Dodenherdenking of Jodenherdenking

http://www.israel-palestina.info/actueel/2012/05/10/dodenherdenking-of-jodenherdenking/

IMO Blog

In mijn vorige blog ging ik al even in op de kritiek van veel mensen dat Joden de herdenking willen gijzelen, dat ze zelf in Israel/Palestina ook niet lekker bezig zijn en ze maar eens een toontje lager moeten gaan zingen. Ik kwam na de herdenking nog een aantal van die reacties tegen, en werd er eerlijk gezegd behoorlijk onpasselijk van. Je kunt erover discussiëren hoever je de herdenking wilt oprekken, en je kunt van mening zijn dat je daar alle slachtoffers van alle oorlogen bij wilt betrekken, al vind ik het dan erg leeg en algemeen worden. We zijn allemaal een beetje goed/fout en allemaal een slachtoffer van de geschiedenis en dat herdenken we dan. Als je die gedachte maar ver genoeg doortrekt kwamen ook Hitlers ideeën tot stand door bepaalde omstandigheden (economische crisis, vernedering van Versailles, onaardige Joden in zijn omgeving, ….) dus kon hij er ook niks aan doen dat hij zo extreem is gaan denken. Is het een legitiem standpunt dat je de herdenking wilt verbreden, het is zeker niet legitiem om na onze niet bepaald fraaie houding tegenover de Joden hen nu nog een trap na te geven.

Zo schreef iemand op de site van AT5 dat hij wel kon begrijpen dat de nazi’s zo’n hekel aan de Joden hadden, en iemand anders schreef dat het CIDI door de Duitse soldaten en SS’ers niet te willen herdenken hetzelfde doet als de nazi’s indertijd de Joden aandeden:

Ik begrijp van CIDI dat simpelweg alle Duitsers aan de aard van hun ras fout zijn en dat alle Joden aan de aard van hun ras goed zijn. Als de scheidslijnen tussen goed en kwaad zo makkelijk zijn, waar doen we dan moeilijk over? Overigens mensen indelen in superieur en inferieur op basis van ras, hoe heet dat ook alweer, CIDI?

Schaf deze onzin maar af. 4 en 5 mei worden toch alleen maar gekaapt door joodse organisaties die het zieligheidssentiment hoog willen houden ten faveure van het zionisme. Iedereen die genuanceerd over de oorlog durft te denken is anti-semitisch tegenwoordig.

Bovenstaande reactie is na klachten door AT5 gewist.
Elders kwam ik deze reacties tegen:

Geplaatst door: doesburgje – 06-05-2012 10:40
het is net als 9/11 als je konstant mensen beledigt, kleineerd, onderdrukt maar jezelf ophemeld dan kun je een tegen reactie verwachten maar dan moet je niet gaan huilie huilie doen. zoals een groot schrijver ooit zei, wie een bal kaatst kan hem terug verwachten

Geplaatst door: DC – 06-05-2012 09:09
Joden gebruiken meer het woord “antisemitisme” dan ik de lidwoorden “de” en “het” gebruik en dat is waarschijnlijk ook de reden waarom in Israel iedereen er zo gelukkig uit ziet.

Geplaatst door: mark – 06-05-2012 01:03
ok het is erg …

punt 1 ze spugen op een joodse ster en dat maakt de joden in nederland boos en diep verontwaardigt

punt 2 waarom zijn de joden niet boos en diep verontwaardigd hoe in israel de joden huizen bouwen op andermands grond en muren om andermans woningen zetten

De aanleiding was een bericht over een Joods monument dat bespuugd was. Ook op onze eigen site kregen we een reactie van die strekking binnen:

Ik verwacht geen extreme tolerantie van joden, wel redelijkheid. Waarom voelen joden zich altijd geplaagd terwijl ze, zichzelf heel bewust van hun verleden, palestijnen pesten en vermoorden?

