Dat levert spanning op. Immers, ICCO is wel geworteld in de kerk, maar denkt niet als de kerk. Voor de kerk geldt „op grond van Gods trouw, een onopgeefbare verbondenheid met het Joodse volk." Ook is zij tegen een boycot van Israël en kiest voor een tweestatenoplossing: een Joodse en een Palestijnse.
Zie ook: Rosenthal, ICCO en de Anti-Israel Lobby en Tijd voor pittige daden tegen ICCO vanwege Israel boycot
Relatie PKN en omstreden ICCO roept vragen op
De relatie die er bestaat tussen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) en de hulporganisatie ICCO is dubieus en vraagt daarom om een heroverweging, vindt Gerrit de Jong.
In ons land wordt een aanzienlijk deel van de begroting voor ontwikkelingssamenwerking besteed door private organisaties in het maatschappelijk middenveld. Traditiegetrouw zijn deze organisaties onder te verdelen naar levensovertuiging: ICCO voor de protestanten, Cordaid voor de rooms-katholieken en Novib voor de socialisten.
ICCO kwam onlangs in opspraak omdat minister Rosenthal dreigde de subsidie te korten als ICCO doorging een website te financieren waarop Palestijnen ertoe oproepen de staat Israël te boycotten. Een boycot van de staat Israël is in strijd met het kabinetsbeleid en de minister vond dat hij niet gehouden was zijn eigen beleid te ondergraven.
Nadere beschouwing van de door ICCO gesponsorde website doet mijn wenkbrauwen fronsen. Niet alleen roept de site ertoe op Israël te boycotten, hij propageert ook één Palestijnse staat, waar Joden dan in de minderheid zouden zijn. Voor Joden geen aantrekkelijk perspectief, gezien hun ervaringen in het vooroorlogse Oost-Europa, waar zij ook een minderheid vormden in een voor Joden vijandige omgeving. Ook schroomt de website niet Gaza te vergelijken met het Joodse getto in Warschau in 1944.
ICCO zegt van zichzelf dat zij is geworteld in de protestants-christelijke kerken. Formele banden met de Protestantse Kerk zijn er niet. ICCO wordt geheel door de Nederlandse en de Europese overheid gesubsidieerd. In 2009 was dat ruim 130 miljoen euro. Met dit geld doet ICCO allerlei prachtige dingen in arme landen.
Nu geeft de minister deze subsidie op voorwaarde dat ICCO zelf een kwart aan eigen geld erbij legt. Maar ICCO haalt geen cent zelf op. Dat doet de Protestantse Kerk voor haar. Het geld dat kerkleden opbrengen voor het werelddiaconaat fungeert als de hefboom waarvoor ICCO vier keer zo veel aan subsidie ontvangt. ICCO en de PKN zitten dus als Siamese tweelingen aan elkaar vast.
Dat levert spanning op. Immers, ICCO is wel geworteld in de kerk, maar denkt niet als de kerk. Voor de kerk geldt „op grond van Gods trouw, een onopgeefbare verbondenheid met het Joodse volk." Ook is zij tegen een boycot van Israël en kiest voor een tweestatenoplossing: een Joodse en een Palestijnse.
De bevoegdheidsverdeling tussen ICCO en de PKN over de besteding van de totale pot met geld is niet duidelijk. Dat blijkt uit een evaluatie van de samenwerking tussen ICCO en de PKN uit 2008. Diezelfde evaluatie stelt ook dat, als je de gemeenteleden wilt blijven verleiden om geld te geven voor het werelddiaconaat, deze leden het gevoel moeten hebben „dat dit ons werk is dat via onze kerk gestalte krijgt."
Inmiddels wil ICCO ook zelf geld gaan ophalen. De overheid kon wel eens een hogere eigen bijdrage gaan vragen en de inkomsten voor het werelddiaconaat zullen bij de kwijnende Protestantse Kerk ook niet hard meer groeien. Daarvoor zal ICCO zich gaan richten op „andere doelgroepen dan de kerkelijke achterban." De eigen wortels gaan in de uitverkoop.
Dat laatste wordt onder meer duidelijk als we kijken naar de samenstelling van de raad van toezicht van ICCO, die de organisatie profiel geeft. Van de zeven leden is er één een Perzisch-Nederlandse moslima, één directeur van een club uit het betaald voetbal en één een Duits-Nederlandse senator voor GroenLinks die van zichzelf zegt dat ze is opgevoed met Marx en Lenin en een zekere sympathie heeft voor de Rote Armee Fraktion, uiteraard zonder de daarbij horende moord en doodslag. Dat zijn nu niet meteen de wortels van de Protestantse Kerk. ICCO loopt daardoor het gevaar, zo blijkt ook uit de evaluatie uit 2008, dat de PKN zich gaat afvragen waarom zij „met een dergelijke organisatie is gaan samenwerken."
Hoe dit zal aflopen, is niet op voorhand duidelijk. De synode van de Protestantse Kerk draait om de hete brij heen. In een rapport uit november 2009 worden alle moeilijkheden, spanningen en bezwaren als een uitdaging bekeken. Als ICCO doorgaat zich te vervreemden van haar wortels, zal de traditionele achterban van de kerk zich van het werelddiaconaat afwenden.
Binnenkort wordt ICCO vanwege bezuinigingen en andere prioriteiten door het kabinet gekort met tientallen miljoenen euro's per jaar. Dat lijkt een goed moment, zowel voor ICCO als voor de PKN, nog eens goed na te denken over de kant die men gezamenlijk op wil. Naar twee kanten tegelijk, zoals nu wordt geprobeerd, zal niet veel langer gaan. Zondag werd er in de kerk gecollecteerd voor „het voldoen van landelijke verplichtingen zoals het diaconaal quotum." Een keurig doel, zo te zien, maar wat zou er gebeurd zijn, vroeg ik me af, als de mensen zouden weten dat er geld werd opgehaald voor de Palestijnse intifada?
De auteur is lid van de Algemene Rekenkamer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten