Dit artikel verscheen vandaag in de Volkskrant in Opinie & Debat. Onderstaand de versie zoals ingestuurd, met andere titel.
Vrede kansloos als alleen Israël onder druk wordt gezet
Ratna Pelle
De vredesbesprekingen, of eigenlijk de voorbereidende gesprekken, zijn eindelijk begonnen. Na meer dan drie jaar verkeren vertegenwoordigers van Israël en de Palestijnen weer in één ruimte. Dat is een hele prestatie voor John Kerry. De vraag is wat hij aan beide partijen heeft toegezegd om ze zover te krijgen. De Palestijnen hadden een lijst met voorwaarden, waarvan alleen het vrijlaten van alle gevangenen die sinds 1993 vastzitten, geheel schijnt te worden ingewilligd. Het lijkt er echter op dat Kerry een aantal Palestijnse eisen wel informeel heeft toegezegd. Zo zei een belangrijke Palestijnse functionaris dat Kerry de Palestijnen heeft beloofd dat hij geen interim akkoord zou accepteren in plaats van een ‘final-status-deal’. Ook is de Palestijnen beloofd dat Israël geen ‘provocatieve acties wat betreft de nederzettingen’ zal ondernemen zolang er wordt gepraat. Dat komt erop neer dat grotere bouwplannen voorlopig niet worden uitgevoerd. Daarbij zouden de besprekingen, aldus een Palestijnse krant, op basis van de pre-1967 wapenstilstandslijnen worden gevoerd. Dat was een van de andere voorwaarden die de Palestijnen stelden om te gaan praten. Als deze berichten kloppen hebben de Palestijnen hun belangrijkst eisen alsnog binnen gehaald, zij het dat Israël ze niet officieel heeft ingewilligd. Dit is een slimme zet van Kerry, maar roept wel de vraag op wat de Palestijnen bereid zijn aan te bieden. Israël zal deze concessies niet zomaar hebben gedaan, maar daar op haar beurt toezeggingen van Kerry voor terug hebben gehad. Op Kerry rust dus de moeilijke taak naar beide kanten woord te houden en de verwachtingen waar te maken. Daarbij ligt er al een conflict op de loer over welke onderwerpen het eerst aan bod zullen komen, aldus de Jerusalem Post.
De kans dat de besprekingen succesvol zullen verlopen en over negen maanden worden afgesloten met een vredesverdrag, of op zijn minst globale overeenstemming over de belangrijkste zaken, lijkt minimaal. Sinds Obama in 2009 Israël opriep tot een bouwstop in de nederzettingen, heeft Abbas dit steeds als voorwaarde gesteld om te gaan onderhandelen, en daar steeds nieuwe eisen aan toegevoegd. De afgelopen weken benadrukten Palestijnse woordvoerders wederom dat men deze voorwaarden niet op zou geven.
Deze tactiek van het continu voorwaarden vooraf stellen is een van de grootste obstakels voor het vredesproces; daar kan geen nederzetting of etterende kolonist tegenop. Daarbij boeken de Palestijnen het ene diplomatieke succes na het andere: zo werd hun status in de VN afgelopen november verhoogd, waarna verschillende landen de betrekkingen met de Palestijnen hebben geïntensiveerd en de diplomatieke status verhoogd. Het lidmaatschap van diverse VN lichamen staat daarmee open. Een lidmaatschap dat Israël overigens niet altijd kon en kan bemachtigen. Israël is tot voor kort uitgesloten geweest van allerlei VN lichamen omdat het Aziatische regionale blok Israël boycot. Nog steeds gelden er voor Israël beperkingen, en zijn er speciaal voor de Palestijnen VN-organisaties en regelingen die tegen Israël werken. Vanwege de macht van het islamitische en derde wereld blok worden talloze eenzijdige rapporten en resoluties vervaardigd en aangenomen. De EU kiest steeds duidelijker partij voor de Palestijnen, en lijkt alleen nog maar eisen aan en kritiek op Israël te hebben. Ook Amerika stelt zich behoorlijk kritisch op tegenover Israël.
De Palestijnen hebben dit alles niet te danken aan hun vredeswil. Fatah en PA functionarissen spreken zich soms openlijk tegen Israëls bestaansrecht uit en media en schoolboeken dragen geen boodschap van vrede en verzoening uit maar van verzet en strijd voor het vaderland als hoogste goed. In Israël gedetineerde terroristen krijgen zelfs een salaris uitbetaald. Men houdt vast aan het zogenaamde ‘recht op terugkeer’ van miljoenen vluchtelingen en hun nakomelingen, die volgens de gangbare definitie geen vluchteling zijn. De Palestijnse onderhandelaar Mohammed Shtayyeh heeft op zijn facebookpagina een afbeelding van het hele gebied tussen zee en Jordaan staan met daarin in Arabische letters ‘Palestina’ geschreven. Dit komt overeen met de Palestijnse positie die men buiten de onderhandelingen vaak ventileert, en ook de logo’s van diverse ‘gematigde’ organisaties bevatten deze afbeelding waarin voor Israël geen plaats is.
Hoe meer de Palestijnen dwars liggen, hoe meer erkenning ze krijgen, zo lijkt het wel. En met wat succes heeft, ga je door. Men weet heel goed dat Israël de schuld krijgt als de vredesbesprekingen wederom vastlopen, dus in feite is sprake van een win-win situatie: ofwel Israël geeft aan steeds meer eisen toe zonder dat daar iets tegenover staat, ofwel de onderhandelingen mislukken en Israël krijgt de zwarte piet toegespeeld. Dat laatste levert extra goodwill en sympathie voor de Palestijnen op van de internationale gemeenschap. Je hoeft geen goede diplomaat of sluw politicus te zijn om dit spel met succes te spelen. Israël geldt immers al in steeds bredere kringen als schurkenstaat, en de Palestijnen als de underdog die moedig standhoudt.
Zolang de internationale gemeenschap deze Palestijnse houding en mentaliteit blijft ondersteunen en eenzijdig Israël onder druk zet, zal er geen vrede komen. Zelfs de meest linkse Israëlische regering kan niet alle Palestijnse eisen inwilligen en de ogen sluiten voor zoveel internationale hypocrisie. Om serieuze concessies te doen zijn enige aanwijzingen nodig dat men ook gesteund zal worden als het vervolgens gigantisch misloopt, en enig vertrouwen dat de Palestijnen van goede wil zijn en een concessie met een tegengebaar wordt beantwoord. De sleutel voor vrede ligt dus voor een flink deel bij de internationale gemeenschap, en als belangrijk onderdeel daarvan de EU.
Met het huidige beleid wakkert de internationale gemeenschap nationalisme in Israël aan en rejectionisme bij de Palestijnen. Men zet de partijen tegen elkaar op door de één te vertroetelen en de ander continu te kapittelen. Men kweekt aan beide kanten een slachtoffergevoel en -cultus. In Israël omdat men het in de ogen van de rest van de wereld toch nooit goed kan doen, men voelt zich de eeuwige gebeten hond, de ‘Jood onder de naties’. En bij de Palestijnen omdat ze zo totaal onkritisch worden bejegend en nooit ergens voor verantwoordelijk worden gehouden; alles ligt immers altijd aan de bezetting. Zolang dat niet verandert, hebben vredesbesprekingen geen enkele kans van slagen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten