http://www.israel-palestina.info/actueel/2017/07/30/faktencheck-en-feiten-duitse-docu-abbas/
= IMO Blog =
Vorige maand gebeurde er iets heel uitzonderlijks. Ik viel in een Duitse documentaire over antisemitisme (aan de uitzending ging nogal wat vooraf – daarover later meer), waarin een aantal zaken werden benoemd en getoond die je normaal gesproken niet op de publieke tv ziet, ook niet de Duitse, maar slechts leest op vooral rechtse pro-Israel sites. Het was natuurlijk te mooi om waar te zijn en dus verscheen er even later een soort van disclaimer op het scherm waarin werd verwezen naar een ‘Faktencheck‘ met ‘notwendige Erlauterungen und Ergaenzungen’ omdat de film niet aan de journalistieke standaards van de WDR voldoet. In deze Faktencheck werden liefst 29 beweringen uit de film onder de loep genomen en van kontekst voorzien of tegengesproken met andere cijfers en argumenten. Ook werd de film af en toe onderbroken en verscheen een tekst in beeld waarin in de film vermelde zaken in twijfel werden getrokken en negatief genoemde organisaties een weerwoord mochten geven. Gedurende de gehele docu verscheen regelmatig een balk onderin met verwijzing naar deze Faktencheck.
Deze disclaimer was minstens zo bijzonder als de film; ik had het althans niet eerder meegemaakt, en ik heb toch behoorlijk wat eenzijdige, activistische en niet aan alle journalistieke standaards voldoenende docu’s gezien inmiddels. Deze Faktencheck was een compromis: men was eigenlijk überhaupt niet van plan de film te tonen, maar onder druk (en nadat Bild hem 24 uur online had gezet als vorm van protest) ging men overstag. Met de disclaimer en een discussie na afloop (waar de makers niet voor waren uitgenodigd) wilde men zijn onafhankelijkheid en professionaliteit tonen. Hier zou op zichzelf niks op tegen zijn, integendeel, als men zich altijd zo zou opstellen wanneer docu’s over Israel en de Palestijnen toch niet zo neutraal en objectief zijn uitgevallen als de bedoeling was.
Disclaimers
Wat me echter totaal verblufte is dat sinds de meer dan 10 jaar dat ik me met het conflict en de berichtgeving erover bezig houd, ik zoiets niet eerder heb gezien. Talloze leugenachtige, insinuerende, partijdige en activistische docu’s zijn er langs gekomen, ook op de Duitse tv al zal het daar wellicht iets minder extreem zijn geweest als bij ons. Vaak heb ik me verbaasd dat je over Israel blijkbaar gewoon alles kunt beweren, de grootste kolder over genocide, Joodse suprematie en uitverkorenheid, hoe Israel alle vooruitgang in de Arabische wereld tegenhoudt, hoe kolonisten water en eigenlijk alles wat ze maar kunnen stelen van arme weerloze Palestijnen, hoe Israel bewust de Palestijnen net niet uit laat hongeren omdat ze nog van pas komen om in de nederzettingen te werken. Hoeveel bloeddorstige Arabieren hatende in ultra orthodoxe kledij gestoken kolonisten heb ik niet langs zien komen, hoeveel wanhopige het uitschreeuwende Palestijnse moeders, hoeveel vernielde huizen, hoeveel meedogenloze soldaten? Het was allemaal nooit reden voor een disclaimer, voor wat context, voor een reactie van Israels kant of feiten en cijfers van andere instanties dan het ministerie van gezondheid in Gaza en de VN organisatie OCHA waar het aantallen doden in Gaza betreft. Ook na klachten werd niet erkend dat deze of gene docu misschien wat ver ging, misschien toch wat eenzijdig was, misschien wel een erg negatief en vertekend beeld geeft van Israel. Nee, we moesten begrijpen dat niet iedere docu en reportage alle kanten van het conflict precies evenveel aandacht kan geven en niet ieder detail van alle kanten kan belichten. ‘In deze docu stond de Palestijnse familie XYZ centraal en hoe zij de Gaza oorlog hebben meegemaakt. Een andere keer komt de Israelische kant weer meer aan bod.’ ‘We willen de mensen achter het conflict laten zien, en de Palestijnen zijn nou eenmaal, hoe je het went of keert, vaker slachtoffer dan de Israeli’s’. ‘We zijn niet bezig met wie er gelijk heeft maar willen laten zien wat er gebeurt’. Aldus de strekking van de reacties die je na klachten doorgaans kreeg (als er al werd gereageerd). Wat al die eenzijdige en schrijnende beelden en beweringen doen met de kijker, daar is men uiteraard niet verantwoordelijk voor. En dat die andere kant nooit aan bod kwam, werd voor het gemak even vergeten.
