Twee Staten, Eén Thuisland?

http://www.israel-palestina.info/actueel/2016/10/15/twee-staten-een-thuisland/

 

= IMO Blog =  

Vorige keer schreef ik over een uitgebreid interview dat 10 september in NRC verscheen met Nir Baram, een kritische Israelische schrijver die in de bezette gebieden heeft rondgereisd en mensen vroeg naar de oplossing voor het conflict.

Zoals gezegd gaat het interessantste deel van het interview over de vraag wat een oplossing zou kunnen zijn, en Barams idee dat niet een tweestatenoplossing, maar een confederatie met fluïde grenzen realistischer is. Zo kunnen de kolonisten blijven wonen waar ze wonen en, aldus de NRC, 'de Arabieren in Israël kunnen blijven, zij worden Palestijns staatsburger en Israëlisch ingezetene'. Vreemd, aangezien het voor een meerderheid nooit een serieuze optie is geweest dat zij zouden moeten vertrekken. De vluchtelingen en met name hun talrijke nakomelingen kunnen niet naar Israel 'terugkeren' bij een tweestatenoplossing, maar de al in Israel wonende Arabieren, die Israelisch staatsburger zijn, kunnen uiteraard blijven (alleen Lieberman stelde naar mijn weten voor om bepaalde gebieden met veel Arabieren uit te ruilen voor de nederzettingenblokken). NRC lijkt hier echter te suggereren dat de Arabieren in Israel onder een tweestatenoplossing naar het nieuwe Palestina zullen moeten verhuizen?

Of volgens het plan dat Baram steunt de vluchtelingen ook naar Israel kunnen terugkeren wordt niet vermeld. Wel moet iedereen overal kunnen wonen, wat volgens Baram 'de bestaande ongelijkheid wat betreft geld en macht' in stand houdt, waarbij de Israeli's sterk in het voordeel zouden zijn. Daarnaast is de vraag of het rechtvaardig is die ongelijkheid te willen opheffen. Kun je van Israeli's verwachten dat zij het zoveel armere Palestina halfweg ontmoeten? Je eigen welvaart opofferen voor een volk waarmee je bijna een eeuw in conflict leeft, lijkt me eerlijk gezegd wat veel gevraagd.

Vertrouwen

Er zijn meer serieuze problemen, maar het feit dat een groep mensen uit beide 'kampen' met elkaar is gaan praten en tot een aantal gemeenschappelijke ideeën en principes is gekomen, is op zichzelf al goed nieuws. Een aantal zaken wordt slechts oppervlakkig aangetipt, waarschijnlijk omdat men het er niet goed over eens kon worden en de materie ook ingewikkeld is. Zaken als de Palestijnse vluchtelingen, veiligheid en Jeruzalem zijn bij ieder plan de hete hangijzers, maar belangrijker dan dat is misschien nog wel de vraag of men elkaar kan vertrouwen, en of er reden genoeg is voor beide volken om een dergelijk vergaand plan in overweging te willen nemen. Die kans lijkt me, vooral aan Israelische kant, vrijwel nihil. Het mag verrassend zijn dat een aantal kolonisten erbij betrokken is, het plan lijkt over het geheel genomen vooral aan Palestijnse grieven tegemoet te komen. Iedereen zal (op termijn, dit gaat in fases) zich immers vrij kunnen vestigen en vrij kunnen reizen, iets wat vooral Palestijnen nu missen. De Palestijnse staat zal evenveel te zeggen hebben als Israel binnen de confederatie, wat een enorme achteruitgang (en risico) betekent voor Israel. Van nauwe economische samenwerking zullen vooral Palestijnen profiteren. Het plan staat vol goed bedoelde maar irreële zaken zoals:

The two states would be democratic; their regime would be founded on the principle of the rule of law, on the recognition of the universality of human rights as recognized in international law, on equality, and on the inviolability of life and liberty.

Dat kun je wel mooi opschrijven, maar we hebben inmiddels gezien hoe moeilijk democratie zich laat opleggen in het Midden-Oosten. De Palestijnen hebben net zo min als andere landen in het Midden-Oosten een traditie wat dat betreft. De PA is corrupt, Abbas is al 11 jaar aan de macht, andersdenkenden wordt de mond gesnoerd. En dan hebben we het nog niet over Hamas.

Veiligheid

Uiteraard moeten beide staten hun onenigheden vreedzaam oplossen, en optreden tegen elke uiting van geweld en terreur. Er mogen geen gewapende groeperingen die niet onder gezag van de overheid van een van beide staten vallen, op het grondgebied van die staat opereren. Er komen gedemilitariseerde zones en een defensiepact tegen externe bedreigingen. Buitenlandse legers mogen alleen na gezamenlijke toestemming het grondgebied betreden. Er komt een gemeenschappelijke veiligheidsraad, waaronder een gemeenschappelijke strijdkracht opereert die de externe grens van het nieuwe thuisland moet bewaken.

