= IMO Blog =
Zie ook: De media en de emoties van de Gaza oorlog
Israel verhindert zoals bekend de meeste Palestijnse aanslagen en haalt de meeste raketten uit Gaza boven stedelijk gebied uit de lucht met Iron Dome. Wanneer een aanslag of raketaanval van Hamas wel slaagt zien we echter ook geen close ups van de slachtoffers en rondrennende medewerkers van hulpdiensten met kinderen in hun armen, met toevallig altijd een hoop pers in de buurt zoals we dat van Gaza gewend zijn. Organisaties als Zaka doen hun werk in stilte en ruimen de menselijke resten na een aanslag op zonder persmuskieten in hun nek. Waar de Palestijnen ze zo dichtbij mogelijk laten komen, houdt Israel ze weg, uit piëteit met de overledenen en omdat het in het Jodendom niet gepast wordt geacht om de slachtoffers herkenbaar in beeld te brengen.
In het verlengde hiervan ligt het eeuwige vergelijken van het aantal slachtoffers. Wanneer de Israeli’s 100 Palestijnen hebben gedood, en de Palestijnen tien Israeli’s, handelt Israel disproportioneel, aldus de redenering van veel mensen, inclusief commentatoren die beter zouden moeten weten. Zo bekeken zijn ook veel bombardementen van de geallieerden in de Tweede Wereldoorlog disproportioneel, en veel NAVO acties, en wellicht alle operaties van reguliere legers in zogenaamde asymmetrische oorlogen. Reguliere legers hebben nou eenmaal doorgaans meer slagkracht dan rebellengroepen en terroristen, en willen die ook ten volle inzetten, om de terroristen (die het in tegenstelling tot gewone legers vaak op burgers hebben voorzien en tactieken gebruiken die heel heftige gevolgen kunnen hebben), zo snel mogelijk uit te schakelen.
Disproportionaliteit gaat dan ook helemaal niet om aantallen doden aan beide kanten, maar om de verhouding tussen het te verwachten militaire voordeel van een bepaalde aanval tegenover de te verwachten schade aan burgerdoelen en burgerdoden. Dat is natuurlijk lastig te bepalen, en daarom ben ik van mening dat het voor buitenstaanders bijna niet uit te maken is of een bepaalde operatie proportioneel was. Daarvoor moeten we om te beginnen weten wat Israels beoogde militaire doel was, en of dat ook is behaald, en zo nee, of dat wel te verwachten was, en of dat opweegt tegen de doden en schade en dan ook nog eens of die doden en schade te verwachten waren. Wanneer Israel inwoners dagen van te voren waarschuwt een bepaalde wijk te verlaten en zij doen dat niet omdat Hamas ze niet laat gaan, of omdat Hamas mensen heeft gewaarschuwd vooral niet naar het Israelische leger te luisteren, kun je dan van Israel verwachten dat het maar helemaal afziet van bombardementen in die wijk, ook als daar voor haar een groot militair voordeel (vernietigen van tunnels die naar Israel lopen, opblazen wapendepots, soldaten op de grond ondersteunen) mee kan worden behaald? Maar dit soort vragen worden in de media zelden gesteld.
In de Volkskrant zag ik tussen de inmiddels waarschijnlijk honderden artikelen over het conflict, over ‘vooral vrouwen en kinderen’ die werden gedood, hoe men steeds weer op de vlucht moet en niks te eten of drinken heeft, kapotgeschoten huizen etc. etc., welgeteld één artikel over deze kwestie, en daarin werd ook niet echt diep op de dilemma’s ingegaan en nogal makkelijk beweerd dat een aantal Israelische bombardementen disproportioneel was omdat burgerdoden te verwachten waren. Gezien nieuwe onthullingen over mega Hamas aanslagen die men heeft verijdeld door de tunnels onklaar te maken, denk ik dat dit artikel niet veel waarde meer heeft. Het NRC heb ik iets minder goed gevolgd, dus misschien dat lezers die een dergelijk artikel hebben gezien, waarin zorgvuldig de verschillende kanten en dilemma’s werden gewogen, dat even kunnen melden?
Het ranzige doden vergelijken geeft bovendien de indruk dat het ‘eerlijker’ zou zijn als ook Hamas wat meer slachtoffers zou maken. De redenen voor het verschil in doden wordt volledig genegeerd. Israel doet er alles aan haar burgers te beschermen en stelt haar soldaten bloot aan het gevaar. Zo hoort dat in een oorlog. En dus vielen er onder de soldaten 64 doden, en onder de burgers 3. Hamas doet niks voor de eigen burgers. Daar wordt vaak tegenin gebracht dat ze nou eenmaal niet de middelen hebben van het rijke Israel, maar vergeten wordt dat Gaza het hoogste percentage hulp krijgt van alle derde wereldlanden en Hamas vele miljoenen heeft geïnvesteerd in haar tunnels en raketten, in plaats van huizen en schuilkelders voor haar burgers.