Maar nu was er dus opeens een disclaimer bij een documentaire die – niet geheel ten onrechte – door de ARD als niet objectief werd beschouwd. Het zou een enorme ontwikkeling zijn als men dat voortaan bij elke omstreden docu doet. Laat de andere kant zien, trek wat al te makkelijk getrokken conclusies in twijfel, voeg nuance toe waar men kort door de bocht is, geef organisaties of partijen die van ernstige zaken worden beticht de mogelijkheid te reageren. Het is een hoop werk, en dus duur, maar het komt de kwaliteit en professionaliteit zeer ten goede. Wie geen zin heeft in een andere kant van het verhaal, laat de Faktencheck zitten, maar de argeloze kijker weet wel: wat hier wordt getoond is niet onomstreden, ik kan het niet allemaal klakkeloos aannemen. Blijft natuurlijk de vraag wie de Faktencheck checkt en hoe objectief die is, maar je moet ergens beginnen.
Docu en Faktencheck: beide soms kort door de bocht
De docu was zoals gezegd hier en daar wat kort door de bocht. Hij heeft vanaf het begin een cynische ondertoon, die vanuit de makers gedacht misschien begrijpelijk is maar niet bijdraagt aan een goed begrip van het thema. In het begin wordt een toespraak van Abbas voor de VN aangehaald, waarin Abbas o.a. zegt dat:
“Doch sobald diese Besatzung endet, werden die Ausreden verschwinden. Dann werden der Terrorismus, die Gewalt und der Extremismus auf der ganzen Welt und im Nahen Osten sowie in Europa und in anderen Erdteilen enden.”
Ook beweert hij dat rabbijnen de Israelische regering hebben opgeroepen om Palestijns water te vergiftigen om zo de Palestijnen te doden. Hij zegt dat dat een oproep tot massamoord is. Twee dagen later erkent hij dat dit ‘ongegrond’ is, aldus de docu. Daarna legt men een verband tussen de absurde bewering dat de ‘terreur in de gehele wereld eindigt als de bezetting ophoudt, en beweringen van nazi’s die indertijd zeiden dat als het Jodenvraagstuk maar is opgelost de wereld weer vrede kan kennen. Men toont beelden van Julius Streicher, uitgever van ‘Der Sturmer’. Terecht gaat dit de faktcheckers van de ARD te ver en melden ze dat de vergelijking ‘unangemessen’ is. Abbas sprak ook over vrede tussen Israel en de Palestijnen en staat geen ‘Endlosing der Judenfrage’ zoals de nazi’s dat deden, voor. Een inkoppertje, eigenlijk. En zo zijn er meer.
De makers hadden beter de vergelijking achterwege kunnen laten en slechts opmerken hoe absurd de bewering van Abbas is. En als je Abbas dan toch in verband wilt brengen met antisemitisme, dan had men zijn proefschrift over de ‘zionistische medeverantwoordelijkheid voor de Holocaust’ kunnen aanhalen, met daarin beweringen dat er wellicht minder dan een miljoen Joden waren vermoord. Een proefschrift uit 1983 maar hij heeft het nooit echt teruggenomen.
Maar de Faktencheck is ook wat te gretig om de docu te weerleggen en legt op veel slakken zout. Zo zou men deze woorden van Abbas woorden niet goed weergeven:
“Darüber hinaus möchte ich noch sagen, dass vor nur einer Woche einige Rabbiner in Israel ihre Regierung aufgefordert haben, unser Wasser zu vergiften, um Palästinenser zu töten. Ist das nicht eine klare Anstiftung zum Massenmord am palästinensischen Volk?”
In de commentaartekst wordt dit samengevat tot:
“Rabbiner planen palästinensische Brunnen zu vergiften, um deren Land zu rauben?“
Wat slordig weergegeven inderdaad, maar de kern is duidelijk, en de verwijzing naar de antisemitische thematiek die al sinds de Middeleeuwen de ronde doet, blijft overeind. Dat Abbas dit heeft gezegd is ongehoord, en dat toenmalig voorzitter van het EU parlement Martin Schulz na afloop slechts lof had is dan ook schokkend, wat Abbas daarna ook voor holle frasen over vrede en twee staten heeft gepreveld.
(Zie vervolg)
Ratna Pelle
Geen opmerkingen:
Een reactie posten