http://www.israel-palestina.info/actueel/2016/11/26/stem-van-het-volk/
= NIMO Blog =
De afgelopen weken kregen we een stortvloed aan artikelen over ons heen die de vraag probeerden te beantwoorden hoe erg Trumps presidentschap zal uitpakken, in hoeverre de wereld in gevaar is en populisten nu overal de macht gaan grijpen en waar ‘de elite’ deze afstraffing aan te danken heeft. De ‘mainstream media’ werden ervan beticht Trump te demoniseren en geen eerlijke kans te willen geven, en uiteraard waren veel journalisten inderdaad niet erg blij met deze uitkomst van de verkiezingen. Voor wie beweert dat ‘het volk’ heeft gesproken, en dat het feit dat de peilers en duiders dit niet zagen aankomen zou betekenen dat men het kontakt met dit volk is kwijtgeraakt: Clinton won de zogenaamde popular vote met meer dan 2 miljoen stemmen. Trump zei vier jaar geleden nog dat hij vond dat die popular vote de doorslag moest geven, maar daar heb ik hem nu niet meer over gehoord. Toch is een feit dat de meesten deze uitslag niet zagen aankomen, wat veelal wordt geweten aan de ‘silent majority’ die van tevoren niet zei op Trump te gaan stemmen. Deze in feite silent minority is boos, gefrustreerd en heeft alle vertrouwen in de politiek verloren, aldus het cliché, waarop vaak volgt dat ‘de politiek’ eens wat beter naar deze mensen moet luisteren, en ‘de media’ deze mensen eens serieus moeten gaan nemen.
Het volk bij Pauw
Dit kwam heel aardig tot uiting bij Pauw twee weken geleden. Men had een hoop boze brieven gekregen van mensen die zich hadden geërgerd aan hoe ‘de elite’ bij Pauw en andere praatprogramma’s niet wilde toegeven dat men eindelijk eens een terechte opdonder had gehad en niet meer om ‘het volk’ heen kan, en meer van dergelijke gemeenplaatsen. Pauw had een paar van hen gevraagd dit in de studio te komen uitleggen aan Alexander Pechtold, die bij deze mensen meer dan wie ook symbool staat voor de elite en wat daar allemaal mis mee is. De ‘boze Nederlanders’ bleken best aardig en vertelden dat er niet naar ze werd geluisterd, dat ze niet werden betrokken, dat ze voor Wilders waren maar geen racisten waren en dat politici van alles beloven maar niks doen. Waarop Pechtold uiteraard inkopte dat juist Wilders veel belooft en die al na een dag zijn verkiezingsbelofte over de AOW brak, en dat ook niet alle beloftes van Trump even geloofwaardig zijn. De inhoudelijke discussie bleef op dit niveau steken, want op de vraag hoe deze mensen dan wel betrokken wilden worden kwam geen duidelijk antwoord. Ook de vraag wie nou precies bij de elite hoort en dus niet deugt en wie ‘het volk’ is bleef onbeantwoord. Waarom is Pechtold meer elite dan Wilders? Verdient hij meer? Heeft hij meer macht? Elitairdere vrienden? Of vooral elitairdere ideeën? Ik vermoed vooral dat laatste: pro-Europa en voor diversiteit zijn geldt tegenwoordig als elitair. Ook is het een scheldwoord geworden voor wie jou onwelgevallige meningen verkondigt: noem hem elitair en je hoeft er verder niet inhoudelijk op in te gaan; wie er zo over denkt als wij is goed en spreekt de taal van het volk. Maar het was goed dat beide ‘kanten’ eens bij elkaar zaten en in een redelijk ontspannen sfeer hun mening gaven.
Ondertussen breken media zich al jaren het hoofd over hoe die ‘gewone man’ te bereiken, en verschijnen bij Pauw regelmatig groepjes gewone en soms boze mensen, zoals boze vloggers, boze mensen uit Oranje, boze voetbalsupporters, armen of ouderen, waartegenover dan vaak een politicus zit die zich deemoedig opstelt en belooft de kritiek ter harte te nemen. In de brievenrubrieken en meer nog in reacties op internet lopen boze gewone burgers regelmatig leeg over alles wat niet deugt, en websites als GeenStijl en omroep PowNed geven ruim baan aan de onvrede van de boze burger. Wat hebben al die aandacht en al dat luisteren ons opgeleverd? Niet dat mensen minder boos zijn en ook niet dat mensen zich nu gehoord voelen, en de weg weten naar de lokale afdeling van een politieke partij als ze meer invloed in hun gemeente willen hebben. Ook de boze burgers bij Pauw zullen niet van mening zijn veranderd en nu inzien dat ze meer zijn gehoord dan de meeste andere Nederlanders. Het gevoel niet serieus te worden genomen zit diep en is niet rationeel.
