Onderzoek NOS berichtgeving over Israel en Gaza Oorlog

IMO Blog, 2009

Ik heb mij al vaker geërgerd aan de berichtgeving van de NOS. Tijdens de Gaza Oorlog werd er bijna alleen vanuit Gaza bericht, en eindeloos konden Palestijnen vertellen dat Israël vooral onschuldige Palestijnen had getroffen en Hamas nauwelijks was geraakt. Van allerlei incidenten werd steeds alleen of voornamelijk de Palestijnse versie gegeven, zoals de zogenaamde beschieting van een UNRWA school waarbij meer dan 40 doden, onder wie veel vrouwen en kinderen, zouden zijn gevallen, de beschieting van een ander VN gebouw, de beschieting van een Palestijnse familie waarbij tientallen onschuldige burgers omkwamen, de beschieting van moskeeën en een TV station.


In veel gevallen bleek dat er vanuit of van nabij die plaatsen op het Israëlische leger was geschoten of raketten op Israël werden afgevuurd, en in sommige gevallen bleek het hele verhaal onjuist, zoals bij de UNRWA school. De VN bleek niet altijd de zo betrouwbare bron die het volgens de NOS en veel andere media is. De Israëlische versie van het gebeurde, of Israëlische schattingen van aantallen doden, werden niet gegeven.

Ook was er nauwelijks aandacht voor de manier waarop Hamas opereerde, voor haar cynische gebruik van de burgerbevolking, het feit dat het leiderschap zich schuilhield onder het Shifa ziekenhuis, de moskeeën die vol explosieven waren gestopt en de situering van militaire posities van Hamas vlakbij burgerdoelen als scholen en moskeeën. Daarvan zijn verschillende luchtfoto's vrijgegeven, zoals van het schuilen achter burgers en het misbruik van ambulances ook verschillende video's zijn vrijgegeven, maar die werden niet één keer op het journaal getoond. Toen na de Gaza Oorlog steeds meer feiten naar buiten kwamen over Hamas en de executies van vermeende verraders en Fatah leden, het feit dat Palestijnse burgers werden gedwongen hun huis of boerderij aan Hamas strijders ter beschikking te stellen, besloot men niet daar ook eens een reportage over te maken. Tijdens de gehele Gaza Oorlog is er één keer uit Israël bericht over het leed en de angst die de raketten van Hamas veroorzaakten. In de weken voor de operatie besteedde het journaal geen aandacht aan de raketaanvallen, behalve soms in relatie tot Israëlische represailles die dan centraal stonden, en de raketaanvallen werden dan ook als reactie op Israëlische geweld voorgesteld.

Afgelopen zondag meldde de Jerusalem Post dat volgens een onderzoek van het Israëlische leger tweederde van de doden in Gaza Hamas strijders waren:

On Sunday, four full weeks after the fighting ended, the IDF's Gaza Coordination and Liaison Administration (CLA) was finally ready to show The Jerusalem Post its research into the fatalities - information compiled from a variety of sources, notably including Hamas's own media and other open Palestinian sources.

This research contradicts the official Hamas-Gaza government claims, in the course of the fighting and since, that most of those killed were civilians.

Attempting to investigate every fatality, the CLA now has a list of names, ID numbers, occupation/affiliation and circumstances of death for most of the 1,338 Palestinians killed in the course of Operation Cast Lead. (Thirteen Israelis were killed during the fighting - 10 soldiers and three civilians.)

This dossier is not yet complete, but 1,200-plus fatalities have been identified by name, and the Post was shown the dossier that details them. Some 880 have been categorized as combatants or noncombatants, and the ratio is approximately two-to-one - the reverse of the impression created by Palestinian officials during the conflict, and a world away from the Hamas claim that just 48 of its fighters were killed.

Het is niet de eerste keer dat door de Palestijnen gegeven en door de VN en andere hulporganisaties klakkeloos overgenomen dodenaantallen niet bleken te kloppen. Ook na de 'massaslachting' in Jenin in 2002, waar volgens Palestijnse bronnen en de VN meer dan 500 Palestijnen waren gedood, bleek achteraf dat het om een veel lager aantal slachtoffers ging, waarvan het merendeel strijders, en de VN zag zich genoodzaakt haar dodenaantal bij te stellen. En het Palestijnse jongetje Al Dura bleek hoogstwaarschijnlijk niet door Israëlisch vuur maar Palestijnse kogels om het leven te zijn gekomen, maar zijn dood en de gemanipuleerde beelden zijn de wereld over gegaan en hebben velen geïnspireerd tot het plegen van aanslagen. De lijst met voorbeelden is lang, maar de media lijken er niet van te leren.

Yochanan Visser van Israel Facts onderzocht de berichtgeving van de NOS over de oorlog in Gaza en bracht gisteren de resultaten naar buiten. Deze komen overeen met mijn waarnemingen en klachten. Hieronder een samenvatting van het onderzoek, en op de website van Israel Facts is het gehele onderzoek te lezen.

Een voorbeeld van bijzonder manipulatieve berichtgeving betrof de dood van drie dochters van de Palestijnse arts Izzeldin Abu Elaish. De NOS liet daarbij beelden zien van de Israëlische televisie, waar hij net berichtte over de situatie in Gaza (dit deed Abu Elaish geregeld, en de mensen in Israël kregen dan ook dagelijks beelden uit Gaza te zien), toen zijn huis werd getroffen en zijn drie dochters dodelijk gewond raakten. De Israëlische presentator was aangeslagen en vocht tegen zijn tranen, maar dat werd niet getoond. Nadat men liet zien dat hij, volgens de NOS 'per hoge uitzondering' een ambulance kon regelen en de man en zijn dochters naar Israël zou halen, werden beelden getoond van boze Israëli's die Abu Elaish verweten dat er vast terroristen in zijn huis waren geweest. Daarbij vermeldde Sander van Hoorn dat Abu Elaish niet op enig mededogen in Israël hoefde te rekenen.Later zei van Hoorn in Pauw en Witteman dat er in Israël totaal geen compassie was voor de Palestijnen in Gaza, en in een uitzending van het NOS journaal over de berichtgeving door de Israëlische TV werd beweerd dat deze nationalistisch was en slechts een 'clean' beeld van de verwoestingen in Gaza liet zien, waardoor zoveel Israëli's achter Israëls offensief zouden staan.

In werkelijkheid was er veel medeleven met Abu Elaish en heeft hij Israëli's op de TV zelfs bedankt daarvoor. Er waren en zijn verschillende initiatieven ontplooid om de bevolking in Gaza te helpen, door spullen te brengen en door een groep Gazanen naar Israël te halen. Ook zijn honderden Gazanen in Israëlische ziekenhuizen behandeld. Ik was in eerste instantie verbaasd toen ik over deze zaken las, maar de berichten bleven komen, en dat was niet alleen van een paar verstokte vredesactivisten.

Het is zeer kwalijk dat niet alleen een onvolledig, maar een ronduit onjuist beeld is geschetst van deze zaken, en de Israëli's als bloeddorstig, nationalistisch en zonder enige medemenselijkheid worden afgeschilderd door onze publieke omroep.

Ratna Pelle

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Onderzoek naar NOS journaal rapportage oorlog Hamas vs. Israël 24-12-2008 t/m 24 -01-2009
http://www.israelfacts.eu/03c1989ac60b2ff0f/03c1989af207bce14/index.html

Uitgevoerd door stichting Waarheid Accuratesse Authenticiteit Reportages (WAAR) en Israel-Facts monitorgroep.

Het onderzoek vond plaats in de periode 24 december 2008 t/m 24 januari 2009, aanleiding voor het onderzoek was het vermoeden dat belangrijk- en essentieel feiten materiaal niet terug te vinden was in de verslaggeving door NOS Journaal.

We toetsten de berichtgeving van de NOS aan de eigen NOS journalistieke code en analyseerden de uitzendingen op feiten materiaal, taalgebruik, beeldmateriaal en de montage van beelden, selectie van beelden en onderwerpen, en tot slot repeterende thema's.

De berichtgeving van de NOS werd voorts vergeleken met andere TV nieuws shows waaronder de ARD en ZDF in Duitsland en Arutz 1 en Arutz 10 in Israël. Laatst genoemde TV stations zonden dagelijks gemiddeld drie uur durende nieuwsshows uit waarin alle aspecten van oorlog, inclusief alle ontwikkelingen in Gaza aan de orde kwamen.
Verder onderzochten we de wijze waarop NOS omging met klachten en met het verstrekken van feiten die vooraf of achteraf hadden kunnen worden gebruikt om tot een feitelijke berichtgeving te komen.

Conclusie van ons onderzoek was dat de NOS stelselmatig op alle genoemde onderzoekspunten niet aan haar eigen code voldeed ; op tal van punten de kijker essentiële informatie onthield en in vele gevallen selectief en soms zelfs manipulatief te werk ging in haar taak als primaire nieuwsbron in Nederland.