Dit alles is misschien realiseerbaar als beide volken een paar generaties in vrede en rust hebben samengeleefd. In de huidige situatie lijkt het utopisch en volkomen irreëel. Het komt erop neer dat Israel zijn leger moet opdoeken, of anders gezegd, dat dit leger opgaat in een nieuwe strijdkracht die onder gezamenlijk gezag komt. Er wordt blijkbaar vanuit gegaan dat er geen terroristen meer zijn of gewapende groepen (dat was immers niet toegestaan, dus zijn ze er niet) die binnen dit thuisland aanslagen plegen en de boel proberen te destabiliseren. Er komen een aantal gemeenschappelijke instituten, o.a. op juridisch en economisch gebied. De samenwerking en gevraagde solidariteit van Israel gaan verder dan die nu tussen de verschillende EU landen, terwijl die qua geschiedenis, religie en cultuur zoveel meer gemeen hebben dan Joden en Palestijnen. Ook dat is dus volkomen onrealistisch. Over misschien wel het belangrijkste om al dit fraais mogelijk te maken wijdt men niet lang uit. Onder het kopje 'verzoening' staat:

Joint mechanism would be established to achieve reconciliation, including joint committees of reconciliation that would enable profound and comprehensive discussion of past injustices on both sides. The two states would formulation of joint programs to promote reconciliation at community level, in the education system and in cultural institutions.

Goed idee. Jammer dat dit in het hele plan zo'n bescheiden plaats lijkt in te nemen. Beide kanten moeten toegeven dat ze onrecht hebben begaan, soms zelfs oorlogsmisdaden en slachtingen aangericht, de bevolking aangezet tot haat, massamoordenaars vereerd als helden, en misschien nog wel belangrijker: daar onmiddellijk  mee stoppen. Beide moeten ook met het narratief, het verhaal van de ander worden geconfronteerd, op school, in de media, in persoonlijke ontmoetingen. En tegengesteld aan wat vaak wordt beweerd, is men juist aan Israelische kant veel bekender met het Palestijnse verhaal, hun grieven, dan omgekeerd.

In Israelische media en op universiteiten woedt al decennia een open en felle discussie over de bezetting, de geschiedenis van het zionisme, de moraliteit van Israels leger en oorlogen, etc. etc. Aan Palestijnse kant is dat niet het geval. Er is geen vrije pers, er is geen ruimte voor een pro-Israelisch standpunt, er is geen zelfkritiek. Het enige wat er aan kritiek is zijn de verhalen van de taxichauffeurs die iedere toerist die het wil horen vertellen dat de PA een corrupt zootje is en eigenlijk veel erger dan Israel. Maar dat in de krant opschrijven is niet goed voor je gezondheid. Iedereen weet ook wat er met zogenaamde 'collaborateurs' gebeurt. Deze cultuur verander je niet met een paar fraaie comités en 'joint institutions' net als de corruptie en de vriendjespolitiek.

Verzoening

Echte verzoening tot stand brengen is een kwestie van lange adem en zal alleen succes hebben als er aan beide kanten werkelijk de wil is ook de ander te begrijpen. Ik betwijfel zeer of dat aan Palestijnse kant, en ook bij een steeds groter deel van de Israeli's, het geval is. En dat geldt ook voor sommige Palestijnse deelnemers aan dit plan. Zo lees ik in Tablet Magazine:

Beiruti envisioned Israelis living next door to him just as they would in London or New York, where home ownership doesn't entail political sovereignty or the protection of an army. If Israel were to allow for the development of an independent Palestinian state alongside it, he asserted, "not one Palestinian would seek the removal of Jews from the land, not even Hamas and Islamic jihad. We will protect you."

Dit is een leugen die vaker wordt verkondigd door Palestijnen: als de bezetting eindigt, eindigt ook al onze vijandschap en zullen we allemaal voor altijd samen in vrede leven. Een blik op de realiteit van 100 jaar strijd en vijandschap laat zien dat het flauwekul is. Lang voor de bezetting was er Palestijns geweld, zelfs voor de stichting van Israel, zelfs voordat er een Israelisch leger was. De voorloper van dit leger, de Haganah, is juist gevormd in reactie op dit geweld en het slappe (of beter gezegd: niet) optreden hiertegen door het Britse bestuur. De boel wordt dus weer eens omgekeerd. 'Wij reageren alleen maar op de bezetting, ons valt niks te verwijten'. In de Jerusalem Post wordt diezelfde Beiruti, een hardliner binnen Fatah, aangehaald en wordt het nog duidelijker dat deze man niet te vertrouwen is.

Both on panel discussions and in informal discussions, Israelis like Rappaport and Yiftachel chat easily with Palestinian counterparts Mohammed al-Beiruti, a former deputy mayor of Jenin, and Awni , who has lived most of his 65 years in the Dhehaisheh refugee camp ‒ with the main 10-year break having been spent in Israeli jails. (…)
And yet, there is a discomforting element amid a good deal of positive energy.
Whereas Rappaport opened the June 2 conference by noting solemnly that Israelis and Palestinians are not equal today ‒ it took one group of Palestinian representatives well over three hours to travel from Ramallah to Tel Aviv because they were detained at several IDF checkpoints along the way ‒ there does not appear to be a reciprocal feeling of guilt on the part of Palestinians who have certainly murdered Israeli civilians. Al-Beiruti, al-Mashni and others seem to have come to the negotiating table mainly out of a sense that attacking Israel has simply not served the Palestinian interest – not because of a deep, inner moral shift about murdering innocents.
"The wheel of history is always turning. You are the stronger side now, but it won't always be the case. You need a deal now because, one day, the tables will turn and we will be the stronger side," al-Beiruti told me in Ramallah, in late May.

De Jerusalem Post wijst vervolgens op de graffiti die te zien is langs de weg van Kalandia naar Ramallah, van Israelische soldaten die op de meest gruwelijke wijze Palestijnse kinderen vermoorden. In Ramallah ziet de auteur posters die recente aanslagen op Israelische burgers verheerlijken en teksten als: "The knives intifada is the key to [the right of] return,". De posters worden getolereerd door het Fatah leiderschap en zijn mogelijk zelfs door hen opgehangen om de emoties van Palestijnen op de straat te reguleren, aldus de JPost. Daar komt bij dat ook de PA expliciet de terroristen verheerlijkt die Israelische burgers doden. Na de jongste aanslag in Jeruzalem, waarbij 2 doden vielen, werden snoepjes uitgedeeld op straat en kondigde de PA een dag van nationale rouw af vanwege de dood van de aanslagpleger, niet voor de onschuldige Israelische slachtoffers.

Vrijheid

Dit doet alles erg denken aan Arafats dubbele houding tijdens het Oslo vredesproces. Ook hij verheerlijkte het geweld, terwijl hij tegelijkertijd had toegezegd achter de tweestatenoplossing en vreedzame onderhandelingen te staan. Uiteindelijk bleek dat de PA onder zijn leiding de tweede Intifada mede had georganiseerd, en een groot deel van de Israelische vredesbeweging bleef na jaren met vaak wekelijks een gruwelijke aanslag, gedesillusioneerd achter. Een deel van de Oslo akkoorden werd ongedaan gemaakt met de herbezetting van Palestijnse steden, Arafat werd opgesloten in zijn Muqata, Israel begon met de bouw van de afscheidingsbarrière en Sharon werd met een overtuigende meerderheid gekozen tot premier. De ontwikkeling van staatsinstituties bij de PA verliep intussen moeizaam, en de democratie wil er ook nog niet erg gedijen. De gevolgen van een mislukt vredesproces zijn kortom niet gering. Veel mensen, aan beide kanten, verlangen terug naar de jaren '90 toen Israeli's en Palestijnen relatief vrij door het land konden reizen zonder muur en tientallen checkpoints.

Voor meer bewegingsvrijheid is zo'n vergaand vredesplan als het 'Twee Staten Een Thuisland' idee dus niet nodig. Wanneer de aanslagen drastisch verminderen zal Israel checkpoints opheffen en het vergunningenbeleid versoepelen, zoals ook al vaker is gebeurd. In plaats van dergelijke vergezichten zou een afspraak waarbij de PA de opruiing en verheerlijking van geweld stopt en Israel de bewegingsvrijheid van Palestijnen vergroot al heel wat zijn. De alinea over verzoening zou kunnen worden uitgewerkt en uitgevoerd, met eventueel ondersteuning van de internationale gemeenschap. Natuurlijk lost dat de bezetting niet op en het oprechte verlangen naar zelfbeschikking van de Palestijnen. Dat verlangen kan echter pas realiteit worden als zo'n staat levensvatbaar is, als er fatsoenlijke instituties zijn en als men het minstens even oprechte verlangen ook de staat Israel in bezit te krijgen opgeeft. Het is misschien niet heel vreemd om van de Palestijnen te vragen dat ze eerst laten zien dat ze deze verantwoordelijkheid kunnen en willen dragen voordat ze een staat wordt beloofd en Israel land moet afstaan?

Een staat die de mooie woorden uit alle gelanceerde vredesplannen niet waar zal kunnen maken, die niet democratisch is, gewapende groepen niet in de hand kan houden, geen vrede en verzoening maar geweld predikt naar de eigen bevolking (uit angst dat die zich anders tegen het -zwakke- leiderschap keert) etc. etc., kan desastreuze gevolgen hebben voor Israel en de regio. En dat gevaar is groot gezien de huidige toestand van de PA.

Wie wil dat de Palestijnen zo snel mogelijk een staat krijgen, zou aan deze problemen moeten werken in plaats van alleen maar tegen de bezetting te ageren. Ook Nir Baram leidt aan dat euvel, en lijkt weinig oog te hebben voor de immense problemen aan Palestijnse kant.

Ratna Pelle