Kanttekeningen bij de Egyptische revolutie (IMO)

 

Kanttekeningen bij de Egyptische revolutie

IMO Blog, 2011

http://www.zionism-israel.com/blog/archives/00000533.html

Het is een cliché te stellen dat niemand een maand geleden had kunnen vermoeden dat de Arabische wereld op zijn kop zou staan, en dat massale protesten zouden leiden tot op zijn minst flinke hervormingen, en waarschijnlijk regime change in verschillende Arabische staten. De geschiedenis blijkt keer op keer onvoorspelbaar en grillig. En ook nu hebben we geen idee hoe het er over een maand voorstaat, of de rust is weergekeerd of dat als dominostenen de ene na de andere dictator zal vallen. In zo'n geval vragen de media experts om hun mening, die dan met een ernstig gezicht komen vertellen hoe het zit en dat we ons geen zorgen hoeven maken. In Nieuwsuur legt Bertus Hendriks dagelijks uit dat we niet bang hoeven zijn voor de Moslim Broederschap (MB), want die zijn niet gewelddadig en bovendien heeft de gematigde tak nu de overhand. Ook Frans Timmermans mag regelmatig aanschuiven om te verkondigen dat als het Westen zich eenduidig achter de protesten schaart, het nieuwe regime ons heus goed gezind zal zijn, en Europa wat dit betreft het voorbeeld moet geven. Overigens heeft Amerika Mubarak al laten vallen, en volgens sommigen heeft dat eraan bijgedragen dat hij hoogstwaarschijnlijk binnenkort zal aftreden. Op internet kom ik echter heel andere informatie tegen over de MB, zoals dat zij de jihad tegen zowel Israel als het Westen wel degelijk steunt.

Revolutie
Even voor de duidelijkheid: ik sympathiseer ook met de demonstranten. Je zal maar 30 jaar onder dezelfde machtsbeluste corrupte dictator leven, zonder vrijheid van meningsuiting, zonder vrije pers, zonder fatsoenlijk werk en toekomstperspectieven, zonder fatsoenlijk onderwijs. Het zou geweldig zijn als er door de Arabische wereld een democratiseringsgolf zou gaan, als net als in Oost Europa 20 jaar geleden eindelijk de oude gehate corrupte en leugenachtige regimes plaats maken voor democratie, mensenrechten, vrijheid, ontwikkeling en vooruitgang. Wie wil dat niet? Maar in de praktijk loopt het vaak anders. Carel Brendel schrijft daarover:

Revolutie is feest, maar revolutie is ook chaos en onzekerheid. De gehate gevangenissen gaan open, ook voor lieden die in elk systeem en onder elke ideologie beter achter de tralies kunnen zitten. Het eerste resultaat van een gewelddadige omwenteling is meestal een sterke stijging van de criminaliteit. Soms ontaardt de revolutie in moord en plundering, in wraakneming en afrekening.

De verbroedering van de strijd tegen de dictator, de euforie van het prachtige moment waarop de doodsangst voor het leger en de geheime politie verdwijnt, vervagen als de tiran eenmaal is verdreven. De bondgenoten van de revolutie zijn de vijanden van na de revolutie. De jongste geschiedenis kent genoeg Anjerfeestjes zonder happy end. Rusland vierde in 1917 het einde van de tsaar. Het land werd ondergedompeld in een vreselijke burgeroorlog, gevolgd door 70 jaar dictatuur, die pas in de nadagen van Chroetsjov en Brezjnev in hevigheid afnam.

De socialisten en liberalen, die in 1979 de aftocht van de Perzische sjah meevierden, eindigden in de martelkamers en aan de galgen van de ayatollahs. Slechts één historische wet lijkt geldig: hoe wreder de dictatuur, hoe bloediger de revolutie, des te geringer de kans dat na afloop een redelijk functionerend regime de overhand krijgt. Een andere wet is dat in revolutionaire situaties een fanatieke minderheid de kans krijgt om haar wil op te leggen aan de rest van het volk, dat na de chaos en de euforie snakt naar rust en zekerheid. Bolsjewieken en Moslimbroeders plegen in tijden van oproer doortastender te zijn dan zachtaardige liberalen, hoewel er ook voorbeelden zijn (Portugal) dat de gematigden wel degelijk spierballen toonden en het heft in handen hielden."

De vergelijking met Iran in 1979 ben ik - vooral op internet - al vaker tegengekomen. (zie voor een goed artikel wat dit betreft Afshin Ellian in Elsevier). Ook toen schijnt de opstand aanvankelijk vooral seculier te zijn geweest, en hebben de islamisten handig gebruik gemaakt van het momentum en het machtsvacuüm om de macht te grijpen. Ook toen lieten de Amerikanen de sjah gemakkelijk vallen en hoopten met de nieuwe machthebbers zaken te kunnen doen.

