Ontbreken van toelichting maakt Walters’ artikel passend in de recente reeks van negatieve NRC berichten over Israël
– door Tjalling –
Sinds op afgelopen 16 juni de motie van Kees van der Staaij(SGP), over het beëindigen van financiering van organisaties die zijn aangesloten bij de Israël-boycotbeweging, isaangenomen door de Tweede Kamer, verscheen in NRC Handelsblad een reeks van eenzijdig negatieve artikelen met betrekking tot Israël. Eén daarvan betrof zelfs een kerkelijk item, namelijk de dagelijkse praktijk van Marleen van der Louw, medewerkster van Kerk in Actie die door de Protestantse Kerk uitgezonden is naar Israël en – beoogd – Palestina. Kerk in Actie is een onderdeel van de PK en staat kritisch tegenover vooral de huidige Israëlische overheid en het beleid daarvan. Diezelfde Protestantse Kerk heeft echter ook veel leden en diverse stromingen die sympathiek staan tegenover de Joodse staat. Marleen heeft als heel moeilijke klus om de zeer uiteenlopende visies binnen kerkelijke kringen op Israël, en wat daarmee verband houdt, dichter bijeen te brengen.
Belangstelling voor interne kerkelijke zaken door een krant die zichzelf ziet als van liberale signatuur lijkt misschien opvallend, maar de combinatie van werkgever van Marleen, haar huidige werkplek Jeruzalem en de grote verschillen in visie binnen het christendom en de kerken op ‘Israël’, zal hoogstwaarschijnlijk de aandacht van Israël-correspondent Derk Walters hebben getrokken en genoeg aanleiding voor hem zijn geweest om er een artikel over te schrijven. Een goed artikel is het zeker niet geworden. Walters noemt weliswaar het tumult waarmee Marleen te maken heeft en somt een aantal verschillen op, maar laat achterwege om de gevolgen van hèt cruciale verschil in christelijke visies op Israël met betrekking tot de ‘land belofte’ toe te lichten (de belofte van land die God in de Bijbel heeft gedaan aan de Israëlieten). Juist door aan dit enorm grote verschil in visies op die belofte, en de gevolgen daarvan, voorbij te gaan wordt de lezer onvoldoende geïnformeerd.
Marleen heeft lang moeten nadenken voordat ze naar Jeruzalem vertrok, maar haar houding is positief: “Ik vind dat je niet aldoor moet denken in termen van een bepaalde theologie of politiek, maar dat je op grond van héél Gods Woord elk mens serieus moet nemen. Je moet naar ze luisteren en voor ze bidden.” Makkelijk is haar werk inderdaad niet. De meningen binnen kerkelijke kringen over werkelijk àlles wat verband houdt met het thema Israël lopen nu eenmaal zeer uiteen.
Ik beperk mij in dit commentaar tot maar één ding: het cruciale verschil in visie op de ‘landbelofte’, die Walters zelf ook ziet en waarover hij na zijn inleiding opmerkt: “De één ziet de Westelijke Jordaanoever als land dat door God aan het Joodse volk beloofd is. De ander vindt dat de Palestijnse christenen gesteund moeten worden in hun verzet tegen de Israëlische bezetter. En Marleen van der Louw (43), door de Protestantse Kerk uitgezonden naar Israël en Palestina, heeft als taak die uiteenlopende visies nader tot elkaar te laten komen”. Na een spatie volgt zijn ‘commentaar’ op de taak van Marleen: “Ga er maar aan staan”. Met alleen zo’n zinnetje kan een goede journalist niet wegkomen. Hier nu juist had Derk Walters dieper op in moeten gaan. Sommige visies op de landbelofte zetten het bestaansrecht van Israël immers onder druk.
Grofweg kan het verschil in meningen over de landbelofte binnen de kerken worden verdeeld in pro en contra. De mensen die het met die belofte eens zijn, staan ook achter de legitimiteit van de Joodse staat. De aanhangers van het in het artikel zo genoemde bevrijdingstheologische kamp tornen daarentegen juist aan de legitimiteit van de Joodse staat. Het bevrijdingstheologische kamp stelt dat ‘het Nieuwe Testament – in de persoon van Jezus, die opkwam voor gemarginaliseerden – gaat over de strijd tegen onrecht en onderdrukking, en het streven naar vrede en gerechtigheid’. Vrede en gerechtigheid moet in dit verband vooral worden gezien vanuit de positie van de huidige machtsverhouding tussen Israël en de Palestijnen, m.a.w. de strijd van het Nieuwe Testament zou te vergelijken zijn met de strijd van de Palestijnen tegen Israël. Het ‘bevrijdingstheologische’ kamp als geheel zal ongetwijfeld ook goede relaties onderhouden met, of sterk beïnvloed zijn door, Sabeel, een internationaal centrum in Jeruzalem dat de bevrijdingstheologie van Palestijnse theologen steunt. Het gedachtegoed van Sabeel is niet waarheidsgetrouw maar heeft wel een grote betekenis gekregen binnen de PK, waardoor er zelfs weer ruimte komt voor de aloude ‘vervangingstheologie’. Die houdt heel kort gezegd in dat het christendom de plaats van Israël heeft ingenomen. De oprichter van Sabeel, Naim Ateek, is een Palestijns anglicaans geestelijke en theologisch auteur. Hij heeft o.a. het boek ‘Roep om verzoening’ geschreven. Dit boek zou een gelovige visie zijn op de moeilijke situatie van Palestijnse christenen en hun geweldloze verzet tegen de bezetting van de Palestijnse gebieden. De boodschap van ‘Roep om verzoening’ past in elk geval goed bij die van het hele bevrijdingstheologische kamp.
Tijdens een bespreking van ‘Roep om verzoening’ wees Ateek er nadrukkelijk op dat Joden die vasthouden aan de landbelofte en de christenzionisten, de boodschap van de Bijbel abusievelijk – gotspe – opvatten en het bestaan van een Joodse staat niet legitiem kan zijn. Duidelijke taal, die ook goed wordt gehoord binnen in elk geval de PK. De PK stelt zich namelijk de zogeheten dubbele loyaliteit met Joden en Palestijnen ten doel. Die dubbele loyaliteit houdt in: het aan de ene kant onopgeefbaar verbonden zijn met het volk Israël en aan de andere kant met de Palestijnse christenen en hun kerken. Het één zou niet ten koste mogen gaan van het ander.
Het accent van de dubbele loyaliteit is inmiddels verschoven. Vooral de Palestijnse christenen moeten worden gehoord en dat is ook de reden dat er alleen al binnen de PK veel mensen zijn die aan het bestaansrecht van een Joodse staat zijn gaan twijfelen of die zelfs ter discussie willen stellen. Dit is voor veel Israëli’s beslist geen geruststellende ontwikkeling en het is dan ook goed te begrijpen dat men in Israël huiverig is voor de toenemende ‘humaan bevlogen’ invloeden vanuit (steeds meer) christelijke kerken waardoor het bevrijdingstheologische kamp inclusief Sabeel sterker wordt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten