Nieuw op IMO Blog:
IMO Blog
Een paar weken geleden was de bekende Amerikaans-Joodse politicoloog Norman Finkelstein weer eens in Nederland. Een keer in de paar jaar maakt hij een tour, meestal naar aanleiding van een nieuw boek of nieuwe controverse, of ook gewoon zomaar omdat men zijn visie graag hoort. Die visie is vrij simpel en komt hierop neer:
Israel is een crimineel en oorlogszuchtig land, dat voor de lol Palestijnse en Libanese burgers doodt en iedere paar jaar een nieuwe oorlog begint om te laten zien wie er het sterkst is. Het land is losgeslagen en de internationale gemeenschap laat het gebeuren, uit schuldgevoel over de Holocaust. Daar moet men mee ophouden en Israel aan het internationale recht houden via (dreiging met) sancties. De Palestijnen en de Arabische staten en zelfs Iran zijn bereid Israel te erkennen en er vrede mee te sluiten indien Israel de bezetting opgeeft. Als Israel de bezetting opgeeft komt er dan ook vanzelf vrede. De Palestijnse Autoriteit is een marionet van Israel en de VS, en zit er vooral om de Palestijnen met grove middelen onder de duim te houden. Ondertussen betaalt de EU en zo heeft Israel een 'gratis bezetting'.
Finkelstein oppert dat de Palestijnen een massale mars naar de muur houden met in de ene hand het besluit van het Internationale Gerechtshof uit 2004 en in de andere een hamer. Israel zal misschien 100.000 Palestijnen doden, misschien 200.000 maar dan zal het worden gestopt door de internationale gemeenschap en zijn goodwill hebben verspeeld. "Israël krijgt een gigantisch PR-probleem. Zo gaat de bezetting eindelijk iets kosten. En dan kiest Israël hopelijk eieren voor zijn geld."
Het zijn, kort gezegd, alle bekende anti-Israel clichés op een rijtje. Iedere nuance ontbreekt, er is een foute dader en een onschuldig slachtoffer en als Israel maar aan een serie eisen voldoet, dan komt er vrede. Zo'n beeld van het conflict kun je alleen vasthouden als je alles wat Israel doet extreem negatief interpreteert, en ook alleen anti-Israel bronnen gebruikt, en alles wat Israels vijanden of tegenstanders doen juist veel mooier voorstelt. Zo moet je alle uitspraken van Iraanse leiders dat men Israel weg wil hebben, dat 'het zionistische regime' een kankergezwel is dat moet worden verwijderd, dat Jihad tegen Israel een heilige plicht is, dat zionisten de wereld willen beheersen en bestreden moeten worden, etc. etc. negeren of zien als pure retoriek voor interne consumptie zonder verdere betekenis.
Finkelstein gelooft serieus dat Israel bereid is 100.000 of 200.000 Palestijnse demonstranten te doden die tegen de muur willen demonstreren (met een hamer kom je niet ver neem ik aan, dus die zal wel vooral symbolisch bedoeld zijn). Dat kan alleen op extreme propaganda gebaseerd zijn, want wanneer heeft Israel grote aantallen demonstranten gedood? Het grootste aantal zijn waarschijnlijk de 13 Israelische Arabieren aan het begin van de tweede intifada. Hier was veel kritiek op, Israel heeft de zaak onderzocht, toenmalig premier Barak heeft zich verontschuldigd, en het geldt nog steeds voor veel Israeli's als een omstreden zaak. Natuurlijk kan er bij een massale demonstratie richting de muur ook wat mis gaan, en het leger is niet altijd even handig gebleken in het in toom houden of uit elkaar drijven van demonstranten. Maar 100.000 Palestijnen heeft Israel in het hele conflict, in meer dan 60 jaar strijd nog niet gedood, dus dat getal is volkomen nonsens.
Finkelstein beweert dat massale demonstraties een nog grotendeels ongebruikt wapen van de Palestijnen zijn. Ook meent hij dat de Palestijnen zich veel te weinig tegen de bezetting verzetten, en dat de PA ze daarin niet aanmoedigt maar slechts de Amerikaanse en Israelische belangen behartigt. Ook dat zijn vreemde aannames. De eerste intifada bestond voor een groot deel uit demonstraties, al kwam daar vaak geweld bij om de hoek kijken en werden ze daarom ook vaak met geweld bestreden. Ook de tweede intifada begon met massale protesten, onder andere op de Tempelberg, nadat Sharon daar een omstreden bezoek aan had gebracht. De demonstraties waren voorbereid door de PA al deed men het voorkomen alsof het om een spontane woede uitbarsting ging. Het probleem is niet dat de Palestijnen niet demonstreren, maar dat die demonstraties chaotisch zijn en radikale en gewelddadige groepen ze al snel naar zich toe trekken. Dat heeft alles te maken met de opruiing tegen Israel in Palestijnse (ook door de PA gecontroleerde) media. Geweld wordt daarin verheerlijkt en aangemoedigd, Joden en Israel zwart gemaakt en maximalistische eisen gesteld. Overigens zijn er al demonstraties die wel relatief succesvol zijn, zoals die tegen de 'muur' bij Bili'in. Ook daar wordt geregeld met stenen gegooid waarna het Israelische leger ingrijpt, maar Israel weet dat het verwonden van ook maar een activist tot veel negatieve publiciteit leidt. De 200.000 doden waarover Finkelstein spreekt zijn dan ook te absurd voor woorden.
Palestijnse economie
Finkelstein spreekt vaker van een voor Israel gratis bezetting waar het alleen maar voordeel van heeft terwijl de PA het vuile werk opknapt en de EU voor de centen opdraait. Dit is een volkomen verdraaide weergave van zaken. De EU draait, samen met de VS, grotendeels voor de Palestijnen op, niet voor de bezetting. Alle ambtenaren, de scholen, ziekenhuizen en andere voorzieningen en infrastructuur worden betaald met internationale hulpgelden. Van dat geld worden overigens ook ambtenaren in de Gazastrook betaald, die nu ofwel werkloos thuis zitten ofwel voor Hamas zijn gaan werken. Ook Palestijnse gevangenen in Israelische gevangenissen krijgen een maandelijkse uitkering. EU gelden worden dus gebruikt om plegers van aanslagen van een extra bijlage te voorzien, ondanks de verzorging in Israelische gevangenissen. Scholen, straten, zomerkampen, betaald met internationale donorgelden, eren (zelfmoord)terroristen en presenteren hen als rolmodel voor de Palestijnse jeugd. De EU en VS betalen graag en doen daar niet al te moeilijk over, omdat ze een alternatief voor de radikale Hamas zoeken en aan hun eigen bevolking willen verkopen wat voor 'het vredesproces' te doen.
Ondertussen is de Palestijnse economie daardoor erg hulpafhankelijk geworden. In plaatsen als Ramallah en Bethlehem struikel je over de VN medewerkers, de mensen van OCHA, vredesteams van diverse pluimage, christelijke projecten, etc. en natuurlijk de vele journalisten die mooie reportages uit een echt oorlogsgebied willen maken en 's avonds weer relaxt in Tel Aviv aan het strand zitten. Iemand die hier zelf bij betrokken was beschreef vorig jaar hoe die hele hulpindustrie zichzelf in stand wil houden en de journalisten zichzelf aan het werk willen houden, en dat kan alleen door de situatie erger voor te stellen dan die is.
