Een onwelkome Zomergast (IMO)

 

 

Een onwelkome Zomergast

http://www.israel-palestina.info/actueel/2016/07/12/een-onwelkome-zomergast/

 

= IMO Blog =

Noem me naïef, maar ik zag het niet aankomen. In mijn goedgelovigheid ging ik er vanuit dat Zomergasten bedoeld is voor interessante mensen die hun sporen hebben verdiend in politiek, wetenschap, kunst en cultuur. Mensen die boeiend kunnen vertellen over hun vakgebied en dwarsverbanden leggen, mensen die de actualiteit volgen en die op een originele en weldoordachte manier van commentaar voorzien. In tegenstelling tot de vele talkshows en ouwehoerprogramma’s moet iemand naast een vlotte babbel ook genoeg inhoud hebben om een hele avond boeiend te houden. En anders dan veel andere programma’s op tv is Zomergasten er niet voor mensen die van provoceren hun handelsmerk hebben gemaakt, die zijn veroordeeld wegens racisme of antisemitisme en demonstraties hebben opgezet waar Joden werden belaagd. Althans dat alles dacht ik dus, maar een mens kan zich vergissen.

Toch is Dyab Abou Jahjah volgens Jurgen van Uden, de nieuwe eindredacteur van Zomergasten, de ideale zomergast, dit vooral vanwege zijn goede ‘beeldgeheugen’:

‘Uit de gesprekken die we met hem hebben gevoerd, bleek dat hij zijn verhaal goed kan staven met fragmenten. Hij is een goede verteller. Een ideale Zomergast eigenlijk.’

‘Hij heeft veel interessante ideeën over de huidige tijd’, zegt Jurgen van Uden, dit jaar voor het eerst eindredacteur van Zomergasten. ‘Over immigratie en globalisering bijvoorbeeld. Hij woont in Brussel en kent de stad van binnen en van buiten. Wat daar gebeurt op het gebied van radicalisering, terrorisme en de EU is relevant voor ons allemaal. We willen met onze gasten iets zeggen over de samenleving van nu. Ook als je het niet met een gast eens bent, kan dat interessant zijn.’

Ik heb een paar artikelen van hem gelezen en een paar video’s beluisterd, maar die interessante ideeën over immigratie en globalisering ben ik niet tegengekomen. Hij heeft een paar mantra’s die hij steeds herhaalt, zoals dat verzoening en bruggenbouwen pas kan komen nadat er ‘werkelijke gelijkheid’ is, dat zionisme=kolonialisme=racisme en moet dus bestreden worden, desnoods met geweld. Radicalisering wordt veroorzaakt door onderdrukking en is dus aan te pakken door die aan te pakken, etc. Hij stelt de Mohammed cartoons op een lijn met het ridiculiseren van de Holocaust, hij noemt Hezbollah leider Nasrallah een historische figuur waarvoor hij veel bewondering heeft (Nasrallah is verantwoordelijk voor verschillende aanslagen, o.a. op een Joods Cultureel centrum waarbij 83 mensen omkwamen).

Wat er in België gebeurt op het gebied van radicalisering en terrorisme is zeker interessant, en er zijn een hoop mensen die daarover een boeiend gesprek kunnen voeren. Mensen die oog hebben voor nuance en de complexiteit van zaken, die niet in de slachtofferrol zitten of een zondebok aanwijzen voor alle problemen. Filip de Winter heeft zeker ook het een en ander te vertellen over radicalisering, terrorisme en de EU, maar hij lijkt me geen geschikte zomergast en hij zal het ook niet worden. Het kan interessant zijn om een gast te horen met wie je het niet eens bent. Omdat zo iemand verstand van zaken heeft, een originele kijk heeft en de kijker verrast. Iemand wiens wereld beeld is gestoeld op haat tegen bepaalde bevolkingsgroepen en landen, iemand die alle problemen afschuift op een enkele oorzaak, iemand wiens leven in het teken staat van de strijd van ‘ons’ tegen de boze samenleving.

