Racisme, islamofobie en antisemitisme (vervolg)

http://www.israel-palestina.info/actueel/2017/05/03/racisme-islamofobie-en-antisemitisme/

 

= IMO Blog = 

 

Natuurlijk zijn er duidelijke verschillen tussen antisemitisme en islamofobie. Ik heb overigens ook veel moeite met dat tweede woord, juist omdat het probeert beide wel op een lijn te zetten. Religiekritiek klinkt neutraler, maar veronderstelt ook rationaliteit en die is in het islamdebat zoals gezegd weleens ver te zoeken. Religiekritiek veronderstelt daarnaast ook dat het om meer dan één religie gaat. Ik denk dan eerder aan radikale atheïsten zoals Richard Dawkins en niet aan mensen als Geert Wilders. Dus toch maar islamofobie voor mensen die in de islam een bedreiging zien en de invloed/verspreiding van de islam zoveel mogelijk willen tegen gaan. Wat onderscheidt de islamofoob in wezen van de antisemiet?

Mensen die in beide vooral overeenkomsten zien, vergelijken deze tijd graag met de jaren ’30 van de vorige eeuw en de aanloop naar de Holocaust. De mechanismen van stigmatisering en uitsluiting zijn immers hetzelfde, zo redeneert men, en je kunt bij veel dingen die toen over Joden werden gezegd nu moslims invullen en het kan zo uit het partijprogramma van de PVV komen. Waarom wachten totdat de rampen zich voltrekken en niet nu, met de kennis van waartoe zaken kunnen leiden, eerder ingrijpen? We zouden immers altijd waakzaam zijn tegenover uitsluiting en onrecht, dat was toch de les die we uit de oorlog hebben geleerd? Dat klopt, maar als je te snel brand roept komt er niemand meer als er echt brand is. Daarbij maakt de soms extreme focus op alleen de moslims als underdog blind voor bijvoorbeeld hedendaags antisemitisme, dat gedeeltelijk ook juist uit die hoek komt.

In Trouw schreef Robert Vuijsje hierover in een lang artikel. Hij verwondert zich erover dat hij voor veel van de moderne antiracisten ‘wit’ is, en op één lijn wordt gesteld met ‘reguliere witte Hollanders’, terwijl hij zichzelf helemaal niet als Nederlands ziet en evenzeer van allochtone komaf is als veel van de mensen die hij voor zijn serie in de Volkskrant interviewt. Joden zijn zelfs daders geworden, ze staan aan de verkeerde kant:

Het is een van de contradicties in de antiracismebeweging: een obsessieve belangstelling voor de ene vorm van racisme en de historische context ervan en een desinteresse in een andere vorm van racisme die zo ver gaat dat niet eens wordt erkend dat in Nederland een rijke geschiedenis bestaat van antisemitisme. 

 

De gevolgen van de slavernij zijn nog steeds overal aanwezig in de Nederlandse maatschappij, maar hoe Joden 75 jaar geleden massaal uit dit land werden afgevoerd naar vernietigingskampen – van het sentiment dat daartoe kon leiden is zogenaamd niets meer te merken.

(…)

Als Joden horen wij niet bij de meerderheid, maar we worden ook niet meer erkend als een minderheid. Je zou denken dat het voor antiracisten een speerpunt was: een herdenking van de grootste racistische moordpartij uit de recente vaderlandse geschiedenis. Helaas is dit niet het geval.

 

Het blijkt enorm moeilijk voor de ‘moderne antiracisten’, zoals hij de mensen noemt die het felst tegen Zwarte Piet ageren, het slavernijverleden aankaarten, en het over ‘witte mensen’ en hun privileges hebben, om ook oog te hebben voor Jodenhaat. Maar helaas horen we deze mensen niet wanneer er antisemitische incidenten plaatsvinden, een rapper Joden en homo’s beledigt of een neo-nazi site lijsten van Joodse en niet-Joodse ‘volksvijanden’ op internet zet. Nee, het is altijd het CIDI dat dan protesteert, waarop soms wordt verzucht dat de joden er wel altijd snel bij zijn als iemand zich even wat ongenuanceerd uitlaat.

Waarom maakt een Sunny Bergman zich niet even boos om antisemitisme als om racisme? Beide zijn toch even fout? Is dat misschien omdat sommige moslims zich zelf nogal antisemitisch uiten? Of omdat men het beleid van Netanyahu de Joodse gemeenschap aanrekent? Velen voelen zich immers, ondanks vaak stevige kritiek, toch verbonden met Israel en zien hierin niet alleen een land waar ze welkom zijn en ‘thuis’ kunnen komen, maar ook een land waar je heen kunt als de grond onder je voeten in Europa wederom te heet zou worden.