De Palestijnse economie doet het relatief goed, Palestijnen zijn goed opgeleid en restricties op de Westbank zijn sinds het uitdoven van de tweede intifada weer flink versoepeld. Er zijn zeker problemen, er zijn Palestijnen die om moeten reizen en er zijn soldaten die Palestijnen bij checkpoints vernederen en onnodig ophouden. Er is natuurlijk armoede, en de bezetting compliceert zaken, maar dit alles staat in geen enkele verhouding tot de internationale aandacht en de hulpgelden die er naar de Palestijnse gebieden gaan. Israels wangedrag tegenover de Palestijnen valt bovendien in het niet bij wat echte schurkenstaten hun eigen bevolking of die van landen waarmee ze in oorlog zijn aandoen. Zo schiet buurland Syrië inderdaad zomaar op vreedzame demonstranten en gooit huizenblokken en scholen plat, gewoon omdat het kan. In Syrië is er geen hooggerechtshof of andere onafhankelijke instantie waar burgers naartoe kunnen wanneer hun mensenrechten worden geschonden. In Israel kan iedereen, ook iedere Palestijn, naar het hooggerechtshof stappen dat onafhankelijk oordeelt (en vaak niet naar de zin van de regering).
Er is inderdaad samenwerking op veiligheidsgebied tussen Israel en de PA, waarbij het de bedoeling is dat de PA in gebieden waaruit Israel zich heeft teruggetrokken het terrorisme aanpakt. Wanneer de PA daar niet in slaagt geeft dat Israel het recht zelf achter de terroristen aan te gaan zoals het tijdens de tweede intifada deed, toen het leger geregeld 's nachts binnenviel en Palestijnen van hun bed lichtte. Israel deelt informatie met de PA die van belang is voor terrorisme bestrijding en helpt hen daarmee bij het uitvoeren van de eigen verplichtingen. Hierdoor is in feite een einde gekomen aan de bezetting van de Palestijnse steden. Deze samenwerking en de internationale hulpgelden hebben er dus voor gezorgd dat een deel van de bezetting kon worden opgeheven. Ik vraag mij af of Finkelstein weer naar het oude systeem terug wil, toen er nog geen Palestijnse zelfbestuur en PA was en Israel alles regelde en controleerde. Dat was inderdaad duurder voor Israel, maar toen was voor van alles Israelische toestemming nodig. De huidige situatie is een stap op weg naar verdere onafhankelijkheid, maar die hangt voor een groot deel van de kwaliteit van het Palestijnse bestuur en haar compromisbereidheid af.
Barbaars
Norman Finkelstein beweert dat Israel voornamelijk burgers doodde in Libanon en Gaza, en er dagelijks over nieuwe oorlogen wordt gespeculeerd. Israel zou Iran niet aan mogen vallen volgens het handvest van de VN, dat een aanval op een ander land immers verbiedt. Natuurlijk ligt ook dat gecompliceerder, want Iran uit geregeld (al dan niet verkapte) bedreigingen aan het adres van Israel, om over de steun aan Hezbollah en Hamas nog te zwijgen. Finkelstein concludeert:
Het land is losgeslagen. Het heeft zover kunnen komen doordat de internationale gemeenschap haar verantwoordelijkheid niet neemt. (…) Het is waanzinnig. Israël gedraagt zich als een barbaarse staat en komt er gewoon mee weg.
Hoe kan het dat Finkelstein, en met hem vele, vele anderen, steeds maar weer vallen over de vermeende immuniteit van Israel, terwijl ze zich over bijvoorbeeld Syrië veel minder druk maken? 'Ja dat is wat anders, Israel pretendeert beschaafd en westers te zijn', hoor ik sommigen denken. Maar hoe waanzinnig is Israel helemaal? In de Gaza oorlog en ook de Libanon oorlog was een meerderheid van de slachtoffers strijder of hielp strijders zich te verschuilen. Israel heeft lijsten vrijgegeven waaruit duidelijk blijkt dat in Gaza meer dan 700 strijders zijn gedood. Hamas heeft deze cijfers zelf later ook erkend. Voor die tijd al onderzocht blogger Elder of Ziyon de lijsten met gedode Palestijnen en concludeerde dat velen die door Hamas en mensenrechtenorganisaties als burgers waren aangemerkt in feite Hamas strijders waren. Beide oorlogen werden veroorzaakt door (pogingen tot) ontvoering van Israelische soldaten op hun eigen grondgebied, raketaanvallen en/of ander geweld tegen Israel. Er was in beide gevallen een casus belli, meerdere zelfs, waardoor Israel het recht had aan te vallen. Finkelstein moet wel heel veel informatie negeren of ontkennen om zijn beeld van een barbaars en immoreel Israel in stand te houden.