Ik moet de neiging bedwingen om dit soort reacties letterlijk te gaan weerleggen (nee, de Joden zijn niet onredelijk, en nee, ze pesten geen Palestijnen en wat heeft wat Joden daar doen sowieso met Joden in Nederland te maken?). Het gaat er immers om dat dit soort gevoelens en sentimenten blijkbaar breed leven, en er bij de juiste aanleiding (Israelisch geweld, Joods protest bij een omstreden Dodenherdenking of zelfs maar een onschuldig berichtje over een monument dat is bespuugd) uit komen, overal, op hele normale krantensites en door mensen met allemaal gewoon Nederlandse namen. Wat opvalt is dat de acties en protesten van enkele Joden in Nederland moeiteloos op de gehele Joodse gemeenschap worden geprojecteerd, en die vervolgens mede verantwoordelijk wordt gehouden voor wat Joden in Israel zouden doen. Bij dat laatste wordt er flink op los gefantaseerd en de boel uit de context gehaald, alsof die ‘muren’ (het zijn vooral hekken) zomaar worden gebouwd en alsof Israelische soldaten en kolonisten als sport Palestijnen afschieten en pesten.

Dergelijke sentimenten drongen ook in de mainstream media door, zoals onderstaand artikel in de NRC:

Voor de goede orde meld ik dat ik zelf ook tot die generatie behoor. Maar als het aan mij had gelegen had Auke de Leeuw zijn ontroerende gedicht voorgelezen op de Dam en had het gemeentebestuur in Vorden gerust bij de graven van die Duitse dienstplichtigen mogen stilstaan.

Waarom? Omdat de dodenherdenking een nationale herdenking is, geen Jodenherdenking (die bestaat al en heet Jom Hasjoa). Omdat het volgens mij onverstandig is om je generaties lang te blijven afficheren als slachtoffer en daar rechten aan te verbinden. In Joodse kringen wordt nu al gesproken over derde-generatie-slachtoffers. Krijgen die straks ook zeggenschap over de invulling van de dodenherdenking?

Maar los daarvan: één keer per jaar kort stilstaan bij daders die evident ook slachtoffers waren van hun tijd, beschouw ik als een teken van beschaving. De toenemende Joodse monopolisering van de dodenherdenking wekt wrevel op, merk ik om mij heen. De nationale ontwikkeling volgen en mededogen opbrengen voor sommige daders, zou juist respect opleveren.

Ewoud Sanders is historicus en vaste medewerker van NRC Handelsblad. Dit stuk is ook in die krant gepubliceerd.

Er is helemaal geen sprake van ‘Joodse monopolisering’, ik vond zelf juist dat het Joodse leed wel weinig aandacht krijgt bij de nationale dodenherdenking op de Dam, en ook bij andere herdenkingen. Het is op zichzelf natuurlijk waar dat de Joden niet de enige slachtoffers waren, en dat Hitler het ook op zigeuners, homo’s en communisten had gemunt, maar de Joden werden wel het allerzwaarst getroffen. Zij werden het meest systematisch als volk uitgemoord. Ze werden niet bestreden zoals men politieke tegenstanders bestrijdt, maar vervolgd om dat wat zij zijn, hun religie en ras. Er zijn uit Nederland ruim 100.000 Joden weggevoerd naar vernietigingskampen. Geen enkele andere bevolkingsgroep is zo hard getroffen, en van het Joodse leven van voor de oorlog bleef dan ook niet veel meer over. Daar komt bij dat Nederland de teruggekeerde Joden uitermate kil heeft ontvangen, zij gestolen spullen niet terugkregen, samen met Duitse nazi’s in kampen werden opgesloten, en Nederlandse politieagenten soms zeer ijverig waren in de opsporing van Joden. Genoeg dus om even na te denken voordat je termen als ‘Joodse monopolisering van de dodenherdenking’ in je mond neemt, laat staan in een artikel voor de NRC gebruikt.

Ewoud Sanders zou natuurlijk moeten weten dat Federatief Joods Nederland, dat zich inderdaad nogal hard opstelt, niet ‘de Joodse gemeenschap’ vertegenwoordigt, maar een marginaal clubje is dat door velen als te radikaal wordt beschouwd. Het CIDI bijvoorbeeld was tegen het voordragen van een gedicht waarin een oud SS’er werd herdacht, maar heeft zich buiten de discussie rond Vorden gehouden. Het waren twee kleine Joodse clubjes waar ikzelf tot voor kort nog nooit van had gehoord en een verzameling individuen die merendeels niet-Joods waren, die hiertegen protesteerden. Het overgrote merendeel van de Joodse gemeenschap had daar dus helemaal niks mee te maken.

