood. Joodse verdachten worden opgepakt en berecht. Huizen van Palestijnse terroristen worden met de grond gelijk gemaakt. Huizen van Joodse terroristen niet. Meten met twee maten? Ja, zeggen sommigen: Palestijnse levens zijn minder waard in Israël. Nee, zeggen anderen: de Joodse staat moet juist Joodse levens beschermen.”

U noemt dit ‘feitelijk, evenwichtig en relevant’ en zegt dat dit de feiten weergeeft van hoe er met Joodse en met Palestijnse verdachten wordt omgegaan en de verschillende, tegengestelde waarderingen daarvan. Daar schrik ik eerlijk gezegd een beetje van. Wat Van Hoogstraten doet, is wat er gebeurt in een bepaald kader plaatsen en daarbij ook nog eens een deel van het verhaal verzinnen, of op zijn zachtst gezegd erg versimpelen. Zoals ik schreef worden Palestijnse verdachten niet altijd dood- of neergeschoten, maar tijdens een aanval door hen of als ze proberen weg te komen. Bovendien is er een goede reden voor die Van Hoogstraten niet noemt, namelijk het gevaar van meer geweld en meer slachtoffers door de aanvaller.

Van Hoogstraten suggereert met haar bewering dat racisme tegenover niet-Joden de motivatie is van de verschillen in behandeling, niet veiligheid in het algemeen. De Joodse staat moet geen Joodse levens beschermen maar moet, zoals iedere staat, de levens van haar inwoners beschermen, of ze nou Joods zijn of niet. Dat weet Van Hoogstraten ook wel. Raketten van Hamas en Hezbollah hebben in het verleden vaker Arabieren getroffen, en de schuilkelders en anti-raket ystemen zijn er evenzeer voor hun bescherming als die van Joden. De messentrekkers zullen niet snel op Arabisch uitziende mensen insteken, maar ook hier geldt dat Israel iedereen wil beschermen. Het gaat dus niet om Joodse versus Palestijnse levens maar om levens van Israels inwoners tegenover dat van de terrorist.

Hoe zou de NOS erover berichten wanneer de politie een messentrekker in de Kalverstraat uitschakelt voordat hij meer slachtoffers kan maken? De ‘tegengestelde waarderingen’ bestaan eruit dat voor de Palestijnen, ook voor de ‘gematigde’ Palestijnse Autoriteit en Fatah, messentrekkers en andere geweldplegers in Israel helden zijn, vrijheidsstrijders, en dat zij voor Israel terroristen zijn. Wat zij voor ons ook zouden zijn als zij hier zouden toeslaan.

U schrijft:

Wat u niet hoeft te verwachten is dat wij bij herhaling en vooropgezet zullen kiezen voor uw perspectief van het conflict. We zullen altijd vanuit onze taak als nieuwsorganisatie kiezen. Simpeler gezegd: de boodschapper de boodschap verwijten, heeft niet zoveel zin. U schrijft ook dat “Wij hebben geen enkel belang om eenzijdig over Israël of de Palestijnen te berichten.”

Dat lijkt mij ook, en daarom verbaas ik mij vaak over de eenzijdige en suggestieve berichtgeving. Ik verwacht overigens absoluut niet van u dat u het nieuws voortaan vanuit een pro-Israel visie gaat verslaan. Ik ben ook enigszins verbaasd dat ik blijkbaar die indruk bij u heb achter gelaten. Ik heb heel duidelijk gevraagd de feiten zo neutraal mogelijk te geven, om actie en reactie in de juiste volgorde te zetten, en om bij de duiding van het nieuws niet steeds uit te gaan van de Palestijn als underdog en Israel als bezetter en agressor. U lijkt zelfs min of meer te erkennen dat de Palestijnen nogal eens als underdog worden gezien wanneer u schrijft: “Ik kan best met u meegaan dat de Palestijnen vaak de rol van underdog krijgen of aannemen.” En wanneer een groep in zo’n rol wordt bevestigd door o.a. de media, zijn deze niet meer neutraal, en zien ze gevallen die dit beeld tegenspreken (Dafna Meir) gemakkelijk over het hoofd.