Radikaal ideeëngoed

Ik ben benieuwd welke interessante ideeën Van Uden bij Abou Jahjah heeft ontdekt. Ja, hij giet er een aardig sausje over van opkomen voor gelijkheid en rechtvaardigheid, van emancipatie en strijdvaardigheid. Hij poetst radikale ideeën op met een intellectueel imago, wat me doet denken aan de mensen achter het Oekraïne referendum zoals Pepijn van Houwelingen. Ook hij heeft een boek geschreven, ‘oneigentijds’, dat je een pleidooi voor radicalisering zou kunnen noemen. Net als Abou Jahjah pleit men voor geweld, voor compromisloosheid en is men fel anti-EU. En steunt men een antidemocratische sterke man, Poetin.*) Dat zie je wel vaker: dat links en rechts elkaar tegenkomen op meer dan één gebied. Het cynisme, het sentiment genaaid te worden door de elite, vertegenwoordigd door vermolmde instituties en ‘Brussel’, het idee dat er in feite helemaal geen democratie is en we ‘bevrijd’ moeten worden, je ziet het aan beide kanten terug.

Ik zie dus niet helemaal wat er zo verfrissend is aan Abou Jahjah’s ideeëngoed. Dat de stichting van Israel in 1948 de ergste misdaad van de 20^ste eeuw was? Dat een burgemeester die na een aanslag Joodse instellingen wil beveiligen een zionistenpijper is? Dat hij ‘intens verdriet en sympathie’ voelde na de dood van ‘vrijheidsstrijder’ Saddam Hoessein en dat hij na de aanslagen op de Twin Towers, een ‘sweet revenge feeling’ had? Of dat alle ‘zionistische kolonisten’ in Palestina moeten vertrekken en anders gedood zullen worden door het verzet?

Oh wacht, hij zal zich in de voorbereidende gesprekken met de redactie van Zomergasten niet in deze bewoordingen hebben uitgelaten. Hij zal in nette bewoordingen hebben gezegd dat:

‘Radicaal zijn is iets anders dan een extremist zijn. Door een juiste analyse en morele gesteldheid kan je niet anders dan een radicaal bewustzijn ontwikkelen. Onze maatschappelijke problemen zijn diep, structureel en globaal. Het woord ‘radicaal’ komt van het Latijnse Radix; wortel. Radicaal zijn is het probleem aanpakken bij de wortel.’

De redacteuren besluiten na afloop wellicht dat:

Tijdens het lange gesprek met Abou Jahjah men geen antisemitische uitspraken heeft gehoord. De Libanese Belg heeft vanwege zijn achtergrond en geschiedenis een ander perspectief dan een eurocentrisch georiënteerd vertrekpunt – maar dat lijkt alleen maar een meerwaarde. Zijn uitgebreide kritiek op het zionisme is interessant en het lijkt dan ook van groot belang een open debat over de steun voor Israël vanuit het westen, de ideologie van het zionisme en onderdrukking van het Palestijnse volk te kunnen voeren. (- vrij naar Sunny Bergman, ook VPRO, naar aanleiding van de commotie rond zijn boek bij De Bezige Bij)

Voor de vorm zal Thomas Erdbrink hem met een paar uitspraken confronteren, waar hij gemakkelijk overheen praat – ‘dat was in mijn radikale periode, dat heeft de zionistische propaganda ervan gemaakt, ik heb helemaal niks tegen Joden, het zijn juist de zionisten die anti-Joods zijn en antisemitisme in de hand werken’, etc. Erdbrink zal zijn niet-Europese blik waarderen en hem niet echt tegen durven spreken, bang om zelf voor etnocentrist en dus in feite racist te worden uitgemaakt. Dat nog los van het feit dat het als correspondent in Iran misschien niet zo handig is om Israel te openlijk te steunen. Abou Jahjah krijgt dus drie uur lang de tijd om zonder serieuze tegenspraak zijn ‘radikale ideeën’ te uiten en met film en tv fragmenten te ondersteunen. Hij zal zeggen dat de zionisten net zo erg zijn als de nazi’s, en de Nakba net zo erg als de Holocaust. Dat juist het ontkennen van deze ‘feiten’ de radicalisering van Arabische jongeren versterkt, dat zij zich niet serieus genomen voelen en overal gediscrimineerd worden. Dat wat wij terroristen noemen in feite vrijheidsstrijders zijn, die net zoals ons verzet in de Tweede Wereldoorlog tegen onrecht en onderdrukking strijden. Dat het Westen de puinhoop in de Arabische wereld aan zichzelf te danken heeft met zijn imperialistische politiek.