Supreme guide
Het probleem is dat het tijd kost voor een stabiele democratie om tot ontwikkeling te komen: mensen moeten wennen aan de vrijheden, zich kunnen informeren, verschillende partijen moeten zich ontwikkelen, zonder dat een radikale beweging of demagoog in het gat springt en een einde maakt aan de vrijheid. Egypte is een arm land met weinig natuurlijke grondstoffen en veel ontevreden en boze burgers, en dat is een goede voedingsbodem voor demagogen en extremisten. Een nieuwe regering kan de situatie voor deze mensen niet op korte termijn verbeteren en zorgen voor goed onderwijs en genoeg werk. Helaas is de MB de enige goed georganiseerde oppositiebeweging in Egypte, die net als Hezbollah en Hamas ook sociale programma's heeft tegen armoede. Zoals gezegd is de MB niet zo gematigd als Bertus Hendriks, jarenlange voorzitter van het Palestina Komitee, dus zeker geen neutrale waarnemer, meent. Barry Rubin geeft het volgende citaat van een van haar leiders, de nieuwe 'supreme guide' Mohammed Badi, uit een vrijdagdienst van afgelopen oktober:

The United States is "experiencing the beginning of its end and is heading towards its demise.... Resistance is the only solution.... The United States cannot impose an agreement upon the Palestinians, despite all the means and power at its disposal. [Today] it is withdrawing from Iraq, defeated and wounded, and it is also on the verge of withdrawing from Afghanistan. [All] its warplanes, missiles and modern military technology were defeated by the will of the peoples, as long as [these peoples] insisted on resistance – and the wars of Lebanon and Gaza, which were not so long ago, [are proof of this]."

De vorige supreme guide was niet veel beter:

And here's what the previous supreme guide, Mahdi Akef, said:

"Question: Regarding resistance and jihad…do you consider Osama Bin Laden a terrorist or an Islamic Mujahid [a holy warrior, literally someone who wages jihad]?

"Akef: Certainly, a mujahid, and I have no doubt in his sincerity in resisting the occupation, drawing closer to God Almighty."

Verder meent Badi dat:

Arab and Muslim regimes are betraying their people by failing to confront the Muslim's real enemies, not only Israel but also the United States. Waging jihad against both of these infidels is a commandment of Allah that cannot be disregarded. Governments have no right to stop their people from fighting the United States. "They are disregarding Allah's commandment to wage jihad for His sake with [their] money and [their] lives, so that Allah's word will reign supreme" over all non-Muslims.

Als best georganiseerde oppositiebeweging ligt het voor de hand dat de MB een belangrijke positie zal krijgen in een post-Mubarak regime, wellicht samen met El Baradei, die daar geen probleem mee lijkt te hebben en een leiderspositie in het vormen van een nieuwe regering op zich lijkt te nemen. Beiden zouden elkaar weleens goed kunnen gebruiken: El Baradei mist uitstraling en populariteit onder het volk; hij geldt toch als erg verwesterd en elitair. De MB van zijn kant mist de connecties in het Westen, en kan wel een geaccepteerd gezicht naar het Westen toe gebruiken, waar het immers de nodige achterdocht zal moeten overwinnen. Men houdt zich naar verwachting op het moment bewust wat afzijdig, om niet beschuldigd te kunnen worden van het kapen van de opstand, al vertoont de MB zich al wat openlijker dan de eerste dagen. Gisteren deelde zij bijvoorbeeld brood en water uit aan de demonstranten.

Het is opvallend hoe weinig georganiseerde leiders er tot nu toe naar voren lijken te komen uit de volksopstand. Ik krijg honderden tweets per dag over deze opstand, die de mensen aanmoedigen en hun moed prijzen, maar nergens lees ik iets van een plan, een programma, eisen, behalve dan dat Mubarak moet aftreden. Men wil terecht verkiezingen en vrijheid van meningsuiting en organisatie, maar dan? Wat staat men voor? Een meer socialistisch of liberaal sociaal-economisch beleid? Een seculiere of islamitische staat? Hoe moet de nieuwe regering de corruptie gaan aanpakken, die decennialang in alle lagen van de macht en ambtenarij aan de orde van de dag was? Wil men goede banden met het Westen en de vrede met Israel handhaven, of een confronterende koers? Ik heb er nog nauwelijks iemand over gehoord, al wordt naar goed Arabisch gebruik wel flink op het Westen en Israel afgegeven.