Boze burger
Deze sentimenten verder negeren met het idee dat we hebben gedaan wat we konden en dat mensen maar eens volwassen moeten worden en beseffen dat ze niet altijd hun zin kunnen krijgen, werkt averechts. Overigens zit het ook dieper dan bij het prototype van de boze burger: een laagopgeleide, ietwat ordinaire figuur met tatoeages en een petje op die ‘hullie’ van alles de schuld geeft. De boze burger is deels ook een cliché, zoals bij de zoektocht van de media bleek: vaak zijn ze net wat minder boos dan het cliché wil, of hebben toch wel een goed verhaal, of zijn wel goed opgeleid en wonen in een mooi huis in een nette buurt, etc. Het sentiment dat we met de boze burger associëren kennen we allemaal op zijn tijd. Het heeft te maken met controle verlies, verongelijktheid, oprechte woede bij het zien van misstanden, en wantrouwen in de gevestigde politiek en instanties. Het lijkt echter, mede door toedoen van de sociale media waar iedereen anoniem kan leeglopen, steeds overheersender te worden. En het mechanisme waarbij dat weer wordt gerelativeerd of omgezet in constructieve actie, lijkt steeds vaker te ontbreken.
De boze burger maakt zich gehoord door tegen het Oekraïne verdrag te stemmen, meer referenda af te dwingen, op Wilders te stemmen en een enkele keer zelfs boos de straat op te gaan. En door compleet los te gaan op internet en Sylvana Simons te bedreigen, of de scheidsrechter die verkeerd floot bij de wedstrijd van zijn zoontje of de medewerker achter het loket die slecht nieuws heeft over z’n uitkering. Hij stemt niet tegen zo’n verdrag omdat hij het heeft bestudeerd en tot de conclusie kwam dat er een paar clausules instaan die volgens hem niet goed zijn voor onze economie. Nee, hij stemt tegen omdat hij Brussel wantrouwt, niet in nog een vaag verdrag wil worden gerommeld of om te laten zien dat je ‘het volk’ niet straffeloos kunt negeren.
In de sociale wetgeving en zorgverzekeringen heeft hij zich niet verdiept maar hij ziet wel dat er meer gedaan moet worden met minder mensen en deelt boos de berichten over pyamadagen of drie plasmomenten per dag op facebook. Hij ziet dat hij jaren moet wachten op een woning terwijl zijn gemeente verplicht wordt om tientallen woningen met urgentie aan vluchtelingen toe te wijzen. Hij kan geen vast contract meer krijgen maar moet wel doorwerken tot zijn 70ste. Mensen maken zich soms terecht boos, maar de oude machtsmiddelen gebruiken ze niet meer: de vakbond verliest in rap tempo macht en leden, massaal de straat opgaan is ouderwets of te links, en men stemt op partijen die vaak juist vóór bezuinigingen op de sociale zekerheid hebben gestemd.
Oneliner Wilders
Ook Wilders heeft een vreemd beeld van democratie. Hij weet als geen ander met zijn voortdurende botheid en directheid de boze burger aan zich te binden, die zich bij hem eindelijk gehoord voelt. Maar de PVV zelf heeft buiten de gedoogsteun aan het eerste kabinet Rutte nauwelijks verantwoordelijkheid genomen. Wilders komt nooit in tv programma’s of kranten zijn beleid uitleggen of kritische vragen beantwoorden. Men moet het doen met oneliners (vaak via Twitter) die hij doelbewust inzet om weer de krantenkoppen te halen. Verantwoording afleggen is er sowieso niet bij, want de partij wordt dictatoriaal bestuurd door hem en er is geen enkele interne partijcontrole of democratie. Laatst vertelde een ex perswoordvoerder in een ontluisterend verhaal in de Volkskrant hoe Wilders met zijn medewerkers omging en hoe hoog de werkdruk was. Overleg was uitgesloten, hij kreeg voortdurend bevelen die binnen 2 minuten moesten worden opgevolgd anders stond een boze secretaresse voor de deur. Verschillende medewerkers raakten overspannen en hijzelf raakte aan de drank en drugs en stal uiteindelijk meer dan 100.000 Euro uit de partijkas.
Het is het zoveelste schandaal binnen de partij maar het deert de boze burger niet, want die hecht daar geen waarde aan. Het is immers allemaal doorgestoken kaart en pogingen van ‘de elite’ en de ‘verrotte linkse media’ om hun Wilders kapot te maken, zoals ze nu ook Trump al kapot proberen te maken nog voordat hij iets heeft kunnen doen. Populistische politici kunnen wat dat betreft op veel krediet rekenen van hun achterban. Alles wat mensen normaal gesproken stoort aan politici en het politieke spel wordt hen niet aangerekend; zij poseren als buitenstaanders (wat Wilders zeker niet is) en stellen zich anti-politiek op. Maar ze kunnen dit imago alleen volhouden zolang ze niet al teveel verantwoordelijkheid nemen.
Ratna Pelle
Zie verder: Extreemrechts, fascisme en Trump
Geen opmerkingen:
Een reactie posten