Ik las gisteren dat de VS Israel jarenlang onder druk heeft gezet om ook cement toe te laten in Gaza, ondanks bezwaren dat dit in handen van Hamas zou komen. Hamas kreeg dus zijn cement, en bouwde er tientallen tunnels van, met vele in- en uitgangen, zijwegen, ondergrondse bunkers etc. De burgers werd geen enkele bescherming geboden, integendeel, Hamas vertelde ze de waarschuwingen van Israel te negeren en gebruikte burgerdoelen als huizen, moskeeën, ziekenhuizen en VN scholen voor militaire doeleinden. Zie voor een uitgebreid overzicht van de schendingen van het oorlogsrecht ook dit artikel. Ook dit alles kreeg nauwelijks aandacht in de media, en het bleef vaak bij korte zinnetjes dat ‘Israel Hamas ervan beschuldigde dat…’ maar dat Palestijnse bronnen dat tegenspraken. Dat heet dan evenwichtige berichtgeving.
Journalisten kiezen steeds meer de kant van de underdog en klagen de macht aan, zo schrijft ook Martin Sommer:
Wij zijn niet meer links, wel betrokken. Die betrokkenheid keert zich tegenwoordig tegen de macht in het algemeen, de top of ‘de rijken’. ‘Bent u een schurk’, wierp Sven Kockelman in zijn tv-programma ooit als eerste vraag op. Macht deugt niet, autoriteiten zijn slecht en wij journalisten kiezen vanzelf de kant van de gedupeerden. In de internationale variant concentreert de betrokken journalistiek zich op de mensenrechten. Daar kan niemand tegen zijn, die gelden immers altijd en overal.
Dat is tegelijk prachtig en comfortabel, want zo blijf je weg bij de nare keuzen die nu eenmaal bij macht en politiek horen. Elke politieke beslissing brengt gedupeerden met zich mee, daar is het politiek voor. Je ziet het aan het journalistieke onbehagen met Amerika – Amerika blijft verdachte nummer een omdat het overal macht ontplooit. Tegelijk moeten de Amerikanen overal ter wereld ingrijpen uit hoofde van de mensenrechten. Een onmogelijke combinatie. Israël op zijn beurt is te machtig en misdraagt zich mensenrechtelijk. Maar wees eerlijk, je moet er toch niet aan denken dat de macht tussen Israël en Hamas gelijk verdeeld zou zijn. Dat zou pas een verschrikkelijke oorlog opleveren.
Maar de wereld kan inderdaad niet zonder macht, en machtige landen zijn ook nodig om de schurken te bestrijden. Machtig of sterk zijn bepaalt niet of je gelijk hebt, en hoewel er wat voor te zeggen is dat je van de machtigen en de sterken meer mag verwachten op het gebied van moraal en mensenrechten, zit daar wel een grens aan. Je moet er niet aan denken dat de nazi’s hadden gewonnen omdat de geallieerden zich aan het (huidige) oorlogsrecht hadden gehouden en besloten van de meeste bombardementen af te zien omdat de kans op onschuldige slachtoffers te groot was. Ja, men had soms wellicht andere keuzes kunnen maken, maar om dat te kunnen beoordelen moet je je in de militaire geschiedenis van WOII verdiepen en in de situatie van toen inleven. (Overigens stammen de meeste bepalingen van het oorlogsrecht van ná WOII.)
Zonder een militair deskundige die het Israelische leger van binnenuit kent te raadplegen is het onmogelijk te weten of Israel disproportioneel handelde. Het is absurd te denken dat je het recente Gaza conflict goed kunt begrijpen door met name met Palestijnse bronnen, de VN en mensenrechtenorganisaties te spreken. Israelische deskundigen en commentatoren werden volledig genegeerd (een enkel interview met Martin van Creeveld uitgezonderd), behalve natuurlijk de bekende zeer kritische mensen als Gideon Levy, die alles wat Israel doet per definitie fout vinden. Dat is geen serieuze en objectieve journalistiek. Dat is op zijn best gemakzuchtig, meegaan met de stroom die sensatie en persoonlijk en emo en dichtbij wil, waarbij de eigen professionaliteit opzij wordt gezet. De gevolgen zijn ernstig en hebben vooral Joden de afgelopen maand kunnen ervaren.
Ratna Pelle
Geen opmerkingen:
Een reactie posten