Beeldvorming

Ik vroeg u tot slot om zorgvuldiger en onbevooroordeeld te berichten over het conflict, en verwees daarbij ook naar het feit dat niet iedereen het verschil tussen Joden en Israel weet te maken en de eenzijdig-negatieve berichtgeving over Israel daarom ook Joden treft. U noemt dit een ‘gemakzuchtig en tendentieus verwijt’ en gaat verder niet op de inhoud in, wat ik eigenlijk nogal gemakzuchtig vind. Wel valt u mij nog eens aan en schrijft:

Mede tegen deze achtergrond ervaar ik uw waarschuwing dat onze berichtgeving zou leiden tot “kwalijke gevolgen” – namelijk tot woede tegen Israel en dus ook Joden in Nederland – als misplaatst en onheus, omdat u ons daarmee impliciet verantwoordelijk maakt voor abjecte vormen van haat en racisme, in welke hoedanigheid dan ook.

Ik zie en aanvaard uiteraard dat wij als redactie een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben voor wat wij uitzenden, maar dit kan ik niet accepteren.

U kunt niet ontkennen dat de media invloed hebben op de beeldvorming over belangrijke zaken, en dus ook op eventuele acties ten gevolge daarvan. Op andere onderwerpen lijkt u zich daar inderdaad van bewust: zo bent u (met andere media) vaak voorzichtig in de berichtgeving over allochtonen, om te voorkomen dat zij zich gestigmatiseerd voelen als probleemgroep en dit tegenstellingen vergroot. Er is niks onheus aan u erop te wijzen dat stelselmatig negatief berichten over Israel, met weglating van relevante context, bij veel mensen woede oproept. U kunt dat zelf ook zien op internet en sociale media, waar onder negatieve artikelen over Israel meestal binnen 5 reacties de nazi-vergelijking wordt gemaakt en binnen 10 reacties de vraag wordt gesteld hoe juist Joden zoiets kunnen doen, met soms de eis dat men zich maar eens snel moet gaan distantiëren van deze schurkenstaat. Na een negatief bericht over Turkije of Rusland zie je dat soort reacties veel minder. Aan Turken en Russen wordt die eis nooit gesteld. Wat Poetin doet heeft nauwelijks invloed op het Russische winkeltje bij mij om de hoek. Dat is bij Joodse winkels en instellingen wel anders. Dat is uiteraard niet uw schuld, maar u hebt er wel rekening mee te houden, ook dat valt onder ‘maatschappelijke verantwoordelijkheid’.

Invoelbaar

De reportages van Monique van Hoogstraten zijn indringend, op het sentimentele af. Het Palestijnse leed wordt zeer invoelbaar gemaakt, de wanhoop van een moeder wiens zoon op weg naar school geregeld door soldaten of kolonisten wordt lastig gevallen, de angst en woede van tieners die in deze moeilijke omstandigheden opgroeien, het onrecht wanneer huizen worden afgebroken of land geconfisceerd. Palestijnse claims worden als waarheid neergezet zonder wederhoor toe te passen en context te geven. Vaak blijken dergelijke verhalen op zijn zachtst gezegd eenzijdig. Het extremisme van de Palestijnen ontbreekt, het geweld en de provocaties richting leger en kolonisten. Soldaten en kolonisten krijgen omgekeerd nooit een gezicht, zij blijven altijd dader en de ‘bad guy’.

Kijkt u anders nog eens naar deze reportage en vraag u eerlijk af wat die doet met mensen die toch al vinden dat moslims vaak het onderspit delven. Hij vergroot geen begrip, maar versterkt die woede en speelt vooral op emoties in. En voor het geval u met het argument aankomt dat daar reportages tegenover staan waarin het van een andere kant wordt belicht: ik heb ze niet gezien. Niet iedere reportage is even eenzijdig, maar een reportage die juist Israeli’s met hun angsten en frustraties en leed centraal stelt, heb ik lang niet gezien. Een waarin kolonisten als normale mensen en niet op landroof uit zijnde religieuze fanatici zijn neergezet kan ik me niet heugen. Dus misschien kunt u mijn geheugen even opfrissen.

U erkent dat u als redactie een maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft. En ook dat u er geen enkel belang bij heeft eenzijdig over Israël of de Palestijnen te berichten. Ik hoop dat ik daaruit mag concluderen dat u zult proberen zorgvuldiger en neutraler over het conflict te berichten. Met meer emotionele afstand zodat vermeden wordt dat kijkers zich al te zeer met een kant gaan identificeren. Met hoor en wederhoor, en een even kritische houding tegenover Palestijnse als (pro)Israelische bronnen. En met de wetenschap dat de Palestijnen soms wat te gemakkelijk de positie van underdog aannemen en daarin ook worden bevestigd. En de kolonisten en soldaten al wel vaak en gemakkelijk de rol van bad guy krijgen. Ik wens u veel succes.

Ratna Pelle