In 1944 ging Grass op zijn 17de vrijwillig bij de Waffen-SS. Zijn pantserdivisie werd ingezet bij de verdediging aan het oostfront. Na de capitulatie kwam hij terecht in een krijgsgevangenenkamp nabij Mariënbad. In het onlangs in het Nederlands vertaalde Soldaten, over vechten, doden en sterven hebben de historicus Sönke Neitzel en de sociaalpsycholoog Harald Welzer beschreven wat SS'ers en Wehrmacht-soldaten - naar hun eigen zeggen - aan het oostfront hebben uitgespookt. Zij deden dat aan de hand van gesprekken onder Duitse krijgsgevangenen, die destijds door de Britse en Amerikaanse geheime dienst zijn afgeluisterd. De geallieerden vonden het van belang te weten wat onder de krijgsgevangenen leefde en ook kregen zij zo een beeld van de schaal waarop oorlogsmisdaden waren gepleegd. Van die gesprekken zijn transcripties gemaakt, zo'n 150.000 pagina's.
NB. Grass is gisteren opgenomen in het ziekenhuis voor hartproblemen.
'Misschien is Günter Grass vandaag niet meteen een nazi, in 1944 was hij dat wel'
− 13/04/12, 13:03
VK OPINIE Demjanjuk is veroordeeld louter op grond van zijn aanwezigheid in Sobibor. Hij hing omdat bewezen kon worden dat hij erbij was geweest als radertje in de machinerie des doods. Volgens diezelfde richtlijnen kan Günther Grass morgen worden vervolgd, vindt Max Pam.
Beroemde kunstenaars hebben een streepje voor als het gaat om hun misdadig gedrag. Toen de Amerikaanse justitie voor een oude zedenzaak de uitlevering vroeg van filmer Roman Polanski, smeekten nogal wat intellectuelen om clementie. Het was toch wel erg lang geleden gebeurd. Polanski werd nooit uitgeleverd. Om hem een hart onder de riem te steken, kreeg hij zelfs prijzen. Van een genie is men bereid veel voor lief te nemen.
Onlangs kwam Günter Grass in het nieuws, omdat hij 'met zijn laatste inkt' een kritisch gedicht over Israël en de daar wonende Joden had geschreven. Snel daarna barstte de kritiek los. Grass werd aangevallen en verdedigd. Tot zijn verdedigers behoorde het dagblad Trouw, dat een stuk bracht met de enigszins verongelijkte kop: 'En meteen is Günter Grass een nazi, een antisemiet'. Dat Israël een gevaar voor de wereldvrede is, kun je bij onze oosterburen beter niet zeggen, voegde de krant eraan toe, met als implicatie dat je dat in Nederland gelukkig wel kunt zeggen.
In 1944 ging Grass op zijn 17de vrijwillig bij de Waffen-SS. Zijn pantserdivisie werd ingezet bij de verdediging aan het oostfront. Na de capitulatie kwam hij terecht in een krijgsgevangenenkamp nabij Mariënbad. In het onlangs in het Nederlands vertaalde Soldaten, over vechten, doden en sterven hebben de historicus Sönke Neitzel en de sociaalpsycholoog Harald Welzer beschreven wat SS'ers en Wehrmacht-soldaten - naar hun eigen zeggen - aan het oostfront hebben uitgespookt. Zij deden dat aan de hand van gesprekken onder Duitse krijgsgevangenen, die destijds door de Britse en Amerikaanse geheime dienst zijn afgeluisterd. De geallieerden vonden het van belang te weten wat onder de krijgsgevangenen leefde en ook kregen zij zo een beeld van de schaal waarop oorlogsmisdaden waren gepleegd. Van die gesprekken zijn transcripties gemaakt, zo'n 150.000 pagina's.
Het is best mogelijk dat Günter Grass ook is afgeluisterd en dat is vastgelegd wat hij toen met zijn medekrijgsgevangenen heeft besproken. Eén ding is zeker: de Waffen-SS heeft, ook in de buurt waar Grass heeft gezeten, de gruwelijkste misdaden bedreven. De Waffen-SS had zo veel lol in het standrechtelijk ombrengen van Joden en ander gespuis, dat er sprake is geweest van 'executietoerisme'. Van heinde en ver kwamen ze aangesneld om deel te nemen aan het Joden neermaaien. Voor relaties lagen er geweren klaar alsof ze op hertenjacht gingen. Vanaf 1944, toen de Wehrmacht het geloof in de zege verloor, was het aan de Waffen-SS om de moraal hoog te houden.
Soldaten, over vechten, doden en sterven is een deprimerend boek, omdat het nog eens een overtreffende trap beschrijft in de piramide van menselijke slechtheid. Dat Grass meedeed, ergens in de top van die piramide, stelt niet gerust. De pas overleden kampbewaker Demjanjuk is veroordeeld louter op grond van zijn aanwezigheid in het vernietigingskamp Sobibor. Wat Demjanjuk precies in Sobibor heeft gedaan, is niet meer te achterhalen, maar hij hing omdat wel bewezen kon worden dat hij erbij was geweest als radertje in de machinerie des doods. Volgens diezelfde richtlijnen kan Grass morgen worden vervolgd.
Misschien is Günter Grass vandaag niet meteen een nazi en een antisemiet, maar in 1944 was hij dat wel. Het zou wel zo rechtvaardig zijn geweest als hem, bij de eerste stap op Tsjechische bodem, een kogel door de kop was geschoten. Veel, maar niet alles, is hem te vergeven omdat Grass nog zo jong was toen hij zich aanmeldde bij de Waffen-SS.
Niet te vergeven valt dat hij zich nadien als een goeroe heeft ontwikkeld tot 'het geweten van Duitsland', die aan alle Duitsers ging uitleggen hoe fatsoen eruit ziet en op welke partij ze moesten stemmen. Alsof Polanski zich had opgeworpen als de grote zedenmeester en beschermheer van alle verkrachte vrouwen. Ik bedoel maar: kritiek op Israël is vaak terecht en heel goed te verdragen, maar uit de mond van Günter Grass klinkt die vals en hol.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten