Het was te verwachten: Abbas heeft de ‘verkennende gesprekken’ die in Amman werden gehouden en tot heuse onderhandelingen moesten leiden, beëindigd. Hij had geëist dat Israel de grenzen van 1967 accepteert als basis en dat in een eigen voorstel zou vastleggen, en dat had Israel niet gedaan. Het ging zaterdag al mis, toen Israel een uitgebreid voorstel over de grenzen en veiligheid wilde presenteren en speciaal daarvoor een legerofficier was meegekomen. Die is het beste thuis in de materie en kan het dus het beste uitleggen, dacht de Israelische delegatie, maar de Palestijnen zeiden zich geïntimideerd te voelen en weigerden de presentatie aan te horen. Israel moest maar met een schriftelijke verklaring komen als het zo belangrijk was.
Beide partijen steggelden al langer over de deadlines van verschillende voorstellen. Volgens de Palestijnen moest Israel voor de 26e met een gedetailleerd plan wat betreft de grenzen komen. Volgens Israel ging de termijn van drie maanden die het kwartet had gesteld echter pas in sinds men weer in gesprek is, en was er dus nog tijd. Toch had men op de valreep op woensdag een aantal algemene uitgangspunten wat betreft de grenzen gepresenteerd, maar zonder kaart.
In een dergelijke sfeer is het natuurlijk moeilijk om het überhaupt ook maar ergens over eens te worden. Abbas stelt zich steeds compromislozer op en heeft duidelijk geen zin in praten met Israel en het bijbehorende spel van geven en nemen.Verschillende commentatoren wijzen erop dat Abbas de onderhandelingen vanaf het begin niet serieus nam:
Most people in the West believe the main reason the talks are not going anywhere is because of Israel’s refusal to compromise on its settlement building programme. But while the Netanyahu government’s insistence on building settlements is certainly an obstacle, I am told by Western diplomats close to the exploratory talks that are currently taking place in Jordan between the two sides that the real reason they are running into difficulty is because the Palestinian delegation, led by the veteran Palestinian negotiator Saeb Erekat, is refusing to take the talks seriously.
With Israel feeling increasingly isolated as world attention focuses on the fall-out from the recent revolts in Libya, Egypt and Syria, there is a growing suspicion among Western diplomats that the Palestinians are working on the basis that, if they draw out the process, they will be able to strike a better deal with Israel.
Abbas weet heel goed dat de rest van de wereld overwegend aan zijn kant staat, dus waarom dan met een lastig Israel praten, en moeilijke concessies doen die zijn volk hem niet in dank af zal nemen? Hij heeft de gesprekken vanaf het begin niet serieus genomen, net als de gesprekken in 2010 toen Israel een bouwstop van negen maanden had afgekondigd. Op het laatst is er toen onder zware Amerikaanse druk heel even gepraat, maar ook dat stelde feitelijk niks voor. Zodra de bouwstop was afgelopen eiste Abbas niet alleen een verlenging, maar uitbreiding naar Oost Jeruzalem. Daar ging Israel uiteraard niet mee akkoord. Het was lastig genoeg geweest voor Netanyahu de bouwstop op de Westoever er in zijn coalitie door te krijgen.
Tijdens het Oslo vredesproces werd ook gepraat terwijl Israel de meeste tijd doorbouwde. Daarop was veel kritiek en er is tijdelijk ook minder gebouwd, maar het was nooit een breekpunt. Dat werd het pas rond 2008, toen dit ook een eis van het kwartet was geworden en daarnaast de VS geregeld kritiek had op de bouw in de nederzettingen. Onderhandelingen hebben alleen kans van slagen wanneer beide partijen de noodzaak ervan inzien. Ze weten immers dat het moeilijk genoeg zal zijn bereikte compromissen uit te leggen aan hun achterban. Als het goed is ontstaat aan de onderhandelingstafel een sfeer van vertrouwen waardoor beide kanten bereid zijn vergaande compromissen te sluiten. Maar dat gebeurt alleen als het gevoel van noodzaak, van urgentie en ook wederzijdse afhankelijkheid, aan beide kanten aanwezig is. Wanneer een van beiden een aantrekkelijk alternatief heeft vervalt die noodzaak en wordt het een spel, een tactiek.
Overigens zijn er rond 2008 door beide partijen vergaande voorstellen gedaan door zowel Israel als de PA. Maar toen dit uitlekte in de zogenaamde Palestine Papers, ontkende Saeb Erekat direct deze concessies te hebben gedaan, omdat hij wel weet dat zijn volk dit niet weet te waarderen. Het is dan ook de vraag hoe serieus die voorstellen waren en of men ervanuit ging dat men het daadwerkelijk eens zou kunnen worden. Ook tijdens die onderhandelingen hanteerden de Palestijnen een alles of niets houding: men deed een voorstel met een landruil van circa 2%, Israel deed een voorstel met een landruil van bijna 7%, en stelde vervolgens voor dat experts van beide kanten de kaarten nog eens naast en op elkaar zouden leggen. Dit weigerden de Palestijnen, en stelden voor dat Israel eerst met Syrië gaat praten.
Hoewel je bij de vredeswil van Netanyahu ook wel wat kanttekeningen kunt plaatsen, wilde toenmalige minister Livni, die de onderhandelingen leidde, niets liever dan een deal. Zowel Israel als de Palestijnen gingen tijdens de besprekingen verder dan wat het volk zou accepteren, maar die kloof is bij de Palestijnen vele malen groter dan aan Israelische zijde, waar in de kranten en op TV openlijk over de noodzaak tot compromissen en zelfs deling van Jeruzalem wordt gesproken. Aan Palestijnse zijde is er in het geheel geen debat, en iedereen die ook maar heel voorzichtig oppert dat een compromis nodig is, wordt bedreigd. Ondertussen verheerlijkt men geweld en terroristen. Zo heeft president Abbas vorig jaar mufti Hai Amin Al Husseini geprezen, en hij had ook mooie woorden voor de ‘heldendaad’ van de in de Shalit deal vrijgekomen Muna die een Israelische tiener had verleid en vermoord. Onlangs vertelde de mufti van de PA dat het de heilige plicht is van moslims om Joden te doden, en op het TV station van de PA vertelde weer een andere geestelijke dat alle kwaad in de wereld door de Joden wordt veroorzaakt. Zulke dingen roepen in het geheel geen verontwaardiging of kritiek op onder Palestijnen en hun sympathisanten. Sterker nog, de mufti werd in bescherming genomen door PA functionarissen die Israel van opruiing betichtten, van belediging van islamitische en nationale Palestijnse symbolen en natuurlijk schending van het internationale recht.
In zo’n klimaat, waarin opruiing tegen Israel en Joden de normaalste zaak is en geen enkele kritiek wordt gedoogd, zal iedere Palestijnse leider die ooit met een deal komt voor landverrader worden uitgemaakt. De Palestijnse leiders spelen een ongeloofwaardig en ook gevaarlijk spel: in de media, in moskeeën, in schoolboeken, tienerbladen en in de gehele cultuur worden martelaren verheerlijkt en Israel en Joden gedemoniseerd en van de meest extreme en idiote dingen beticht. Ondertussen weten ze wel dat ze toch met de Israelische duivels moeten samenwerken en sommigen verdienen daar een goede boterham aan. Dit leidt, wanneer het uitkomt, natuurlijk tot wrok en wantrouwen bij de bevolking en dus steun voor Hamas en anderen die de Palestijnse Autoriteit continu voor verraders en zionistenvriendjes uitmaken. Waarop de PA moet laten zien echt wel voor de Palestijnse zaak te staan door haar retoriek tegen Israel (in het Arabisch) nog een tandje op te voeren.
Beter zou het zijn als er eens een begin werd gemaakt met het moeilijke maar eerlijke verhaal aan de bevolking te vertellen: er zal met Israel samengewerkt en gepraat moeten worden, er zullen compromissen moeten worden gesloten, de Joden hebben ook wortels in het land en legitieme rechten en wij zijn niet alleen maar zielige slachtoffers maar hebben het er ook zelf naar gemaakt. Dit verhaal in omgekeerde zin is in Israel al vaak verteld, en het ‘oude’ zionistische narratief waarin alleen de Arabieren de boosdoeners waren is er allang ingeruild voor een realistischer kijk. Het wachten is nu nog op de Palestijnen, want alleen dan maken vredesonderhandelingen een kans. Misschien dat Europa, dat zich zo graag verantwoordelijk voelt voor het Israelisch-Palestijns conflict, daarbij een handje kan helpen.
Ratna Pelle
Geen opmerkingen:
Een reactie posten