Racisme, islamofobie en antisemitisme

http://www.israel-palestina.info/actueel/2017/05/03/racisme-islamofobie-en-antisemitisme/

= IMO Blog =

In mijn mijn vierluik over Thierry Baudet kwamen ook de lastige en vaak onterecht op één lijn gestelde begrippen islamofobie, racisme en antisemitisme even aan bod, o.a. toen ik een citaat van Martijn de Koning aanhaalde uit mei 2016, waarin hij het had over het ‘racialiseren van moslims’. Ik beloofde toen er later op terug te komen. De Koning stelt dat kritiek op moslims wel degelijk racistisch kan zijn, omdat vaak op dezelfde manier over ze wordt gesproken als bij racisme: ‘… als een herkenbare groep die specifieke, onveranderlijke en natuurlijke eigenschappen wordt toegedicht en die als inferieur geldt.’ Hij hekelt hoe veel politici een groep ‘die divers is in opleidingsniveau, in etnische herkomst en in politieke en religieuze overtuiging één label [krijgt] opgeplakt. Vervolgens wordt het gedrag van de mensen in deze groep verklaard op basis van een doembeeld van de islam, die per definitie intolerant, agressief en onverenigbaar met het ideaalbeeld van het liberale en/of joods-christelijke Westen zou zijn’.

Dit argument wordt door veel antiracisten gebruikt en ik kan er een heel eind in mee gaan. Er wordt vaak behoorlijk generaliserend over moslims gesproken, in termen waar lang niet iedere moslim zich in zal kunnen vinden. Men heeft vaak het gevoel zich steeds tegen deze stereotyperingen te moeten verdedigen en voelt zich daarom in het defensief gedrukt. Dit geldt overigens niet alleen voor moslims, maar voor zowat alle minderheden, maar bij moslims komt dit effect samen met de discussie over integratie, het uit naam van de islam gepleegde geweld en de vraag in hoeverre mensen uit andere culturen zich moeten aanpassen of wij juist open moeten staan voor verschillen.

Geestelijk of lichamelijk gehandicapten klagen ook over stigmatisering, en de soms infantiele manier waarop ‘gewone’ mensen ze bejegenen. Ook homo’s hebben nog steeds met stereotype opvattingen en discriminatie te maken, en dat geldt nog sterker voor transgenders en mensen die zich als genderneutraal zien. En zopas las ik een stuk van iemand met een diagnose autisme die zich ergert aan de vaak negatieve benadering van zijn ‘handicap’. Hij heeft ook gelijk maar een nieuw woord verzonnen voor zijn aandoening om het uit de negatieve sfeer te halen: “Maar de samenleving blijft hardnekkig volhouden dat er sprake is van een ziekte die genezen moet worden, in plaats van natuurlijke diversiteit van neurologische compositie.” Hij heeft het vervolgens over de ‘de repressieve opstelling van de rest van de samenleving ten opzichte van neurodiversiteit’. Prachtig woord voor een aandoening die vaak (ten onrechte) gelijk wordt gesteld met gebrek aan empathie en slechte communicatie.

Dit alles is natuurlijk geen racisme, al zijn de mechanismen die eraan ten grondslag liggen wel voor een groot deel identiek. We onderscheiden seksisme, homofobie, en zelfs speciesisme (jezelf boven dieren stellen en hun discrimineren) en er zijn nog veel meer varianten te bedenken, maar ridiculiseer je daarmee niet het werkelijke racisme? Het racisme van de nazi’s, maar ook van het apartheidssysteem in Zuid-Afrika en de slavenhandel? Net als bij antisemitisme is de vraag: als iedereen wel een beetje racistisch is (uit psychologisch onderzoek blijkt keer op keer dat we ons allemaal net iets prettiger voelen bij mensen die op ons lijken, dezelfde religie hebben, dezelfde huidskleur en uit hetzelfde milieu komen, en ook dat we knappe mensen positievere eigenschappen toedichten dan minder knappe en sneller een gunst zullen verlenen), dan verliest het woord zijn waarde en wordt het nietszeggend.

Is een schuine mop of een niet ter zake doende opmerking over het uiterlijk van een vrouw seksistisch? Is het verkeerd van gehandicapten te spreken in plaats van ‘anders mobielen’? En mag je iemand die in jouw ogen niet goed luistert ‘autistisch’ gedrag verwijten? Het zijn allemaal zaken die als kwetsend kunnen worden ervaren, maar hoe zwaar moeten we eraan tillen? Mogen we van minderheden en mensen met één of andere beperking of vorm van anders-zijn verwachten dat ze af en toe tegen een misplaatste grap of zogenaamd gevatte opmerking kunnen? En wie bepaalt dan wat wel normaal is en wat afwijkend en hoever die grappen mogen gaan? Wanneer ik over racisme nadenk stuit ik vaak op dit soort problemen, oftewel: waar ligt de grens tussen algemeen ongevoelig gedrag en gedrag of ideeën die voortkomen uit racistische/seksistische etc. vooroordelen?