Maar ook veel mensen die zich opwerpen als anti-antisemieten zijn selectief verontwaardigd. Ze hebben er geen probleem mee wanneer Wilders of Baudet moslims en niet-westerse culturen in het algemeen minderwaardig en gevaarlijk noemen. Wanneer wordt gesuggereerd dat de meeste vluchtelingen criminelen en terroristen zijn die onze cultuur kapot willen maken, wanneer Sylvana Simons de meest walgelijke zaken naar haar hoofd krijgt. Sterker nog, sommigen doen hier enthousiast aan mee. Wanneer moslims of donkere mensen zich beklagen over racisme en discriminatie, doen ze aan ‘huilie-huilie’, zo lezen we op GeenStijl en De Dagelijkse Standaard. Als ze het hier niet bevalt, dan rotten ze toch fijn op naar hun eigen land? wordt moeiteloos gezegd over mensen wiens ouders hier in de jaren ’60 naartoe kwamen om in onze fabrieken de arbeidstekorten op te vangen. Hierheen gehaald op verzoek van het bedrijfsleven, met steun van de VVD.

Vuijsje schrijft:

Dit is een van de andere contradicties bij antiracisten: ze eisen verdieping en empathie op voor het verhaal van de eigen groep, maar brengen geen enkele interesse op voor het verhaal van de ander.

 

Dit is een van de contradicties van zowel veel antiracisten als anti-antisemieten: het lijkt erg moeilijk empathie op te brengen voor een andere minderheid die eveneens heeft geleden en nog met discriminatie en stigmatisering te maken heeft. Het grootste verschil tussen racisme gericht tegen Arabieren en andere niet-westerse allochtonen en antisemitisme is wellicht dat de mensen die het het felst bestrijden vaak lijnrecht tegenover elkaar staan.

Maar het is toch zeker een groot en wezenlijk verschil dat de Joden daadwerkelijk massaal zijn uitgemoord, terwijl het ergste wat moslims in de moderne geschiedenis overkwam wat nare uitspraken van Wilders waren, wat afwijzingen bij sollicitaties en negatieve blikken of een enkele scheldpartij op straat? Ook allemaal niet leuk, zeker, maar toch van een iets andere orde? Aldus Vuijsje in iets andere bewoordingen in zijn stuk. En zijn moslims daarnaast niet zelf ook deel van het probleem? Uit naam van hun religie worden mensen opgeblazen, de keel doorgesneden, ontvoerd en verkracht.

Het is waar dat de slavernij langer geleden is en dat we te makkelijk doen alsof de periode 40-45 een afwijking was die verder buiten onze verlichte westerse cultuur staat. Het was recenter, het was op grotere schaal, en juist het nog altijd levendige westerse antisemitisme laat zien dat het niet zozeer een afwijking was maar een extreme voorvoering van in het westen reeds lang gewortelde ideeën. Denk bijvoorbeeld aan Luthers tirades tegen de Joden, een man die dit jaar in het bijzonder wordt geëerd als een belangrijke historische figuur in onze geschiedenis. Zijn antisemitisme wordt benoemd, maar speelt geen grote rol en doet niet echt af aan de feestelijkheden.

Ander voorbeeld zijn de christelijke bekeringsverhalen in kinderboeken over Joden waarover historicus Ewoud Sanders onlangs een boek publiceerde. In soms bloederige verhalen wordt verteld over Joden die zich tot het christendom bekeren en vervolgens door hun eigen familie worden geschopt, geslagen en zelfs gekruisigd uit woede en wraak. Joden als bloeddorstige en haatdragende figuren, die zelfs bereid zijn hun kinderen in een smeltoven te stoppen. Dit laatste boek stond nog in de jaren ’50 in het Nederlands Taalboek voor de r.k. lagere school. Na ophef werd het uit de circulatie genomen, maar dergelijke verhalen worden nog steeds uitgegeven door protestantse uitgeverijen, zoals het boek ‘De zoektocht van Lea Rachel’. Uit de NRC van 4 maart:

We citeren de heer (inmiddels dr.) Ewoud Sanders: “De zoektocht van Lea Rachel gaat over een dertienjarig Joods meisje, Lea Jacobson, dat dankzij christelijke buren tot de overtuiging komt dat Jezus de Messias is. Haar vader (gebogen neus, zwarte baard) heeft juist een grondige hekel aan ‘vuile christenen’, die hij steevast gojims noemt. Als vader Jacobson over hen praat ‘spuwt hij altijd op de grond’. Lea’s broer en zus verzinnen van alles om hun christelijke buren weg te pesten: het ‘leuke spel’ gojimpakkertje. Als de buren verhuizen, maken zij een vreugdedansje. Later krijgt Lea te maken met Joodse jongens die haar mishandelen en haar bijbel verbranden, met rabbijnen die haar bedreigen en proberen om te kopen, met orthodoxe Joden die haar opsluiten en dagenlang niets te eten geven.”