Bedreiging voor Israel
Door antizionisten wordt een beeld geschapen van Mubarak als vriendje van de VS en Israel tegenover het volk dat daar niets van moet hebben. Zij vergeten voor het gemak dat juist Israel de enige democratie is in de regio. In de tijd dat Mubarak aan de macht was had hij met ik meen wel 6 verschillende Israelische premiers te maken. Met sommigen was de chemie beter dan met anderen, maar allen zagen zij het belang in van een goede verstandhouding met Egypte, dit ondanks de openlijke antizionistische en antisemitische propaganda in Egyptische media en de koele diplomatieke betrekkingen. Het Israelische volk wilde graag iets dat in de verte aan vrede doet denken met Egypte, ondanks de onsympathieke dictator die Mubarak was. Men was het oorlog voeren zat, ook al had men alle oorlogen van Egypte gewonnen. Maar hoe denkt het Egyptische volk hierover? Zal dat, als de dictator weg is, ook voor vrede of op zijn minst rust, kiezen? Of zal het zich laten ophitsen door islamisten en andere radikalen? Decennialang zijn Israel en de Joden in de Arabische wereld als zondebok gebruikt, als afleiding om de onvrede van de bevolking te kanaliseren. Israel krijgt in de media van alles de schuld, van natuurrampen, ziektes, conflicten tussen landen of religies tot en met agressieve haaien voor de kust van de Sinaï. De Protocollen van de Wijzen van Zion zijn in Egypte, Syrië en Saoedi-Arabië als basis gebruikt voor populaire soapseries. De Holocaust wordt ontkend en neergezet als zionistische uitvinding, bedoeld om hun 'criminele praktijken te rechtvaardigen'. De Kopten worden er in Egyptische media van beschuldigd met de zionisten samen te werken, en hen wapens te laten opslaan in hun kerken. Het is een leugen die het geweld tegen de Kopten aanwakkert, ondanks het totaal onzinnige karakter ervan. Het ligt dus voor de hand dat de bevolking behoorlijk anti-Israel is en alle mogelijke onzin gelooft.

Israels bezorgdheid over een machtswisseling in Egypte en haar voorkeur voor Mubarak zijn dan ook niet vreemd, en hebben niks te maken met een voorliefde voor dictators. Hoe koud de vrede ook was, het zou voor Israel zeer slecht zijn als Egypte in het kamp van de islamisten of in elk geval Israels vijanden komt. Na eerder al Turkije te hebben verloren is Jordanië dan nog de enige bondgenoot. De afgelopen dagen nam de smokkel via de Sinaï naar Gaza al toe, en duizenden gevangenen, waaronder terroristen van Hamas die aanslagen tegen Israel beraamden, zijn uit Egyptische gevangenissen ontsnapt. Dat is een directe bedreiging voor Israel, dat de afgelopen jaren op zijn minst enige medewerking van Egypte kreeg in het tegengaan van de smokkel. Het 'herzien' van het vredesverdrag met Israel zoals de MB bepleit, zou de regio in een nieuwe oorlog kunnen storten.

Samenwerking
Uiteindelijk zou een werkelijk democratisch Egypte en Midden-Oosten natuurlijk juist in vrede met Israel kunnen en moeten leven, en zou men wederzijds voordeel hebben van goede relaties en samenwerking. Israel deelt nu bijvoorbeeld kennis over irrigatietechnieken en het zuiveren van water met Jordanië, en meer landen zouden voordeel kunnen hebben van Israels know-how op technologisch, medisch en milieugebied. Men zou wederzijds kunnen profiteren van goede handelsbetrekkingen en ook culturele uitwisselingen en toerisme kunnen zowel Israel als de Arabische wereld verrijken. Kortom, het zou zo mooi kunnen zijn.

'Waarom geeft Israel dan de bezetting niet op?' hoor ik de critici al denken. Omdat het conflict daarmee niet begon en dus ook niet zal ophouden. Omdat de Westoever, zo lang Israel en de Arabische wereld nog niet in vrede leven, toch enige veiligheid en strategische diepgang biedt. Omdat opgave daarvan voor Israel een zwaar offer is, waarvoor men de achterban alleen meekrijgt als daar ook harde toezeggingen van de andere kant tegenover staan, en geen vage formuleringen die voor meerdere interpretaties vatbaar zijn zoals in het Arabische vredesplan. Dit geldt bijvoorbeeld voor het zogenaamde 'recht op terugkeer' van de vluchtelingen. Omdat de haatpropaganda en de leugens die de Arabische media en imams verspreiden, Israel niet het minimale vertrouwen geven voor een dergelijke concessie. Om maar even een paar redenen te noemen. Het voornaamste wat deze samenwerking in de weg staat is dus niet de bezetting van een gebied zo groot als Gelderland, maar de Arabische haat en wrok tegen Israel, aangewakkerd door de (staats)media en religieuze leiders van corrupte regimes en leiders die alleen door de olie, harde repressie, en Westerse of Russisische steun in het zadel kunnen blijven.

Ratna