Persvrijheid in de wereld 3 juni 2010: groen=volledig; geel: gedeeltelijk; overige: geen
Persvrijheid in Israël vs repressie in het Midden-Oosten
Geen persvrijheid in Israël?
Onder de loep door Savasorda
Persvrijheid is wellicht de belangrijkste voorwaarde om tot een vrije en democratische samenleving te komen. Sinds jaar en dag houden allerlei gerenommeerde instituten hierop toezicht. Zo ook de 'Freedom House', een organisatie die in 1941 door een aantal prominente Amerikanen – onder wie Eleanor Roosevelt – vanuit een reële bekommernis om vrijheid en democratie in de wereld, werd opgericht. Sindsdien onderzoekt deze internationale NGO elk jaar de persvrijheid in de wereld. De bevindingen worden omgezet in een cijfer en die score bepaalt of de pers in dat land, 'vrij', 'gedeeltelijk vrij' of 'onvrij' genoemd mag worden.
Elk jaar publiceert Freedom House zijn index van de persvrijheid: elk land krijgt op grond van bepaalde criteria een bepaald cijfer (van 1 tot 100). Hoe lager het cijfer, des te vrijer is de pers. Landen die lager scoren dan 30 punten worden beschouwd als vrij, scores tussen 31 en 60 punten wijzen op een gedeeltelijk vrije pers, landen met een score tussen 61 en 100 worden beschouwd als landen met een onvrije pers. Onlangs publiceerde de organisatie zijn bevindingen over het jaar 2008. Daarin wordt de pers in Israël niet langer als 'vrij' beoordeeld, maar slechts als 'gedeeltelijk vrij'. Hiervan keek het Savasorda team op. Zowat alle bekende Israël-critici verwijzen voor hun vlijmscherpe kritiek op de Israëlische politiek met veel plezier naar Israëlische persorganen. Anderzijds is Freedom House een gerespecteerde organisatie, die vaak aangehaald wordt in heel wat belangrijke kranten en in academische publicaties. Dat deed de Israëlische journalist Adi Schwartz besluiten om na te gaan hoe Freedom House tot die conclusie kwam. Savasorda brengt hier de resultaten van zijn onderzoek.
Een professioneel en wetenschappelijk verantwoord onderzoek?
Tot en met 2007 prijkte Israël in het lijstje van de vrije landen: het land haalde voor het jaar 2007 een score van 28 punten. Maar volgens Freedom House liep het in 2008 mis. De score van Israël steeg met 3 punten en kwam het terecht in de lijst van de landen met een gedeeltelijk vrije pers. Het rapport vermeldt dat de daling van de status te wijten is aan het conflict in Gaza: "er werden reisbeperkingen opgelegd voor Israëlische en buitenlandse journalisten, er waren pogingen van overheidswege om de berichtgeving te beïnvloeden, er was in toenemende mate sprake van zelfcensuur en van partijdigheid bij de journalisten", aldus het rapport. Schwartz trok met zijn vragen naar Adam Werner, de vertegenwoordiger van Freedom House in Israël en de auteur van het rapport. Het is het eerste jaar dat Werner in Israël werkt, zijn journalistieke bedrijvigheid beperkte zich hiervoor tot enkele artikels voor de Jerusalem Post. Hij werkte alleen aan het rapport en zijn belangrijkste bronnen waren medewerkers van ' journalisten zonder grenzen', een organisatie die vaak kritiek geeft op Israël.
Schwartz stuitte al onmiddellijk op een fout: volgens het rapport vonniste het hooggerechtshof op 31/12/08 op verzoek van een buitenlands persorgaan, om de (pers)ban op Gaza op te heffen, terwijl de overheid volgens Werner deze uitspraak naast zich neerlegde. De waarheid is enigszins anders: het vonnis van het hooggerechtshof bood in eerste instantie een compromis aan om enkele buitenlandse journalisten toch in Gaza toe te laten. Dit gebeurde niet, omdat het hof in een latere uitspraak stelde dat de maatregelen van de regering redelijk waren. Werner verklaarde aan Adi Schwartz dat hij hier niet van op de hoogte was en hij vroeg hem de tekst van de uitspraak te bezorgen.