Per onderdeel van ons onderzoek een voorbeeld van onze bevindingen:

Feiten en Onjuistheden:

Al voor het begin van de Israëlische actie in Gaza meldde de NOS een incident op de grens van Zuid Israël dat uiteindelijk de directe inleiding vormde tot de oorlog. Hamas plaatste op 23 december 2008 een bom naast de grensweg waarop Israëlische voertuigen patrouilleren waarop het Israëlische leger het vuur opende op de Hamasleden. De NOS berichtte in haar reportage over de 60 raketten die Hamas op 24 december afvuurde op Israëlische steden en meldde: " de raketbeschietingen waren een wraakactie op een Israëlische offensief gisteren waarbij 3 Hamas strijders om het leven kwamen". Het zal duidelijk zijn dat dit een onjuiste weergave van de feiten was.

Suggestief Taalgebruik:

In zijn reportage van 29 december verteld Sander van Hoorn de kijker dat het grensgebied met Gaza nu afgesloten is door het Israëlische leger, hij noemt de door het leger opgegeven reden van veiligheid "onzinnig" en zegt daarop dat "het eerder zo is dat men geen pottenkijkers wil". Op 22 en 24 december vonden in deze bufferzone sluipschutter incidenten plaats waarbij Hamas op in de zone aanwezige burgers schoot. Daarnaast was de maatregel ook van kracht voor Israëlische burgers en zelfs voor de landbouwers in het gebied, die daardoor tonnen schade opliepen.

Beeld en montage: In een reportage op 17 januari laat het NOS journaal een reportage zien die men overnam van Arutz 10 in Israël, in de reportage zagen de Nederlandse kijkers de Arutz 10 reporter Eldar die sprak met de Palestijnse arts Izzildin Abul Al Alaish in Gaza (iets dat Arutz 10 regelmatig deed), op het moment dat het huis van de arts getroffen werd door een granaat van de IDF. Daarbij kwamen drie kinderen van de arts om, Eldar regelde nog tijdens de uitzending Israëlische hulp voor de arts.

De NOS monteerde de beelden van Eldar zo, dat de kijker niet de fragmenten zag die lieten zien dat de man hevig geëmotioneerd was en tegen zijn tranen vocht.

Het vervolg van de NOS reportage maakte het waarom hiervan duidelijk. Het commentaar meldde dat Eldar direct de studio verliet om hulp te regelen voor de arts en dat bij wijze van hoge uitzondering de grens openging voor de gewonde kinderen van de arts, en even verderop meld de NOS dat de arts bij aankomst in het ziekenhuis ook al niet op mededogen hoefde te rekenen. Beide opmerkingen waren onjuist; de ZDF in Duitsland zond in haar nieuwsuitzending een reportage uit waarop Palestijnse kinderen te zien waren die op dat moment in Israëlische ziekenhuizen werden verpleegd (waaronder uit Gaza), en mededogen kreeg de arts in grote mate in Israël, vele Israëli's stuurden hem SMS berichten met steunbetuigingen. Iets waarover hij later op Arutz 10 zijn dank uit sprak aan het Israëlische publiek.

Selectie van beelden en onderwerpen:

In de uitzending van 6 januari van zowel het acht uur als het tien uur journaal werd de Israëlische versie van de aanval "op" de VN school in Jabalyah uit de uitzending gelaten. Wij weten zeker dat de NOS beschikte over deze versie van de gebeurtenissen bij die school, omdat we de redactie een uur voor de acht uur uitzending hierover een E-mail stuurden . Ook het feit dat de ARD in Duitsland gelijktijdig in haar Journaal Tagesschau wel de IDF versie van het incident vermeldde bewijst dat deze informatie bekend was en dus door de NOS had kunnen en moeten worden gebruikt.

Inmiddels heeft de VN bekendgemaakt dat Israël de school niet heeft beschoten, de doden vielen op straat in de buurt van de school.

Repeterende thema's:

Een regelmatig terugkerend thema dat met name correspondent Van Hoorn opnam in zijn reportages was de Israëlische maatregel geen reporters toe te laten in het oorlogsgebied.

Van Hoorn maakte van zijn mening over deze maatregel geen geheim, en deed het voorkomen alsof het uniek was in de media wereld. Echter ook tijdens de oorlog in Georgië in 2008 had de pers geen toegang tot het oorlogsgebied, hetzelfde geldt voor de oorlog in Sri Lanka waar de pers ook moet afgaan op rapporten van derden. ARD's Tagesschau had met de zelfde maatregel te maken maar maakte er niet eens melding van.

Op 30 december 2008 legt Van Hoorn uit, in een reportage aan de rand van Gaza, dat hij besloten heeft een Palestijnse cameraploeg te gaan gebruiken voor het maken van reportages in Gaza. Hij zegt zich bewust te zijn van de onbetrouwbaarheid van dergelijke Palestijnse journalisten ("Palestijnen zijn geneigd tot toneelspel "), maar deze mensen weten dat ze dat bij hem niet moeten doen. En daarmee zou dan de onafhankelijke rapportage gewaarborgd zijn.

