Bibi heeft gewonnen, maar rechts Israel verloor

http://www.israel-palestina.info/actueel/2015/03/20/bibi-heeft-gewonnen-maar-rechts-israel-verloor/

= IMO Blog =

Nadat de peilingen in Israel vorige week een nek aan nek race tussen Netanyahu en de centrumlinkse Zionistische Unie voorspelden, verbaasde de overtuigende overwinning van Likoed velen. Ik was zelf om eerlijk te zijn blij verrast met die peilingen, die hoop gaven op verandering, op een Israel dat weer vrienden maakt in het Westen en laat zien dat het bereid is tot compromissen. Een Israel ook waar de gigantische verschillen tussen arm en rijk weer iets worden recht getrokken zodat niet honderdduizenden mensen zijn aangewezen op particuliere liefdadigheidsinstellingen voor hun dagelijks brood, en jonge gezinnen weer een fatsoenlijke woning kunnen vinden.

Zoals bekend neem ik het op deze blog vaak op voor Israel, ageer tegen eenzijdige kritiek en suggestieve berichtgeving, en dat is net iets leuker als er in Israel een regering zit waarmee ikzelf ook affiniteit heb, die keuzes maakt die ik onderschrijf of op zijn minst goed kan begrijpen, die oog heeft voor dilemma’s en die kritiek niet allemaal afdoet als anti-Israel of zelfs antisemitisch. In Israel heeft vaak, juist ook in moeilijke tijden, een pragmatische houding gezegevierd boven een halsstarrig principiële, en dat is ook meer dan eens haar redding geweest. Hoewel ook Netanyahu pragmatischer is dan hij in Westerse media vaak wordt neergezet, kiest hij zelf vooral de samenwerking met de rechtse partijen en maakt zich daardoor afhankelijk van de kolonistenbeweging. En hoewel ik het vastlopen van de vredesbesprekingen voor een flink deel aan Abbas wijt, is Netanyahu duidelijk ook niet enthousiast. Dat er toch nog redelijk serieus is gepraat ligt vooral aan de inzet van Livni, die de gesprekken voerde en een sterk pleitbezorgster is van de tweestatenoplossing.

Zoals bekend kwamen de voorspellingen niet uit en won Likoed de verkiezingen met 30 zetels overtuigend. In het stemhokje bleek de veiligheid wellicht toch een belangrijker onderwerp te zijn dan de economische malaise. Want hoewel velen Netanyahu zat zijn, heeft men tegelijkertijd het gevoel dat hij de veiligheid beter kan waarborgen dan een nieuweling, bovendien niet bijzonder charismatisch, van een linkse partij. Dat is misschien ook wel begrijpelijk, gegeven de instabiliteit in de regio. Het hemd is nader dan de rok en verandering houdt altijd een risico in. De oorlog met Hamas vorige zomer en de dreiging van de tunnels (Hamas zou alweer diverse tunnels hebben gebouwd) helpen ook niet mee. Ook in Jeruzalem was het de laatste tijd onrustig, en de Palestijnen hebben weer een nieuw wapen ontdekt: de auto, waarmee argeloze voetgangers en wachtenden bij tramhaltes worden aan- en overreden.

Daarbij heeft Netanyahu in de laatste dagen een bijzonder harde campagne gevoerd en daarmee waarschijnlijk stemmen bij (extreem)rechts weggehaald. Zo heeft hij zich duidelijk tegen een tweestatenoplossing uitgesproken, voor het verder bouwen in de nederzettingen en zich anti-Arabisch geuit. Hij sprak op de dag van de verkiezingen van Arabieren die ‘met bosjes’ in bussen naar de stembureaus zouden zijn gebracht door linkse NGO’s met geld uit het buitenland. Klinkt nogal naar een complottheorie, maar de senaat gaat serieus onderzoeken of de regering Obama geld heeft gestoken in de zogenaamde V15 beweging, die uit was op Netanyahu’s val. Zelfs als dat klopt is de uitspraak over het hoge aantal Arabieren dat zou zijn gaan stemmen misplaatst. Iedere staatsburger heeft immers het recht om te stemmen, en een goede opkomst is een goede zaak, niet iets om je zorgen over te maken.

Maar voordat er wordt geconcludeerd dat dergelijke harde taal dus blijkbaar is wat ‘de’ kiezer wil horen, is het goed te beseffen dat net als bij ons het politieke landschap erg versnipperd is. Netanyahu heeft gezegd een coalitie te willen vormen met maar liefst 6 partijen, namelijk de 5 rechtse en Joods-religieuze partijen alsmede de nieuwe middenpartij Kudanu, waarmee hij op 67 van de 120 zetels zou uitkomen. Al die partijen hebben hun eigen wensen en willen zich onderscheiden. Hoe met al die partijen een stabiele regering kan worden gevormd en goed, doordacht beleid kan worden gevoerd dat Israel behoed voor alle gevaren en problemen die het op zijn weg vindt, is mij niet geheel duidelijk. Een grote coalitie zou mijn inziens de stabiliteit beter waarborgen, maar daarvoor is van beide kanten weinig animo.