Finkelstein ziet de Arabische lente als een positieve ontwikkeling, omdat meer landen nu anti-Israel zijn geworden:
Op zich heeft de Arabische Lente een positieve invloed: Israël wordt in militair opzicht flink beperkt. De slachtpartij in Gaza van 2008 was alleen mogelijk doordat de toenmalige Egyptische president Moebarak de grens met Gaza dichtgooide. De Palestijnen zaten als ratten in de val. Israël kon ze zo doden. De nieuwe Egyptische president Morsi, van de Moslimbroederschap, zal nooit aan zoiets meewerken. Dat is winst. Maar het conflict zelf blijft bestaan.
Dit is natuurlijk flauwekul, want Israel kan militair gezien als het wil met een paar bommen de hele Gazastrook platgooien, nog voordat de Palestijnen naar Egypte hebben kunnen vluchten. Wanneer Moebarak de grens had open gegooid, waren veel Palestijnen wellicht gevlucht en was het voor Israel makkelijker geweest tegen Hamas te strijden. Het is een enorm voordeel voor Israel wanneer het vrij spel heeft tegen de strijders en zij zich niet continu achter, in en op huizen, scholen en moskeeën kunnen verschuilen en van daaruit kunnen aanvallen. In zowel Gaza als Libanon heeft Israel pamfletten verspreid en in Gaza ook mensen gebeld om ze te waarschuwen voor aankomende bombardementen, al werden die daardoor minder effectief. De reden dat Moebarak de grens niet opengooide was geen zionistische liefde of lafheid maar welbegrepen eigenbelang. Egypte had geen behoefte aan honderdduizenden Palestijnse vluchtelingen. Overigens zijn de grenzen ook nu niet echt open en gelden er nog steeds restricties. De wapensmokkel floreert ondertussen als nooit tevoren.
Vredesplan
Tot slot het vredesproces en het Arabische vredesplan. Bij Finkelstein ligt het uitblijven van vrede voor 100% aan Israel en staan alle Arabische staten te trappelen om Israel te erkennen, er vrede mee te sluiten en allerlei betrekkingen mee aan te gaan. Maar ja, die bezetting hè, en die onstilbare landhonger. Israel heeft al 10% van de Westoever geannexeerd, zegt Finkelstein, en dorst naar de andere 90%. Van annexatie is echter geen sprake, en je kunt er zelfs over twisten of de gehele Westbank wel bezet is. De Palestijnen hebben redelijk vergaande autonomie, en de meesten hebben in hun dagelijks leven nauwelijks met Israel te maken. De Palestijnen aan de 'Israelische' kant van het hek of in de Jordaanvallei hebben wel duidelijk met een bezetting te maken en zijn beperkt in hun bewegingsvrijheid, maar dat zijn er relatief weinig (97% leeft in de autonome gebieden).
Het Arabische vredesplan klinkt mooi, maar gaat uit van 'een rechtvaardige oplossing van het vluchtelingenprobleem volgens VN resolutie 194′ en dat houdt in de Arabische uitleg in een recht op terugkeer voor alle vluchtelingen en hun nakomelingen. Volgens sommigen is dat later wat versoepeld maar dit is nooit opgegeven. Dat Iran het vredesplan zou steunen is compleet uit de grote duim van Finkelstein gezogen. De Arabische landen hebben vrede volgens dit plan aangeboden, maar lieten daarbij geen onderhandelingsruimte; het was het hele plan of niks. En naast de vluchtelingen is ook het opgeven van geheel Oost Jeruzalem met de oude stad en de Klaagmuur niet acceptabel voor Israel. Het was mooi geweest als dit plan een basis voor gesprekken was geweest, samen met andere plannen zoals de Roadmap, de Oslo Akkoorden en de Clinton Parameters uit 2000, maar dat dat niet gebeurde ligt niet alleen aan Israel.