Helaas was er nog iets waarover Van Hoorn zweeg, en dat essentieel is voor de vraag naar de betrouwbaarheid van zijn Palestijnse TV ploeg.

Sinds Hamas aan het bewind kwam in Gaza is de persvrijheid aan banden gelegd en werden vaak incidenten gemeld waarbij te onafhankelijk opererende journalisten (fysiek) werden geïntimideerd door Hamas. Ook bepaalde Hamas wie wel of niet een perskaart kon krijgen, de unie van Palestijnse journalisten bevestigde dat men dagelijks met bedreigingen te maken had en met censuur.

Ook de Foreign Press Association (waar de NOS ook bij is aangesloten) bevestigde indertijd deze stand van zaken.

Van Hoorn zweeg over dit alles.

Wij bevelen u aan het hele rapport te lezen en de bijgevoegde bijlage met internetlinks te bekijken

Wij zijn tot de conclusie gekomen dat het NOS journaal in tegenstelling tot wat men beweert in de eigen journalistieke code(die u hieronder aantreft), de Nederlandse TV kijker helpt iets te vinden op basis van wat de redactie van het NOS Journaal zelf vindt over het Midden-Oosten conflict.

Uit het onderzoek komt een patroon naar voren dat wij zeer verontrustend vinden. De kijker in Nederland heeft recht op een NOS journaal dat alle feiten van het Midden Oosten conflict belicht en dat die feiten in een juiste context plaatst.

En de kijker heeft recht op Journaal reporters die zich strikt houden aan de eigen journalistieke code

Gezien het hoge tempo waarin het klimaat rond de discussie over Israël in Nederland verslechtert, en gezien de reeds zichtbare maatschappelijke gevolgen daarvan, achten wij de tijd rijp voor drastische verbetering in de taakopvatting en het verantwoordelijkheidsbesef van de Journaal staf . De primaire nieuwsbron voor de Nederlandse burger behoort primair de feiten te presenteren in het nieuws.

Namens stichting WAAR & Israel-Facts monitorgroep

----------------------------


Bijlage journalistieke code NOS Journaal:

De NOS stelt zich, als integraal onderdeel van de publieke omroep, tot doel de primaire informatiebron te zijn op het gebied van nieuws, sport en evenementen, zodat de Nederlandse burger beter in staat is te oordelen over ontwikkelingen in de wereld, en zijn eigen gedrag te bepalen.

De NOS hanteert hierbij de hoogste journalistieke eisen van evenwichtigheid, zorgvuldigheid, betrouwbaarheid, ongebondenheid, pluriformiteit en onbevooroordeeldheid.

De NOS streeft ernaar deze informatie toegankelijk te maken via alle beschikbare media en voor alle maatschappelijke geledingen.

De NOS is vrij in de selectie van nieuws, ze laat zich bij publicatie niet leiden door een ander dan het algemeen belang.

De NOS scheidt feiten en meningen, past hoor en wederhoor toe en vermijdt eenzijdige berichtgeving.

De NOS gaart informatie met een open vizier, journalisten maken zichzelf bekend, betalen informanten niet en beschermen indien nodig hun bronnen.

De NOS discrimineert niet en meldt etnische afkomst, nationaliteit, ras, religie, sekse en seksuele geaardheid van personen en groepen alleen als dat nodig is voor een beter begrip van het nieuwsfeit.

De NOS respecteert de privacy van personen in het nieuws, inbreuken daarop staan in redelijke verhouding tot het belang van publicatie en tot de rol en/of functie van de persoon in het nieuws.

De NOS accepteert embargo's die de kwaliteit van de berichtgeving bevorderen en die niet eenzijdig zijn opgelegd.

De NOS bericht waarheidsgetrouw. Kijkers en luisteraars moeten zich met de door de NOS uitgezonden informatie een reëel en controleerbaar beeld kunnen vormen van de werkelijkheid.

De NOS behandelt klachten serieus en rectificeert ruiterlijk.

De NOS is een met publieke middelen gefinancierde onafhankelijke nieuwsorganisatie. De NOS hecht aan een transparante werkwijze en legt daarover verantwoording af.

Deze NOS-code is gebaseerd op de missies van de Nederlandse Publieke Omroep en de NOS, op de 'Gedragscode voor Journalisten" van de Internationale Federatie van Journalisten (1954/1986), op de "gedragscode voor Nederlandse Journalisten" van het Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren (1995) en op de 'Leidraad van de Raad voor de Journalistiek" (2007).