Sanders stelt dat het absurd is om je als slachtoffer te blijven afficheren tot in de derde generatie. Hij miskent daarmee echter de langdurige psychologische werking van trauma’s, die ook op andere gebieden generaties lang kunnen doorwerken. Een vrouw die zelf als kind is mishandeld of misbruikt bijvoorbeeld blijkt vaak ook haar eigen kinderen te mishandelen of te verwaarlozen, en zadelt haar eigen kinderen wederom met een trauma op. Het meemaken en overleven van de Holocaust is een zo extreme ervaring, dat die het hele verdere leven doorwerkt en kinderen daar noodgedwongen een klap van meekrijgen. De termen tweede- en derde generatie slachtoffers zijn niet voor de lol bedacht, maar beschrijven een complex en pijnlijk psychologisch proces. Sanders’ laatdunkende uitlatingen daarover zijn gênant en gevoelloos. En ja, het is logisch dat ook de kleinkinderen van de slachtoffers straks een rol krijgen bij de dodenherdenking. Artikelen als deze tonen aan hoe noodzakelijk het is de herinnering levend te houden. Ook kinderen en kleinkinderen van verzetsstrijders, zigeuners en andere slachtoffers zouden wat mij betreft een grotere rol mogen spelen.

De suggestie dat Joden ‘de nationale ontwikkeling moeten volgen’ en mededogen opbrengen voor hun vroegere beulen, vind ik aanmatigend. Het is aan de slachtoffers van toen en hun nabestaanden om al dan geen mededogen of begrip op te brengen voor de nazi’s en hun handlangers. Vergeven is een zeer persoonlijke zaak, en zelfs als je op een persoonlijk niveau de daders hebt vergeven wil dat nog niet zeggen dat je het leuk vindt om op die ene dag die juist voor het herdenken van de slachtoffers van de nazi-terreur is gereserveerd, ook massaal langs Duitse graven te lopen of oud-SS’ers als slachtoffers te herdenken. Ik vind het volkomen ongepast wanneer wij, niet Joodse Nederlanders, hun gaan voorschrijven zich maar aan te passen aan onze behoefte nou eens van dat vervelende schuldgevoel af te komen door het onderscheid tussen dader en slachtoffer steeds meer te doen vervagen.

Ook op de NOS werd zoals gezegd de oorlog in verband gebracht met de Palestijnen. In een duidelijk ingestudeerd verhaaltje vertelt een mevrouw bij de speciale bevrijdingsuitzending van de NOS de presentatrice:

“Vrijheid moet je vieren, het is iets heel bijzonders. Mijn schoonmoeder is in de jaren ’30 uit Duitsland gevlucht naar Nederland. Haar hele familie is omgekomen. Ik heb heel lang een relatie gehad met een Palestijnse man. En ik ben veel op de Westelijke Jordaanoever geweest. Nou ik kan je vertellen, op de Westelijke Jordaanoever leven de mensen niet in vrijheid. En iedere dag moet ik daar toch een beetje aan denken. Wij leven wel in vrijheid en daar ben ik zo blij om.”

Dit vond de presentatrice ongetwijfeld een mooi verhaal, geschikt dus voor ‘mooie televisie’.

Het Israelisch-Palestijns conflict heeft natuurlijk niks met de oorlog en de nazi’s te maken, behalve dan misschien dat Palestijnen in grote meerderheid achter de nazi’s stonden, ook toen bekend was wat zij met de Joden hadden uitgespookt (de moefti die met de nazi’s collaboreerde en Hitler persoonlijk heeft ontmoet, werd vorig jaar nog geprezen door Machmoud Abbas).