BDS
Finkelstein heeft eerder de BDS beweging flink bekritiseerd, en laat zich afhankelijk van zijn publiek wat gematigder of extremer uit. Bovenstaand verhaal is bijna geheel gebaseerd op een interview met hem in Trouw, en ik kan er weinig gematigds in ontdekken. Op een radicale Belgische pro-Palestina site wordt hem gevraagd naar zijn kritiek op de BDS beweging. In reactie zegt hij dat hij 'volledig achter de BDS beweging' staat, 'maar we moeten realistisch zijn'. Hij verklaart verder:
Tijdens mijn rondreizen hoorde ik zo vaak de slogan 'één staat, BDS'. De eerste vraag die ik vaak kreeg, was wat mijn standpunt over BDS is. Zelf probeer ik altijd nieuwe invalshoeken te vinden, een probleem van een andere kant te bekijken. Niet dat ik mijn fundamentele principes overboord gooi, maar wel hoe ik iets op een andere manier kan benaderen, hoe ik mensen kan bereiken.
Ook later benadrukt hij nog eens dat het van belang is zich op het brede publiek te richten:
Israël is een staat en wordt erkend als staat, het is een feit, het is de wet. Het bestaan van Israël is ook sterk ingeworteld in het publiek bewustzijn. Je kan het niet met wortel en al uittrekken, dat zal niet gebeuren. Dus als we een doel stellen dat de publieke opinie niet bereikt, dan is het verloren tijd. En ik denk dat een groot deel van de solidariteitsbeweging dat doet, omdat het een politiek en moreel programma heeft waarmee ze enkel tot zichzelf spreken, het is een cultus. Een politieke beweging daarentegen probeert het brede publiek te bereiken, terwijl een cultus enkel in zichzelf geïnteresseerd is, omdat ze de goede en zuivere politieke lijn volgt."
Hij vindt het dus niet opportuun om je direct tegen Israels bestaansrecht te keren, en hij ergert zich aan mensen die in hun slogans geen rekening houden met het brede publiek. Hij weet natuurlijk beter dan de gemiddelde actievoerder van het Palestina Komitee, de Free Gaza Movement of Stop the Wall Campaign, dat je sterker overkomt met een verhaal over internationaal recht en onderdrukte Palestijnen, dan met het verhaal dat Israel een nazi-staat is die zo snel mogelijk moet verdwijnen. Maar desondanks noemt hij Israel crimineel, krankzinnig en barbaars. En hij pleit voor de terugkeer van de Palestijnse vluchtelingen, wat niet samengaat met de tweestatenoplossing en erkenning van Israel als staat waar het Joodse volk zelfbeschikking heeft. De publieke opinie is blijkbaar al zo negatief over Israel, dat hij dat soort dingen makkelijk in een christelijke krant kan zeggen.
Om een ingewikkeld conflict te reduceren tot het simpele goed-fout verhaal wat Finkelstein ervan maakt is enige creativiteit in het omgaan met de waarheid en feiten nodig. Om dit verhaal overtuigend aan een hoogopgeleid publiek in de VS en Europa over te brengen vergt bovendien een goede beheersing van de retorica. Ik heb Finkelstein zelf nooit gehoord, maar heb begrepen dat hij overtuigend spreekt. Dat moet ook wel, gezien het geringe waarheidsgehalte. Het is jammer, en ook laakbaar, dat universiteiten naast hem geen gelijkwaardige sprekers van de andere kant uitnodigen. Te vaak hoort men alleen zijn kant, en neemt die voor waar aan. Zoals in Nederland ook vaak Dries van Agt alleen een podium krijgt en er redelijk makkelijk in slaagt een zaal voor zich in te nemen.
Ratna Pelle
Geen opmerkingen:
Een reactie posten