Strijd om landbouwprojecten Westoever

= IMO Blog =

De laatste tijd verschenen er verschillende berichten in de media dat Israel met Nederlands geld gefinancierde ontwikkelingsprojecten op de Westbank ontmantelde. De indruk wordt gewekt van moedwillige en zinloze vernielingszucht. Politici maken zich hier dan ook geregeld boos over. In het Reformatorisch Dagblad van 9 maart staat:

Onbegrijpelijk dat een bondgenoot ongestraft deze projecten kan slopen”, zegt buitenlandwoordvoerder Sjoerdsma. Eerder dit jaar is volgens hem een landbouwproject op de Westelijke Jordaanoever getroffen waar Nederland 10 miljoen dollar aan heeft bijgedragen.

Israël is al jaren bezig met het verwoesten van Europese hulpprojecten, zegt de D66’er. „Het is onderdeel van een campagne.”

De reden is volgens Sjoerdsma en niet nader genoemde diplomaten een vergelding voor de etikettering van producten uit de nederzettingen door de EU. Het lijkt op het eerste gezicht inderdaad zinloze pesterij en machtsvertoon. Volgens een recent nieuwsbericht op de website van BNR zijn er in de eerste twee maanden van 2016 ‘al meer ontruimingen geweest dan in heel 2015’. Het project waar Sjoerdsma zich boos over maakt is erop gericht ‘Palestijnen te leren hoe ze de grond moeten gebruiken voor het verbouwen van hun gewassen’. Nederland heeft daarvoor speciaal gereedschap geleverd, dat stond opgeslagen in schuurtjes die – met gereedschap en al – zijn ontruimd.

Eerder berichtte Trouw dat Israel boeren een boete oplegde omdat zij geen vergunning hadden om bepaalde grond te bewerken. De boeren bewerkten het land met hulp van Nederlands ontwikkelingsgeld, en daarom besloot Nederland te boete te betalen. Ook hierover werden Kamervragen gesteld. Opnieuw komt een beeld naar voren van moedwillig dwarsliggen en treiteren. Trouw schreef:

Nederland financiert in dit gebied een ontwikkelingsproject voor boeren. Zowel de Nederlandse Vertegenwoordiging in Ramallah als de ambassade in Tel Aviv hebben aangedrongen op een oplossing waarbij de boeren weer aan de slag konden. Israël gaf aan dat het betalen van een boete de zaak weer vlot zou trekken. Na toestemming van Den Haag is die met Nederlands hulpgeld betaald.

Het lijkt de Russische maffia wel. Ook daar kun je met het betalen van een ‘boete’ de nodige zaken ‘vlottrekken’. In het Trouw artikel worden zes vragen over de kwestie beantwoord, maar de vraag waarom Israel dit doet en niet meer vergunningen verleent aan de boeren, zit daar niet bij. Die is misschien ook gewoon te voor de hand liggend: Israel doet dit natuurlijk omdat het de Palestijnen graag dwars zit en in dit gebied (het zogenaamde C gebied) de macht heeft en dus kan doen wat het wil. Of, in de woorden van de correspondent van BNR:

Er is volgens Franke weinig te beginnen tegen het Israëlische optreden. “Er zijn heel veel Europese hulpprojecten op de Westelijke Jordaanoever. Er gaat heel veel geld naartoe, dat is al jaren zo. En in wezen bestaan al die projecten en initiatieven bij de gratie van het Israëlische leger. Dat bestuurt de boel daar. Als het zegt: ‘We gaan het ontruimen, dit mag niet’, dan sta je eigenlijk met lege handen. En het gaat om Nederlands belastinggeld, dus dat is heel zuur.”

Daarom worden ontruimingen en boetes bij deze projecten in de begroting meegenomen, zo hebben ‘diplomaten’ Franke toegelicht. Wacht even, C gebied? Dat is gebied dat onder de Oslo Akkoorden onder Israelisch bestuur valt. Er wonen niet veel Palestijnen: volgens Trouw zo’n 6% van alle Palestijnen op de Westbank, volgens het CIDI en Israelische bronnen nog minder. Hier liggen zowat alle Joodse nederzettingen. Het is van de Westbank het meest betwiste gebied, waarvan een (klein) deel volgens verschillende vredesplannen via een landruil bij Israel zou komen.

Bruin: gebied A – Geel: gebied B – Wit: gebied C.
De blauwe vlekjes en driehoekjes zijn Israelische nederzettingen.