 

Het CIDI nam contact op met uitgeverij Den Hartog, die lieten weten te zijn geschrokken van deze inhoud en daarom het boek niet meer te herdrukken. Men zou ‘in beraad nemen om de resterende voorraad aan de handel te onttrekken’, maar dat is niet gebeurd. Een paar dagen later liet een woordvoerder weten: ”Door het boek niet te herdrukken hebben we al een mooi gebaar gemaakt. Dit vinden wij voldoende om aan de grieven tegemoet te komen. We staan onverkort achter deze uitgave.” Ongelofelijk. Maar even ongelofelijk is het weinige stof dat de kwestie deed opwaaien. Omdat Sanders jarenlang een rubriek in de NRC heeft kreeg hij daar een lang artikel, maar de antiracistische goegemeente leek het niet te boeien.

 

Zoals gezegd ondernam het CIDI met succes actie tegen de neonazi site altrechts.com. Deze website was ikzelf enkele weken eerder tegengekomen toen ik citaten van Baudet googelde, maar de pagina met de Joodse en niet-Joodse volksvijanden was mij toen ontgaan (of stond er nog niet op). Inmiddels is de site offline. Inmiddels zijn er onder andere namen echter alweer nieuwe lijsten opgedoken. Dit zijn allemaal voorbeelden van antisemitisme dat niet aan allochtonen en de islam kan worden gelinkt, maar onderdeel is van onze eigen christelijke en westerse cultuur. En daarom wordt het wellicht door beide kampen nogal genegeerd: de antiracisten zijn alleen geïnteresseerd in racisme tegen niet-westerse allochtonen en daar horen de Joden niet bij, en veel mensen die het voor Joden (zeggen) op te nemen, zijn vooral geïnteresseerd wanneer het past in hun verhaal van een goede en verlichte westerse cultuur waar de Joden deel van uitmaken, die wordt bedreigd door niet-westerse barbaren.

 

Het was eeuwenlang normaal om niet-westerse buitenlanders als minderwaardig te zien. Donkere mensen werden als slaven verhandeld, als apen op tentoonstellingen en kermissen getoond, er werd onderzoek gedaan naar schedelgroottes en andere zogenaamde rassenkenmerken, en vooraanstaande denkers, schrijvers en staatslieden waren racistisch en antisemitisch. Omdat de Joden zich meer dan andere minderheden in ons midden vestigden, werden zij hier in de meest extreme vorm slachtoffer van. In bijna ieder dorp woonden wel Joden, behalve wanneer zij werden verjaagd na het decreet van een nieuwe heerser. Antisemitisme was zo fel en alomtegenwoordig omdat de Joden als concurrenten van het christendom werden gezien, door hun weigering zich te bekeren stelden zij de christelijke versie van de Bijbel ter discussie.

Dat moslims heden ten dage zelf ook deel van het probleem zijn doet niks af aan de kwaadaardigheid van uitsluiting, stigmatisering en vijanddenken tegen bepaalde bevolkingsgroepen of religies. In de principes van apart zetten en uitsluiten zitten veel overeenkomsten. Wel bemoeilijkt het slachtofferdenken van sommigen de discussie. Het zou mooi zijn als moslims in grotere getalen en royaler zouden erkennen dat in naam van hun geloof op dit moment wel erg veel rottigheid wordt uitgehaald, en soms wat fel uitgevallen kritiek daarop niet gelijk stellen aan racisme. En rechts populisten die alle vrijheid van meningsuiting opeisen voor zichzelf moeten ook verdragen dat allochtonen weleens minder aardige dingen over onze cultuur te zeggen hebben, een cultuur die bovendien wat minder ‘judeo’ is dan Wilders en Baudet & co het graag voorstellen. Een cultuur die met vallen en opstaan probeert haar nare kanten kwijt te raken en te verwerken. En daarbij geregeld dreigt terug te vallen.

Ratna Pelle