Maar hoe kom je te weten of de zelfcensuur bij journalisten toeneemt? De enige die dit met zekerheid weet is de journalist zelf, hoewel die dat waarschijnlijk nooit zal toegeven. Freedom House merkte ook op dat heel wat publicaties inspelen op primaire nationalistische sentimenten. Ook dit is moeilijk hard te maken: heel wat Israëli's vinden juist het tegenovergestelde, namelijk dat de pers de troepen demoraliseert en bijgevolg defaitistische standpunten aanwakkert… Vanuit de sociale wetenschappen is het bekend dat dergelijke fenomenen moeilijk te beoordelen zijn, tenzij men strikte en duidelijk omschreven criteria hanteert. Hiervan is in het rapport echter geen spoor te bekennen. Evenmin is duidelijk op welke wijze de bevindingen uitgedrukt worden in een cijfer.
De betrouwbaarheid van de informatie hangt natuurlijk ook af van de geloofwaardigheid en de deskundigheid van de bron. Op vraag hierover, antwoordde Werner dat zijn informatie afkomstig is van Izhar Beer, voormalig directeur van 'B'tselem' en de huidige directeur van de mediawatch-groep 'Keshev'. Beer behoort tot de extreem linkse zijde van het Israëlische politieke landschap. Naast Beer had Werner verder niemand anders geraadpleegd. Er werd evenmin een beroep gedaan op specialisten in communicatiewetenschap of (gewezen) hoofdredacteurs van persorganen, evenmin werd gesproken met politieke wetenschappers. De vaststelling van de toegenomen zelfcensuur bij journalisten, die in de beoordeling 2 punten kostte, was enkel gebaseerd op één enkele informatiebron, namelijk Izhar Beer!
Een ander bezwarend element in het rapport betrof de uitzendingen van Ram FM, 'een radiozender voor de vrede', aldus het rapport. Volgens het rapport van Freedom House werd die zender uit de ether gehaald op vraag van de Israëlische politie. In werkelijkheid werd de zender afgesloten omdat ze niet beschikte over de nodige zendvergunning. Toen de papieren in orde gebracht werden, was RAM FM terug op antenne. Zes maand later stopten de uitzendingen opnieuw, dit keer wegens financiële problemen. Het voorbeeld van RAM FM is bijgevolg niet op zijn plaats in het jaarrapport over persvrijheid. Ook hier gaf Werner te kennen dat hij niet van de juiste toedracht op de hoogte was. De vaststelling dat RAM FM een 'radiozender voor de vrede' was, weerspiegelt bovendien de mening van de onderzoeker, en ondergraaft de geloofwaardigheid van de enquête.
Freedom House hanteert voor zijn onderzoeksmethode een duidelijk procedure. De ontwerptekst van de plaatselijke vertegenwoordiger wordt naar de Verenigde Staten gestuurd, waarop Freedom House het rapport doorstuurt naar 2 lokale professoren in communicatiewetenschappen. Zonder hun handtekening kan het rapport niet goedgekeurd worden. Op vraag van Schwartz aan Dr. Karin Karlekar, hoofdredacteur van de Freedom House index, wie deze professoren dit jaar waren, antwoordde ze dat dit jaar – wegens financiële problemen – geen professoren waren geraadpleegd!
Besluit
Een onervaren persoon, niet eens een specialist, schrijft een rapport gebaseerd op één enkele informatiebron met een duidelijke politieke agenda. Niemand evalueert dit rapport. Freedom House beslist om de pers in Israël te degraderen van 'vrij' tot slechts 'gedeeltelijk vrij'. Nochtans beweert de instelling dat wanneer een land gedegradeerd wordt, er een bijkomend onderzoek verricht wordt. Maar ook dit gebeurde niet. We laten het aan onze lezers over om de geloofwaardigheid van de persindex van 2008 te beoordelen.
Nawoord: na publicatie van het artikel van Adi Schwartz heeft Freedom House besloten om op haar website de rangschikking van Israël voor 2008 nog steeds op 'vrij' te houden. Benieuwd wat het rapport over 2009 binnen enkele maanden zal zeggen.
Bron: Adi Schwartz: How did Israel stop being a free country? van 30 juli 2009; Joods Actueel Magazine / Savasorda: Geen persvrijheid in Israël? van september 2009; Freedom House: Worst of the Worst 2010 June 3, 2010 | PDF Version
Geen opmerkingen:
Een reactie posten