Israel en de EU zijn het met name over dit gebied oneens: De EU kiest partij voor de Palestijnen en vindt dat de hele Westbank en ook Oost Jeruzalem, door Israel in 1967 op Jordanië veroverd (nadat Jordanië het ook illegaal en via geweld innam in 1948) aan de Palestijnen toebehoort. Israel vindt van niet en wil op zijn minst de grote nederzettingenblokken houden, eventueel tegen elders te ruilen gebied zoals in o.a. de ‘Clinton Parameters’ voorgesteld en in 2008 door toenmalig premier Olmert. Netanyahu wil zover niet gaan en zou waarschijnlijk op zijn minst het gebied ten westen van de afscheidingsbarrière voorgoed willen houden (zo’n 7%), maar tot serieuze onderhandelingen van Netanyahu met de Palestijnen is het nooit gekomen. Ook de Arbeidspartij heeft onlangs een voorstel in die richting gedaan, waarbij het ging om een voorlopige verdeling zonder vredesakkoord. In een vredesvoorstel zou zij bereid zijn meer land op te geven, wellicht in de lijn van Olmerts aanbod of Barak in 2001. Rechtse coalitiepartners van Netanyahu willen het hele C gebied (zo’n 40% van de Westbank) houden en annexeren.

Zoals gezegd bepaalden de Oslo Akkoorden dat het C gebied voorlopig onder Israelische controle zou blijven en zij daar dus ook gaat over de bestemming en gebruik van het land. Later zou in zogenaamde ‘final status’ onderhandelingen de definitieve bestemming van het land worden bepaald. Die onderhandelingen liepen zoals bekend op een mislukking uit, met name omdat Arafat weigerde om het zogenaamde recht op terugkeer van de vluchtelingen op te geven. O.a. Clinton heeft zich daar heel expliciet over uitgelaten. Zolang er geen definitieve regeling is, gelden in principe de Oslo Akkoorden nog. En hoewel beide partijen die al vaak hebben geschonden, is het op zijn zachtst gezegd vreemd dat EU landen, die zeer voor deze akkoorden waren en nauw betrokken waren bij de tot standkoming, de Palestijnen ondersteunen bij het schenden ervan.

Israel heeft conform de Oslo Akkoorden het recht om geen vergunning te geven aan Palestijnse boeren om land daar te bewerken, aan Bedoeïenen om daar bouwsels neer te zetten en aan ontwikklingsorganisaties om onder het mom van ontwikkelingshulp alvast een voorschot te nemen op de toekomstige grenzen. Iedereen vindt dat Israel niet op de Westbank (lees C gebied) mag bouwen omdat het zo land ‘inpikt’ dat de Palestijnen zou toebehoren, maar is het dan niet vreemd er de Palestijnen wel te helpen met bouwen en bewerken van het land voordat er meer duidelijkheid is over de precieze grenzen?

Ontwikkelingsorganisaties zouden deze problemen met vergunningen en boetes niet hebben als zij hun projecten vooraf met Israel zouden coördineren. Daarnaast kan men de Palestijnen probleemloos helpen daar waar zij reeds autonomie genieten en waar ook de overgrote meerderheid woont: in A en B gebied. Dat juist in het C gebied zoveel projecten plaats vinden wekt de indruk dat er een politieke agenda achter zit en het niet slechts om humanitaire hulp gaat.

Volgens de mediaberichten erover zou het inmiddels gaan om honderden projecten met bijbehorende bouwseltjes. Is het eigenlijk niet vreemd dat Nederland (en andere EU landen) talloze projecten steunen en financieren die in feite illegaal zijn? Ik neem aan dat men doorgaans geen projecten uitvoert als de autoriteiten van een land het daar niet mee eens zijn, of men dat nou terecht vindt of niet. Men brengt er zijn relatie met het betreffende land mee in gevaar, en mogelijk ook de lokale bevolking en eigen uitgezonden ontwikkelingswerkers. In Israel hoeft men, alle opgeklopte verhalen in de media ten spijt, niet bang te zijn dat ontwikkelingswerkers of lokale boeren worden opgepakt en gemarteld, maar de relatie met het land verslechtert er wel door. We zouden wellicht meer bereiken door met Israel te overleggen over onze projecten en die in samenspraak en evt. samenwerking met Israel uit te voeren. Israel heeft zelf overigens ook veel kennis over landbouw in huis, en is in het verleden bereid geweest daarmee de Palestijnen te helpen. Doordat dit nagelaten wordt laadt men de verdenking op zich in feite de Palestijnse strijd te steunen en hen te helpen zoveel mogelijk land te claimen.

Ratna Pelle