En oh ja, die Joden, ja, die werden hier vervolgd, maar daar zijn ze de sterkere partij. Dat schijnt mensen enorm dwars te zitten, en het schijnt in de beleving van veel mensen ertoe te leiden dat de Joden het allemaal ook wel een beetje aan zichzelf te danken hebben. Dat de Joden in de Arabische wereld een niet zo prettig lot te wachten zou staan als ze daar nu, net als hier toen, geen wapens en geen leger en geen nationale soevereiniteit hadden, dat komt bij de meeste mensen niet op, zelfs niet als je wijst op uitspraken van Arabische leiders en geestelijken die het bijna letterlijk zeggen. ‘Verkeerd vertaald’, ‘niet zo bedoeld’, ‘grootspraak’, ‘uit zijn context gerukt’, ‘een gevolg van Israelische misdaden’, zijn de rechtvaardigingen en uitvluchten die je dan hoort. Om nog maar te zwijgen van de vlucht en verdrijving van zo’n 800.000 Joden uit de Arabische landen, deels in reactie op Israëls stichting maar deels was dit ook een al langer gaande proces waarin anti-Joodse maatregelen en pogroms elkaar opvolgden.

Ook Joop.nl deed een duit in het zakje, waar iemand schreef dat hij niet herdenkt en viert op vier en vijf mei, omdat wij de nagedachtenis van de slachtoffers van toen schenden door nu allerlei onderdrukking, marteling en ander onrecht toe te staan tegen onschuldige slachtoffers, waaronder, u raadt het al, Israelisch geweld en onrecht tegen de Palestijnen:

De westelijke Jordaanoever en de Gazastrook worden sinds 1967 bezet door Israël. In deze gebieden zijn de Palestijnen in de loop der jaren bijeengedreven. Verdreven van hun huis en haard. Het geweld over en weer kent geen grenzen. Israël opstelling wordt met de dag harder. De reactie van Palestijnse zijde is er niet minder om. Vele Palestijnen zitten vast zonder fatsoenlijk proces. Het leven wordt in de bezette gebieden onmogelijk gemaakt door Israël.

Hans Groen vond het net als Ewoud Sanders niet nodig om zijn feiten te checken en spuit liever bekende clichés. We zien immers op het NOS journaal en lezen in de krant hoe Israel huishoudt onder de Palestijnen en zomaar woningen vernielt, olijfbomen vernielt, mensen treitert en urenlang laat wachten bij de checkpoints? Israel bezet de Gazastrook al sinds 2005 niet meer, maar dat mag de pret niet drukken. Op de Westelijke Jordaanoever heeft de Palestijnse Autoriteit zelfbestuur over alle steden maar laten we het simpel houden. Het geweld over en weer kent wel degelijk grenzen. Zoals eerder aangetoond vallen er in weinig conflicten zo weinig doden als in dit: vorig jaar vielen er welgeteld 16 Israelische en 20 Palestijnse doden. Israels opstelling wordt niet ‘met de dag harder’ maar eerder voorzichtiger. Men slaagt er steeds beter in via checkpoints, hekken en goede inlichtingen aanslagen te verijdelen, en wapens worden steeds beter zodat men wel de terrorist maar niet zijn kleine kindertjes en andere omstanders weet te raken. Overigens worden terroristen alleen dan getroffen wanneer er sterke aanwijzingen zijn van een op handen zijnde aanslag of wanneer zij raketbeschietingen voorbereiden.

De reactie van Palestijnse zijde bestaat, vanwege het succes van Israels maatregelen, vooral uit het afschieten van raketten waartegen Israel zich steeds beter kan verweren. Er zitten een paar honderd Palestijnen vast zonder fatsoenlijk proces. Het leven in de bezette gebieden is volgens Abbas zelf heel behoorlijk; de economie doet het goed, er wordt weer geïnvesteerd, er zijn een aantal checkpoints en vele roadblocks opgeheven. Er zijn restricties, er zijn treiterijen, er is geweld over en weer maar om het leven er onmogelijk te noemen…
Hans Groen is consultant. Ik bedoel het niet flauw, maar misschien moet hij zich wat meer tot zijn vakgebied beperken en als hij graag schrijft het iets dichter bij huis zoeken?

Ik had in deze blog op nog meer clichés in willen gaan, zoals het veelgehoorde ‘dat de Palestijnen boeten voor de misdaden van de Duitsers’, maar dat bewaar ik maar voor een volgende keer.

Ratna Pelle