Volgens Jonathan van het Reve, die reageerde op Martijn de Koning, is het allemaal eigenlijk heel simpel:

Wie bezwaren tegen de islam toch per se wil blijven vergelijken met racisme, zal telkens weer aanlopen tegen een groot, fundamenteel verschil tussen die twee. Racisme is namelijk altijd en overal totale bullshit. Er zit niks in, ook niet een beetje. Het is alleen maar haat. Om een racistisch betoog te ontkrachten, hoef je dus niet geduldig uit te leggen dat ook Aziaten heus erg aardig kunnen zijn – wie dat niet snapt, is te achterlijk om mee te praten. Zeg je iets racistisch? Dan ben je gewoon af.

Diezelfde Van het Reve neemt het aan het einde van zijn lange betoog op voor Abou Jahjah, die onterecht van antisemitisme zou worden beschuldigd:

Abou Jahjah, die de Deense Mohammed-cartoon dus racistisch noemt, wordt zelf vaak van jodenhaat beschuldigd vanwege zijn kritiek op Israël. In hetzelfde gesprek bij Pauw vertelt hij zuchtend hoe lastig dat is: ‘Als ik niet meer over zionisme mag praten, hoe kan ik dan kritiek uiten op Israël?’ Dat is precies het punt, maar hij snapt het blijkbaar alleen als het hem zelf overkomt. Of hij snapt het mechanisme juist heel goed, en gebruikt het bewust in zijn voordeel. Hoe dan ook: kritiek op Israël automatisch gelijkstellen aan antisemitisme is net zo contraproductief als kritiek op de islam afdoen als ‘islamofobie’.

Nee, Jonathan, jij hebt het zelf ook niet begrepen. Abou Jahjah zegt dat hij alleen maar kritiek heeft op Israel, maar daarachter gaat wel degelijk Jodenhaat schuil. Kritiek op Israel automatisch gelijkstellen aan antisemitisme is inderdaad net zo contraproductief als kritiek op de islam afdoen als racisme. Maar soms gaat antisemitisme gekleed in een antizionistisch jasje, en soms wordt racisme verborgen achter wollige mooipraterij over onze cultuur die zoveel beter of ontwikkelder zou zijn en onze superieure waarden of religie. Soms, niet altijd. En dus moet je verder kijken naar wat iemand zegt en wat iemand doet. Het verleden van Abou Jahjah is wat dat betreft veelzeggend. En dan nog is de precieze grens soms lastig te trekken. Het verschil tussen islamkritiek en racisme is dus niet altijd zo eenduidig. Daarom blijft de discussie hierover ook maar oplaaien, net als de discussie over kritiek op Israel en antisemitisme.

De vraag is ook wat je verstaat onder ‘kritiek’. Mensen die zichzelf zien als kritisch ten opzichte van Israel hebben het soms over etnische zuiveringen, apartheid en vergelijken Israels acties soms zelfs met die van de nazi’s of andere vreselijke oorlogsmisdadigers. Dat noem ik geen rationele kritiek meer als je kijkt naar de feiten, en als je Israel op een aantal punten vergelijkt met andere landen die in een voortdurend conflict zijn met opstandelingen en/of vijandige buurlanden. Dat is Israel bashing, dat is selectieve verontwaardiging, dat is al het negatieve gigantisch uitvergroten en de context en oorzaken volledig negeren. Het is bronnen op hun woord geloven die men wat betreft andere onderwerpen met een flinke korrel zout zou nemen. Er zit vaak, maar niet altijd dus, ook Jodenhaat achter, of onbewuste negatieve vooroordelen over Joden waardoor iets lelijks dat zij doen veel meer woede en emotie oproept.

Zo heeft Wilders ook niet slechts rationele kritiek op de islam als religie. Naast zijn doelbewuste provocaties en grove beledigingen, legt hij alles wat moslims doen op zijn negatiefst uit. Zaken die eigen zijn aan zowel de islam als andere religies worden alleen moslims kwalijk genomen. Extremisme van Joden en christenen wordt genegeerd, en gematigde moslims bestaan niet; dat zijn feitelijk ook radikale moslims die aan ‘taqijja’ doen, een soort appeasement om ons om de tuin te leiden. Moslims zijn dus per definitie slecht, ook wanneer dat niet uit hun woorden en daden blijkt. Zoiets zeggen antizionisten ook over Israel. Als het homo’s goed behandelt, is dat pinkwashing en slechts bedoeld om ons zand in de ogen te strooien. Als het Palestijnse kinderen in ziekenhuizen behandelt of snel hulpteams naar een rampgebied stuurt, is dat slechts om af te leiden van haar vreselijke misdaden tegen de menselijkheid.

Met mensen met een dergelijke visie is niet te praten. Ze hebben geen ‘kritiek’ maar zijn vervuld van haat. Ze zijn immuun voor argumenten. Ook zij zijn dus af, in de woorden van Jonathan van het Reve, al verpakken ze hun haat nog zo netjes als religiekritiek of kritiek op Israel. Hun haat of afkeer komt gevaarlijk dicht bij racisme en antisemitisme. Onder die haat zitten vaak weer vooroordelen en stereotyperingen van bepaalde bevolkingsgroepen. En zo kom je toch ook weer bij het punt van De Koning uit, dat moslims (en andere minderheden) ‘geracialiseerd’ worden.

Ratna Pelle

(vervolg hier)