Monddood

Wat levert zo’n avond op? Veel mensen, ook critici van Abou Jahjah, benadrukken zijn recht op vrije meningsuiting en vinden het niet terecht dat mensen ertegen protesteren dat hij bij De Bezige Bij en Zomergasten zijn radikale ideeën kan ventileren. Dat wordt op één lijn gesteld met iemand ‘monddood’ proberen te maken. Vreemd eigenlijk. Alsof iedereen het recht heeft op deze podia te staan. Uitgevers en kranten weigeren aan de lopende band boeken en bijdrages, dat heeft niks met monddood maken van doen maar met selectie en kwaliteitscontrole. Iedereen mag zeggen wat hij/zij wil zolang dit binnen de wet valt, maar niemand kan een krant, tv programma of uitgever verplichten dit gedachtegoed actief te helpen verspreiden. Onze media zijn pluriform; het bieden van ruimte aan visies die niet door iedereen gedeeld worden hoort bij hun taken. Dat wil niet zeggen dat je notoire racisten of extremisten aan het woord moet laten, of mensen die een al lang bekende riedel opnieuw opwarmen en opdienen. De voorzitter van de NVU krijgt terecht geen column in de krant en wordt niet gevraagd zijn mening te geven over de komst van al die Syrische vluchtelingen. Ook PVV’ers en hun sympathisanten mogen niet vaak hun verhaal doen, al wordt Wilders wel vaak geciteerd.

Het kan interessant zijn ook eens de kant van een extremist te horen: Waarom haatten de nazi’s de Joden zo? Wat drijft een racist? Toch is het oppassen. Je wilt mensen die haatzaaien immers geen podium geven. Abou Jahjah weet waarschijnlijk, net als Wilders, precies hoever hij kan gaan en ook hoe hij mensen die vatbaar zijn voor zijn quasi-linkse populisme kan overtuigen. Waarom leent Zomergasten zich voor het geven van een podium aan een haatzaaier en antisemiet? Veel genoemd: de kijkcijfers. Vorig jaar vielen de kijkcijfers nogal tegen, las ik. Jurgen van Uden bezwoer dat de keuze voor de controversiële Abou Jahjah niks met de kijkcijfers te maken heeft, maar dat wordt niet door iedereen geloofd:

De soms dramatisch lage kijkcijfers van Zomergasten konden de vorige eindredacteur, Peter van Ingen, niets schelen, zei hij twee jaar geleden tegen Algemeen Dagblad toen de uitzending met Jim Taihuttu slechts 266.000 kijkers trok. ‘Wij zijn hier nooit mee bezig,’ beweerde hij over de cijfers. Dat kan bijna niet waar zijn: heel Hilversum kijkt bevend uit naar kijkcijfers want je wordt er als programmamaker keihard op afgerekend. Héél Hilversum? Ja, alle tv-makers die ik ken, ook de VPRO-makers, kijken na de uitzending reikhalzend en trillend uit naar die verdomde kijkcijfers.

… En controverse doet het wat dat betreft goed. Een andere reden dan? Anti-Israel en anti-Westers is hip in bepaalde kringen, en het is stoer om voor de 48.765^ste keer het ‘taboe’ op kritiek op Israel te doorbreken. Men wil het wat suffe imago oppoetsen van een programma voor hoogopgeleide cultuurminnende blanke 60+ers. Dat die mensen wellicht het meeste tv kijken en er voor de lager opgeleide ouderen al genoeg spelletjes en andere verstrooiing is, is niet relevant. De rest van de zomertijd wordt gevuld met sport, sport, en nog eens sport wat tamelijk voor alle leeftijden en groepen is, met uitzondering wellicht van bejaarde hoogopgeleide cultuurminnende vrouwen – het publiek van Zomergasten. Men wil wellicht vooral laten zien er echt niet alleen voor autochtonen te zijn. Vorig jaar werd wat dat betreft nog veilig gekozen voor burgemeester Aboutaleb; dit jaar wil men wat gedurfder voor de dag komen. Hoe dan ook, een antisemiet drie uur een podium geven is niet goed te praten. VPRO, ga je schamen, of beter nog, kom op dit onzalige besluit terug.

Ratna Pelle

*) Zie ook: Uitslag referendum vooral overwinning voor cynisme en angst