Voor velen bevestigt deze uitslag desondanks dat Israel steeds havikachtiger wordt en steeds verder van het pad af lijkt te geraken. Terwijl in feite links een behoorlijk goede uitslag heeft geboekt, en de arbeidspartij lang niet zo sterk naar voren kwam. Weliswaar heeft men dit alleen bereikt door met Livni’s Hatnua samen te gaan, maar men heeft 3 zetels meer gehaald dan beide partijen afzonderlijk hadden. De winst van Netanyahu lijkt dan ook vooral van de nog rechtsere partijen te zijn afgegaan, van Yisrael Beiteinu dat nog slechts 6 zetels haalde en Bennetts Joods Thuis dat van 12 naar 8 zetels is gezakt. Ook de 2 ultra orthodoxe partijen hebben samen flink verloren, en zakten van 18 naar 13 zetels. De Arabische partijen, nu samen in een lijst, hebben 2 zetels winst geboekt. Dan is er nog de middenpartij Kulanu bijgekomen, en heeft Yesh Atid, ook een middenpartij, flink verloren. Al met al lijken de verschuivingen tussen links en rechts niet heel groot te zijn: de ultra orthodoxe partijen hebben 5 zetels verloren, waarvan 1 naar het rechtse blok is gegaan, 2 naar centrumlinks en 2 naar de Arabische lijst. Het verlies van de harediem zal overigens voor een redelijk deel veroorzaakt zijn door de deelname van een nieuwe partij die net niet de kiesdrempel haalde maar wel stemmen van de andere ultra orthodoxe partijen afsnoepte.

Esther Voet, zelf zeer gematigd, legde in een column voor Jalta helder uit waarom rechtse partijen zo’n aantrekkingskracht uitoefenen op de Israelische kiezer:

… terwijl het hele Midden-Oosten in brand staat, in Syrië honderdduizenden worden vermoord, in China duizenden executies per jaar plaatsvinden en Rusland hele delen van Oekraïne inlijft, focust de wereld zich op alles wat Israel niet goed zou doen op de Westbank waar een zwakke, corrupte leider de scepter zwaait en liepen de Europese straten deze zomer vol in protest tegen Israëls actie tegen het terroristische Hamas. En Bennett heeft nog een punt als je kijkt naar meest recente de VN-resoluties: in 2013 werden er 21 aangenomen tegen Israel. Daar stond 1 resolutie tegen Syrië, 1 tegen Iran, 1 tegen Myanmar en 1 tegen Noord-Korea tegenover. In 2014? 20 tegen Israel, 1 tegen Syrië, 1 tegen Noord-Korea en 1 tegen Iran. Geen wonder dat Bennett’s ‘u zoekt het maar uit’-politiek bij veel Israëli’s in goede aarde valt; Israëli’s kunnen ook tellen. En statistieken zijn het met hem eens. Zelfs een ruime meerderheid van de Israelische Arabieren die binnen de groene lijn van 1967 leven, verklaarden deze zomer onder geen beding te willen leven onder de leiding van de Palestijnse Autoriteit.

Juist de vaak zeer kritische en negatieve houding in Europa, de VN en ook gedeeltelijk de VS, versterkt in Israel het sentiment dat men er als het erop aankomt alleen voor staat en dus sterk moet zijn. Het toenemende antisemitisme, tegenwoordig veelal uit Arabische hoek, en de in Israels ogen vaak lakse houding daar tegenover, versterken dat gevoel. Toen Netanyahu Europese Joden opriep naar Israel te emigreren omdat ze hier niet langer veilig zijn, vielen velen over hem heen. Het is een geluid dat we hier niet graag horen, het raakt aan ons schuldgevoel over de Holocaust. We houden niet van deze assertieve toon uit Israel, maar vergeten weleens dat Israel onze bemoeizucht ook behoorlijk moe is. Van hieruit is het makkelijk roepen dat men meer concessies moet doen en geen aanvallen mag uitvoeren op terroristen als er ook burgers bij kunnen omkomen, maar de inwoners van Sderot en omstreken zien hoe Hamas de tunnels herbouwt en hebben slapeloze nachten. Er lijkt in het Westen nog maar weinig begrip te zijn voor de reële veiligheidsproblemen van Israel en de lastige dilemma’s in een oorlog tegen terrorisme. En nee, niet alles kan op de bezetting worden afgeschoven, en zonder bezetting veranderen de Palestijnen niet plots in Finnen.

Ondertussen is Netanyahu alweer aan het terugkomen op zijn felle verkiezingsretoriek. In een tv interview zei hij niet tegen een tweestatenoplossing te zijn, aldus de Times of Israel:

“I haven’t changed my policy,” Netanyahu insisted. “I never retracted my speech at Bar-Ilan University six years ago calling for a demilitarized Palestinian state that recognizes a Jewish state.”

“What has changed is the reality,” he continued. “[Palestinian Authority President Mahmoud Abbas] the Palestinian leader refuses to recognize the Jewish state and has made a pact with Hamas that calls for the destruction of the Jewish state, and every territory that is vacated today in the Middle East is taken up by Islamist forces. We want that to change so that we can realize a vision of real, sustained peace. I don’t want a one-state solution. I want a sustainable, peaceful two-state solution, but for that, circumstances have to change.”

Zo snel kun je een verkiezingsbelofte breken. Een paar telefoontjes van regeringsleiders brachten Netanyahu waarschijnlijk weer met beide benen op de grond. Hij wil zoals gezegd een regering vormen met alle rechtse, nationalistische en religieuze partijen, maar zal waarschijnlijk door de VS gedwongen worden weer met de Palestijnen om de tafel te gaan zitten, gevangenen vrij te laten en de nederzettingenbouw te bevriezen. De spagaat van de afgelopen jaren, waarin hij enerzijds de kolonisten en rechtse nationalisten uit zijn regering tevreden moest houden en anderzijds de hete adem van Obama en andere internationale spelers in de nek voelt, zal er alleen maar groter op worden. Daarbij lijkt een kabinet met 6 partijen op zichzelf al een hele klus om in elkaar te zetten. Of zal het toch uitdraaien op een grote coalitie?

Ratna Pelle

Zie ook op IPI: Verkiezingsuitslag Israel 2015